Ład bezpaństwowy a wojny

Anar­chia to brak po­rząd­ku. Ale czy po­rzą­dek je­st moż­li­wy tyl­ko wte­dy, gdy się lu­dzi znie­wo­li przy uży­ciu te­ry­to­rial­ne­go mo­no­po­lu na prze­moc? Mo­im zda­niem nie je­st praw­dą, że po­rzą­dek pa­nu­je tyl­ko i wy­łącz­nie wśród nie­wol­ni­ków. Nie je­st praw­dą, że do za­pew­nie­nia po­rząd­ku nie­zbęd­ny je­st mo­no­pol. 

  Je­st ty­sią­ce prak­tycz­ny­ch przy­kła­dów i teo­re­tycz­ny­ch do­wo­dów na to, że ład bez­pań­stwo­wy opar­ty na wol­nym ryn­ku, wła­sno­ści pry­wat­nej i ka­pi­ta­li­zmie je­st tań­szy, bar­dziej sta­bil­ny i opty­mal­ny oraz za­pew­nia lep­szą or­ga­ni­za­cję, niż pań­stwo, czy­li te­ry­to­rial­ny mo­no­pol na sto­so­wa­nie prze­mo­cy. Kon­ku­ren­cja apa­ra­tów prze­mo­cy, czy­li agen­cji ochro­niar­ski­ch, de­tek­ty­wi­stycz­ny­ch czy mi­li­tar­ny­ch za­pew­ni opty­mal­ny po­rzą­dek i po­kój. Anar­chię wy­wo­łu­ją głów­nie du­że pań­stwa. Woj­ny to w isto­cie ele­ment pań­stwo­wej anar­chii, bo pań­stwa wzglę­dem sie­bie są w sta­nie anar­chii, nie ma­ją nad so­bą ja­kie­goś rzą­du świa­to­we­go.

  Ide­ałów nie ma w prak­ty­ce. Ide­ały to tyl­ko teo­re­tycz­ne wzor­ce, to tyl­ko wy­obra­że­nia, do któ­ry­ch na­le­ży dą­żyć. Woj­ny za­wsze bę­dą, ale w ła­dzie bez­pań­stwo­wym bę­dą to drob­ne po­tycz­ki, wy­ni­ka­ją­ce głów­nie z te­go, że lu­dziom za­wsze od­bi­ja szaj­ba i dzia­ła­ją wbrew eko­no­micz­ne­mu ra­chun­ko­wi, bo po pro­stu mu nie wie­rzą i chcą spraw­dzić teo­rie w prak­ty­ce. To je­st do­bra i mą­dra ludz­ka ce­cha – wszel­kie teo­rie spraw­dzić w dzia­ła­niu. Naj­pro­ściej to zro­bić dzia­ła­jąc im wbrew.

  Tak wła­śnie po­wsta­ły pań­stwa – lu­dzie spraw­dza­li, czy bar­dziej opła­ca się zra­bo­wać za­so­by są­sied­nie­mu ple­mie­niu niż sa­me­mu wy­pra­co­wać to. Wy­szło, że gra­bież się opła­ca, ta­niej je­st ukra­ść niż wy­two­rzyć, więc sta­ło się to ma­so­we i spo­wo­do­wa­ło po­wsta­nie mo­car­stw i im­pe­riów, któ­re głów­nie ży­ją z gra­bie­ży swo­ich oby­wa­te­li. Pań­stwa prze­nio­sły anar­chię na szcze­bel mię­dzy­na­ro­do­wy, a za­tem wszel­kie kon­flik­ty zmul­ti­pli­ko­wa­ły, za­mie­nia­jąc je w wiel­ko­ska­lo­we woj­ny pro­wa­dzą­ce to lu­do­bój­stwa w ska­li se­tek mi­lio­nów ist­nień. Pań­stwa tyl­ko w cią­gu ostat­ni­ch stu la­ta­ch wy­mor­do­wa­ły wie­lo­kroć wię­cej lu­dzi niż lo­kal­ne ma­fie czy róż­ni pry­wat­ni ban­dy­ci ra­zem wzię­ci przez ca­łą hi­sto­rię ludz­ko­ści.

  Nie­mniej daw­niej by­wa­ło też tak, że ład bez­pań­stwo­wy, al­bo z bar­dzo ogra­ni­czo­ną ro­lą pań­stwa, któ­re nie zaj­mo­wa­ło się gra­bie­żą, ist­niał dłuż­szy czas. Naj­bar­dziej zna­nym i spek­ta­ku­lar­nym przy­kła­dem bez­pań­stwo­we­go ła­du by­ła śre­dnio­wiecz­na Is­lan­dia. Mniej ide­al­ne przy­kła­dy to śre­dnio­wiecz­ne Ir­lan­dia i Rzecz­po­spo­li­ta czy bar­dziej współ­cze­sny Dzi­ki Za­chód – czy­li USA tak mniej wię­cej do 1912 ro­ku. Współ­cze­sny do­bry przy­kład to dys­trykt Gur­ga­on w In­dia­ch.

  Daw­niej te wszyst­kie wol­no­ścio­we ob­sza­ry by­ły nie­sta­bil­ne trwa­ły tyl­ko kil­ka czy kil­ka­na­ście po­ko­leń – dla­te­go, że nie­wol­nic­two się opła­ca­ło. Dziś jak ta­ki ob­szar po­wsta­nie, to je­st wie­lo­kroć bar­dziej sta­bil­ny, bo nie­wol­nic­two już się nie opła­ca. To nie po­wsta­je od ra­zu, pań­stwa nie ban­kru­tu­ją na­tych­mia­st, bo przez ty­siąc­le­cia opła­cal­ne­go nie­wol­nic­twa sku­mu­lo­wa­ły wiel­ki ka­pi­tał, któ­ry jesz­cze bar­dzo dłu­go mo­gą prze­ja­dać, za­nim upad­ną. Więc trze­ba w tym upad­ku ja­koś po­móc.

  Za­cząć na­le­ży od te­go, by po­dzie­lić wszyst­kie pań­stwa na mniej­sze – na przy­kład by Ro­sję za­stą­pi­ło sto Cze­ch i Sło­wa­cji – też kra­jów sło­wiań­ski­ch. To nie­ste­ty mo­że się stać głów­nie dzię­ki woj­nom, a za­tem du­żej ruj­na­cji te­go za­ku­mu­lo­wa­ne­go ka­pi­ta­łu pań­stw.

  I to wła­śnie ob­ser­wu­je­my w Ro­sji. Sank­cje i stra­ty wo­jen­ne ją zruj­nu­ją. A gdy do­dat­ko­wo prze­sta­ną mieć zna­cze­nie su­row­ce, na przy­kład w wy­ni­ku wdro­że­nia zim­nej fu­zji, to Ro­sja już cał­ko­wi­cie i mo­men­tal­nie zban­kru­tu­je, stra­ci aspi­ra­cje mo­car­stwo­we, upad­nie i po­dzie­li się na wie­le pań­ste­wek – bę­dzie pre­kur­so­rem ła­du bez­pań­stwo­we­go. Za­cznie od no­wa. Za­cznie się bo­ga­cić pra­cą i współ­pra­cą, a nie pod­bo­ja­mi. To bę­dzie moż­li­we dla­te­go, że pod­bo­je już się nie opła­ca­ją.

  Gdy woj­na ato­mo­wa zruj­nu­je ca­ły świat, to nie­ste­ty ludz­ko­ść, gdy prze­trwa choć kil­ka­set lu­dzi, bę­dzie mu­sia­ła za­cząć od no­wa ku­mu­lo­wać ka­pi­tał. Ale je­śli uda się uchro­nić dzi­siej­szą wie­dzę, to ta garst­ka lu­dzi bar­dzo szyb­ko do­pro­wa­dzi do sta­nu ta­kiej wy­daj­no­ści pra­cy jak dziś, a za­tem ta­kie­go, że gra­bież się nie opła­ca. Wte­dy hi­sto­ria nie za­cznie się po­wta­rzać, nie bę­dą się two­rzy­ły pań­stwa jak do tej po­ry, ale ludz­ko­ść od­ro­dzi się w ła­dzie bez­pań­stwo­wym. Woj­ny to bę­dą tyl­ko drob­ne po­tycz­ki z wa­ria­ta­mi, któ­rzy al­bo nie bę­dą umieć li­czyć, al­bo bę­dą ob­li­cze­nia pod­wa­żać. Nie­mniej ra­chu­nek eko­no­micz­ny ich po­ko­na, bo bę­dą wkła­dać wię­cej wy­sił­ku w gra­bież, niż gra­bie­ni wkła­da­ją w wy­two­rze­nie te­go, co je­st gra­bio­ne. Pań­stwa, a więc zin­sty­tu­cjo­na­li­zo­wa­ne for­my gra­bie­ży, się nie utrzy­ma­ją na ryn­ku, gdy bę­dą mu­sia­ły za­czy­nać od no­wa. Ku­mu­la­cja or­ga­ni­za­cji i ka­pi­ta­łu na­stą­pi tyl­ko w po­sta­ci wiel­ki­ch ryn­ko­wy­ch kor­po­ra­cji dzia­ła­ją­cy­ch w roz­pro­sze­niu, któ­re nie bę­dą ni­gdzie mieć te­ry­to­rial­ne­go mo­no­po­lu i nie bę­dą go w sta­nie utrzy­my­wać prze­mo­cą.

  To sa­mo mo­że się stać bez za­gła­dy nu­kle­ar­nej – ale nie­ste­ty wy­ma­ga, by więk­szo­ść lu­dzi so­bie to uświa­do­mi­ła, by zro­zu­mia­ła, że pań­stwa ja­ko na­rzę­dzia gra­bie­ży są zbęd­ne. Mu­si­my to po­jąć, za­nim Pu­tin na­ci­śnie czer­wo­ny gu­zik. Sta­ły i sta­bil­ny po­kój dziś je­st moż­li­wy tyl­ko wte­dy, gdy wspo­mo­że­my nie­uchron­ne ban­kruc­two wszyst­ki­ch pań­stw, czy­li apa­ra­tów prze­mo­cy ma­ją­cy­ch te­ry­to­rial­ny mo­no­pol na sto­so­wa­nie si­ły.

  Apa­ra­ty prze­mo­cy za­wsze bę­dą po­trzeb­ne, bo za­wsze trze­ba się bro­nić przed wa­ria­ta­mi, ale one już nie mu­szą być mo­no­po­li­stycz­ne, bo lu­dzie już umie­ją kie­ro­wać się ra­chun­kiem eko­no­micz­nym i już mo­że­my wy­li­czyć, że wy­daj­no­ść pra­cy po­wo­du­je nie­opła­cal­no­ść gra­bie­ży i nie­wol­nic­twa.

  W ła­dzie bez­pań­stwo­wym wa­ria­ci ty­pu Pu­tin, któ­rzy nie umie­ją li­czyć i ze­chcą wdać się w nie­opła­cal­ną gra­bież, po pro­stu bę­dą dys­po­no­wa­li tyl­ko gó­ra stu pięć­dzie­się­cio­ma rze­zi­miesz­ka­mi i po pro­stu zo­sta­ną spa­cy­fi­ko­wa­ni w ja­kiejś lo­kal­nej po­tycz­ce. Ich woj­na po­trwa gó­ra kil­ka dni, za­nim zo­sta­ną wy­bi­ci, aresz­to­wa­ni, osą­dze­ni i po­wie­sze­ni. Dziś je­st na od­wrót - ta­cy wa­ria­ci dys­po­nu­ją mi­lio­na­mi rze­zi­miesz­ków i to oni wy­bi­ja­ją uczci­wy­ch lu­dzi. 

  Ca­ła do­tych­cza­so­wa hi­sto­ria ludz­ko­ści, to hi­sto­ria wo­jen, czy­li mor­dów, gra­bie­ży i gwał­tów. Ale to nie je­st ja­kaś ko­niecz­no­ść dzie­jo­wa, któ­rej nie da się unik­nąć. To wy­ni­ka z na­tu­ry czło­wie­ka, ale nie z mor­der­czej na­tu­ry, ale na­tu­ry do opty­ma­li­zo­wa­nia dzia­łań, z na­tu­ry do oszczę­dza­nia i ro­bie­nie wszyst­kie­go jak naj­ta­niej. Pó­ki ta­niej je­st gra­bić i mor­do­wać, to czło­wiek to ro­bi. Gdy ta­niej je­st wy­two­rzyć, to lu­dzie kra­ść i za­bi­jać prze­sta­ną. Tyl­ko mu­szą upa­ść te or­ga­ni­za­cje, któ­re zaj­mu­ją się ter­ro­ry­zmem, czy­li pań­stwa. 

Grzegorz GPS Świderski

PS1. Notki powiązane:

- Duże grzechy i małe grzeszki
- Statolatria w Europie
- Wojny są do jedzenia
- Dlaczego w sposób nieunikniony mocarstwa zanikną?
- Wojna to skutek waszej akceptacji
- Mocarstwowe aspiracje
- Imperium Zła
- Jak uratować Rosję?
- Dlaczego możliwa jest wielkoskalowa wojna?
- Opłacalność aparatu. Liczyliście to kiedykolwiek?

PS2. Tu dwa krótkie filmiki pokazujące jak działa ład bezpaństwowy:

- Anarchokapitalizm cz. 1
- Anarchokapitalizm cz. 2

Tagi: gps65, państwo, grabież, ekonomia, opłacalność, anarchia, libertarianizm