חנוכה

   W czasach gdy spadkobiercy eurazjatyckiego imperium, zapewniając o pokoju, wywoływali kolejne wojny (1 Mch 1, 29-32),
- po wielu wiekach najazdów silniejszych sąsiadów i okupacji,
- gdy w imię tego co "światowe" (1 Mch 1, 48) narzucono postępowanie "według obyczajów, które dla kraju były obce" (1 Mch 1, 44) i zadekretowano, że każdy „zarzucić ma swe obyczaje”, bo wszyscy „mają być jednym narodem” (1 Mch 1, 42).
- gdy nastąpiła „taka moda na obce obyczaje” (2 Mch 4,13), że na ulicach pojawiły się budzące zgorszenie pobożnych ludzi pogańskie parady, do udziału w których zaczęto wkrótce zmuszać mieszkańców kraju (2 Mch 6,7) a miejsca religijnego kultu zamieniono na domy publiczne i miejsca pijaństwa (2 Mch 6,4),
- w czasach wszechobecnej korupcji, gdy kupić można było najwyższe urzędy, a najgorsi renegaci stawali się nawet dostojnikami duchownymi (2 Mch 4, 7-11).
- w czasach gdy gimnazjum służyło do wynaradawiania (1 Mch 1,14), gdy niszcząc narodową tradycję, zastąpiono ją igrzyskami (2 Mch 4, 14), gdy za najbardziej zaszczytne uznano obce odznaczenia (2 Mch 4,15) a stolica "dla własnych obywateli stała się obcym miastem" (1 Mch 1, 38)…
- gdy zbezczeszczono wszystkie świętości i rozpoczęto krwawe prześladowania.

   ...Wtedy właśnie grupa patriotów rozpoczęła zdawać by się mogło beznadziejną walkę.
Królewskim rozkazom nie będziemy posłuszni
i od naszego kultu nie odstąpimy
ani na prawo, ani na lewo.
(1 Mch 2, 22)
   Brzmi niemal jak początek Pieśni Konfederatów Barskich...
   Niebawem pociągnęli za sobą innych. Wielokrotnie zwyciężali w bitwach nad kilkakrotnie silniejszym od siebie wrogiem. Zawarli sojusz z najsilniejszym państwem ówczesnego świata. Odbudowali własną armię. Naród ocalił własną tożsamość, kulturę i religię.

Juda Machabeusz (synagoga Or Torah w Akce)

   I przede wszystkim to właśnie z powstaniem machabejskim rozpoczętym w 168 r. p.n.e. przeciwko brutalnie hellenizującemu Żydów państwu Seleucydów  (a nie z nowomodną z maskaradą polegającą na przebieraniu się przez nie-żydów w jarmułki) kojarzyło się niegdyś Polakom żydowskie święto Chanuka.
   W tym roku rozpoczyna się ono teoretycznie 17 grudnia, w praktyce dzień wcześniej o zachodzie słońca. Samo święto związane jest konkretnie z pamiątką wydarzenia – cudu, mającego miejsca podczas odnowienia i przywrócenia kultu w zbezczeszczonej świątyni, kiedy to czysta rytualnie oliwa mogąca starczyć na jeden dzień paliła się przez osiem dni (stąd podczas święta żydowskiego rytuał zapalania świateł).
   Skądinąd historia powstańców walczących w imię Boga i Ojczyzny pod wodzą Matatiasza oraz jego synów Judy Machabeusza, Jonatana i Szymona jest przecież z oczywistych względów historią wspólną dla żydów i chrześcijan. Ciekawostką jest, że akurat w kanonie żydowskim nie znajdziemy (obecnych choćby w biblijnym kanonie katolickim w Starym Testamencie) dwóch Ksiąg Machabejskich, opisujących wydarzenia powstania oraz okoliczności narodzin Chanuki.

   Żydowskie powstanie z II w p.n.e. w szczególny sposób inspirowało Polaków. Adam Mickiewicz, według poglądów którego wielka sztuka miała być „religią i polityką zarazem” w dobrych parę lat po zrywie listopadowym, namówił Wojciecha Kornelego Stattlera na stworzenie obrazu Machabeusze (poniżej).

A to zwyciężający Juda Machabeusz według grafiki francuskiego artysty Gustave Doré, na której bohater wygląda niczym z husarskimi skrzydłami...

źr. ilustracji Wikipedia