Polscy bohaterscy pancerniacy

ODZNAKA 1 DYWIZJI PANCERNEJ. Dywizji Pancernej. 11 sierpnia 1942 r. Rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego zatwierdzono oznakę 1. Dywizji Pancernej, popularnie nazywaną „wiewiórką".  Nawiązywała ona do husarii, dlatego w odznace rozpoznawczej 1. Dywizji Pancernej możemy zobaczyć SZYSZAK I HUSARSKIE SKRZYDŁO.   
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Jej pomysłodawcą był rtm. Stanisław Glasser, a projektantem por. Adam Bunsch - żołnierze 1. Dywizji Pancernej. 
Wraz z czarnym naramiennikiem stanowiła symbol „Czarnej Dywizji“

Oznaka o wymiarach 70x48 mm wyhaftowana była na sukiennej podkładce i przyszywana do lewego rękawa munduru. 

W jej wizerunku widzimy szyszak - hełm husarski wraz ze skrzydłem husarskim, składającym się z trzynastu piór z białymi kontuszami, nawiązanie do husarii - polskiej jazdy. 

W kole pancernym nawiązanie do brygady zmotoryzowanej,
W pomarańczowo-czarnej kolorystyce nawiązanie do barw broni pancernej.
 
Wraz z czarnym naramiennikiem stanowiła symbol „Czarnej Dywizji“. 
Oznaka była umieszczana także na pojazdach dywizyjnych. Malowana na blaszanych tabliczkach z białym prostokątem o wymiarach 175x112 mm, umieszczana była na przednim lewym błotniku lub z lewej strony pojazdu.

***

25 lutego 1942 r została sformowana 1 DYWIZJA PANCERNA gen Stanisława Maczka. W południowo-wschodniej Szkocji na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. Początkowo miała składać się z 10 Brygady Kawalerii Pancernej, 16 Brygady Czołgów oraz 1 batalionu ckm, batalionu saperów i 1 dywizjonu rozpoznawczego. 

We wrześniu 1943 r. dywizja przyjęła kształt organizacyjny wzorowany na oddziałach pancernych armii brytyjskiej. W jej skład weszły: pułk rozpoznawczy - 10 pułk strzelców konnych, brygada pancerna - 10 Brygada Kawalerii Pancernej (skład: 1 pułk pancerny, 2 pułk pancerny, 24 pułk ułanów i 10 pułk dragonów), brygady piechoty zmotoryzowanej - 3 Brygady Strzelców (skład: 1 batalion strzelców podhalańskich, 8 batalion, 9 batalion oraz samodzielny szwadron ckm) oraz służby.

 Ponadto dywizja dysponowała własnym batalionem łączności, batalionem saperów i 4 pułkami artylerii (1 pułk przeciwlotniczy, 1 pułk przeciwpancerny, 1 i 2 pułk artylerii motorowej). 

Dowództwo nad nowo utworzoną jednostkę powierzono gen. bryg. Stanisławowi Maczkowi, który w 1939 r. w Polsce w 1940 r. we Francji zdobył znaczne doświadczenie w kierowaniu oddziałami pancernymi.
                                                                                                                                                                                                                                                       Dowódcy i większość oficerów wywodziła się z 10 Brygady Pancerno-Motorowej (była to nazwa zwyczajowa, formalna brzmiała: 10 Brygada Kawalerii) - jedynej polskiej wielkiej jednostki pancernej, której formowanie zakończono przed wrześniem 1939 r. 

Także niektóre oddziały wchodzące w skład 1 Dywizji Pancernej nawiązywały do tradycji przedwojennych jednostek - były to: 24 pułk ułanów oraz 10 pułk strzelców konnych.

Początkowo dywizja borykała się z poważnymi problemami wynikającymi z niedostatecznej liczby żołnierzy i ich niedostatecznego wyszkolenie technicznego. Ewakuacja Armii Polskiej generała Władysława Andersa z ZSRS na Środkowy i Bliski Wschód umożliwiła stopniowe uzupełnienie szeregów. 

Mimo to, dywizja stale odczuwała braki kadrowe i do końca wojny nigdy nie dysponowała pełnymi stanami etatowymi. Przed przewiezieniem do Europy w lipcu 1944 r. 1 Dywizja Pancerna liczyła około 13000 żołnierzy (do stanu etatowego brakowało około 3000 żołnierzy), 381 czołgów (w brygadzie pancernej - pojazdy typu „Sherman", a w pułku rozpoznawczym typu „Cromwell") i 4431 innych pojazdów mechanicznych..

W trakcie ponad półtorarocznych przygotowań do walki w Europie dywizja została bardzo dobrze wyszkolona, większości jej żołnierzom było jednak brak doświadczenia bojowego. Jeszcze przed inwazją 1 Dywizja Pancerna weszła w skład 21 Grupy Armii marszałka polnego Bernerda Montgomery'ego.                                                                                                                                                                                         
                                                                                                                             Pod koniec lipca 1944 r. rozpoczął się przerzut dywizji do Normandii (ostatni pododdział wylądował  tam1 sierpnia), gdzie weszła w skład  2 Korpusu Kanadyjskiego. Jednostka przeszła chrzest bojowy 8 sierpnia pod Cauvicourt. 

W ciągu 3 dni ciężkich walk oddziałom polskim nie udało się przełamać pozycji 7 Armii niemieckiej. Dywizja uderzyła kolejny raz 15 sierpnia, tym razem przerywając linie obrońców.

Polscy żołnierze, wspierani przez kanadyjską 4 Dywizję Pancerną, przecięli linie odwrotu niemieckich jednostek wycofujących się Normandii. Doszło do ciężkich walk pod Chambois, Trun i Mont Ormel, w trakcie których wycofujące się oddziały 7 Armii niemieckiej próbowały przebić się przez pozycje 1 Dywizji Pancernej. 

Oddziały polskie utrzymały pozycje. Chociaż duża część wojsk niemieckich wyrwała się z okrążenia, to poniosły one ogromne starty w ludziach i utraciły większość sprzętu. W znacznej mierze przyczyniła się do tego 1 Dywizja Pancerna, której rolę w operacji okrążenia Niemców obrazowo określono jako korek od butelki.

 Po krótkim odpoczynku wykorzystanym do uzupełnienia pojazdów i zaopatrzenia dywizja została skierowana na front pod koniec sierpnia i wzięła udział w pościgu za wojskami niemieckimi przez Francję i Belgię. Oddziały polskie wyzwoliły Abbeville, St. Omer, a 6 września 1944 r. przekroczyły granicę belgijsko-francuską i oswobodziły Ypres. 

W ciągu 2 tygodni polskie oddziały wyzwoliły Gandawę, Ruysselede, Thielt i Steneke, a po ciężkich walkach, już na terytorium Holandii, Axel nad Skaldą.

Na przełomie września i października czołgi 1 Dywizji Pancernej wkroczyły do Holandii i wzięły udział w walkach o Baarle, Nassau i Bredę. 8 kwietnia 1945 r. oddziały dywizji wkroczyły na terytorium Niemiec. 

Na szlaku polskich pancerniaków znalazły się Ter Apel, Veeren Jöd, Rhede, Winschoten, Stapelmorer, Stapelmoor. Po sforsowaniu kanału Küsten oddziały polskie zajęły Papenburg. 

Swój szlak bojowy żołnierze Maczka zakończyli 5 maja 1945 r. w bazie niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven. Generałowi Maczkowi poddała się baza i dowództwo floty „Ostfrisland", oraz 10 dywizji piechoty, 8 pułków piechoty i artylerii - łącznie prawie 34 000 żołnierzy.                                                                                                                                                                                    

Przez kolejne dwa lata 1 Dywizja Pancerna wspólnie z 1 Samodzielną Brygadą Spadochronową okupowała rejon Emsland w północno-zachodnich Niemczech. W drugiej połowie 1946 r. rozpoczęła się demobilizacja jednostki, a późną wiosną 1947 r. jej oddziały zostały przetransportowane do Wielkiej Brytanii, gdzie zostały stopniowo zdemobilizowane i rozwiązane.

 Formalnie dywizja przestała istnieć 10 czerwca 1947 r.

Źródło :

https://muzhp.pl/pl/c/2635/80-...

https://warhist.pl/polska/hist...

https://www.facebook.com/10006...

http://www.muzeumwp.pl/emwpaed...