Aktywa banków w Polsce sięgają prawie 3 bln zł

Kolejne sektory gospodarki wydostają z okowów kryzysu związanego z COVID-19, związanym z tym gwałtownym podrożeniem surowców energetycznych i inflacją, a następnie z wojną Rosji w Ukrainie. Po budownictwie i przemyśle swoją pozycję na rynku powoli odbudowują banki. Dowodzi tego opublikowany dziś raport NBP „Dane finansowe sektora bankowego X ‘23”. Jak możemy w nim wyczytać „Krajowy sektor bankowy pozostaje odporny a ryzyko racjonowania kredytu (credit crunch), sygnalizowane w poprzedniej edycji Raportu, spada ze względu na poprawę sytuacji kapitałowej banków. W pierwszym półroczu 2023 r. nastąpił istotny wzrost nadwyżek kapitałowych banków, do czego przyczyniły się zarówno bieżące zyski, jak i emisje instrumentów kwalifikowalnych do MREL. W rezultacie nie należy się już spodziewać istotnego spadku nadwyżek kapitałowych w sektorze bankowym wraz z wejściem w życie pełnego wymogu MREL z końcem 2023 r. Istotnie ogranicza to ryzyko racjonowania kredytu”.

Warto w tym miejscu wyjaśnić, że, jak pisał portal Money.pl, Money.pl, obligacje kapitałowe pod wymogi MREL (tj. minimalne wymogi w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych) „mają zapewnić bankom poduszkę bezpieczeństwa na wypadek, gdyby spotkały je problemy płynnościowe i zagrażało im bankructwo. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że są to pieniądze na czarną godzinę. W praktyce chodzi o to, by przenieść ciężar ratowania upadających instytucji finansowych z barków państwa, czyli wszystkich podatników, na barki akcjonariuszy”.

Z danych publikowanych ostatnio przez NBP wynika, że w październiku br. aktywa sektora bankowego w Polsce wyniosły ogółem 2 bln 950 mld 752 mln zł (z tego: kredyty i zaliczki 1 bln 523 mld 249 mln zł, a instrumenty dłużne 938 mld 602 mln zł). Oznacza to, w porównaniu z październikiem 2022 r., że aktywa sektora bankowego wzrosły w ciągu roku o prawie 240 mld zł (z poziomu 2 bln 712 mld 424 mln zł), z tego główna część przypada na wzrost wielkości instrumentów dłużnych - o prawie 230 mld zł (z poziomu 711 mld 079 mln zł. Jak napisali autorzy wspomnianego raportu NBP „w I półroczu br. nastąpił istotny wzrost nadwyżek kapitałowych banków, do czego przyczyniły się zarówno bieżące zyski, jak i emisje instrumentów kwalifikowalnych do MREL. W rezultacie nie należy się już spodziewać istotnego spadku nadwyżek kapitałowych w sektorze bankowym wraz z wejściem w życie pełnego wymogu MREL z końcem 2023 r. Istotnie ogranicza to ryzyko racjonowania kredytu”.

Dokument ten zwraca uwagę na co najmniej dwa ważne aspekty, decydujące o dalszej sytuacji i możliwości funkcjonowaniu banków w naszym kraju. Polepsza je niewątpliwie wejście w życie programu „Bezpieczny Kredyt 2%”, które zwiększyło akcję kredytową w segmencie kredytów mieszkaniowych. Według wspomnianego raportu „z uwagi na konstrukcję programu, ryzyko wywołania nadmiernej akcji kredytowej i nadmiernego zadłużenia wśród gospodarstw domowych jest niskie”.
Tymczasem głównym wyzwaniem dla krajowego sektora bankowego pozostaje „ryzyko prawne związane z ekspozycjami banków na walutowe kredyty mieszkaniowe. Banki od trzech lat aktywnie zarządzają tym ryzykiem, oferując klientom ugody i jednocześnie tworząc rezerwy. Koszty dotychczasowych działań są wysokie i pozostaną takie w przyszłości” - ostrzega raport NBP. Jednak „ponoszone stopniowo nie powinny zagrażać stabilnemu funkcjonowaniu banków”.
Zdania na temat ostatniego, z 7 grudnia br., orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie tzw. kredytów frankowych są dość zbieżne. Z jednej strony reprezentujący banki Związek Banków Polskich napisał m.in., że „Trybunał nie odpowiedział na kluczowe pytanie dotyczące przedawnienia roszczeń banków. Nie wypowiedział się również, od którego momentu należy liczyć przysługujące konsumentowi odsetki. Te kwestie pozostawione zostały polskiemu orzecznictwu, które dotychczas było dla banków pozytywne w zakresie braku przedawnienia ich roszczeń. [...] Dzisiejszy wyrok w żaden sposób nie zmienia sytuacji banków ani kredytobiorców. Z tego względu banki nadal stoją na stanowisku, że najlepszym sposobem rozwiązywania sporów pozostaje zawarcie ugody”.

Z kolei reprezentujący polskich tzw. frankowiczów mec. Andrzej Zorski, z Kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci, uważa, że „TSUE nie wypowiedział się wprost co do przedawnienia zwrotu kapitału na rzecz banku. Z uzyskanych odpowiedzi można jednak wywnioskować, że początek biegu przedawnienia w tej kwestii nie jest uzależniony od złożenia przez konsumenta oświadczenia o zgodzie na upadek umowy”.
Ponadto według prawnika „trudno uznać, iż bez echa przeszłaby sytuacja, w której konsument otrzymuje od banku wszystkie wpłacony raty kapitałowo – odsetkowe i to powiększone o odsetki za opóźnienie za czas trwania procesu, a bank nie uzyskuje od konsumenta choćby wypłaconego przed laty kapitału”. Jak zaznacza dalej Andrzej Zorski „To jest jednak najmniejszy problem – konsumentom w Polsce chodzi przede wszystkim o to, żeby rozliczyć się z bankiem na tzw. zero. Jeśli pożyczyli 300 tys. zł, chcą oddać łącznie 300 tys. zł i cieszyć się de facto kredytem darmowym, nieindeksowanym do waluty obcej”.