Głos ludu

Przez wiele lat życia w PRL nabrałam zaufania do tak zwanego vox populi. Pamiętający dobrze te czasy zgodzą się chyba, że aby dowiedzieć się „ co w trawie piszczy” wystarczyło porozmawiać z taksówkarzem, albo straganiarką z popularnego w Warszawie bazaru Różyckiego. Innym, bardziej jednak kłopotliwym sposobem kształtowania poglądów było czytanie prasy à rebours czyli na wywrót. Ja tam wolałam wizyty na bazarze i rozmowy z taksówkarzami.

W Warszawie przy ulicy Wspólnej, naprzeciwko ministerstwa rolnictwa, ,była otwarta od wczesnych godzin rannych kawiarenka dla kierowców ciężarówek i taksówkarzy. Nazywała się bodajże „Krasnoludek” ( potem „Stop klatka”). Na półce nad barem ustawione były śmieszne krasnale. Nad wieloma zaletami „Krasnoludka”, takimi jak wczesne godziny otwarcia , wspaniała kawa ( były to czasy kartek i reglamentacji) i miła obsługa, stanowczo górowały jednak swą jakością rozmowy klientów- doskonale poinformowanych kierowców tirów i taksówkarzy.

Z grzecznego przysłuchiwania się tym rozmowom , po przełamaniu początkowej nieufności kierowców do mnie (najczęściej byłam jedyną kobietą wśród klientów) zawdzięczałam doskonałą orientację w tajemnicach polityki krajowej i nie tylko krajowej. Panowie kierowcy wielokrotnie sprowadzali mnie na ziemię gdy wpadałam w jakiś namaszczony, inteligencki niestety ton. Przekonałam się, że choć łatwo było wodzić za nos intelektualistów, nie udawało się to z taksówkarzami.

W Krasnoludku prowadzono- jak wszędzie- poważne dyskusje na temat gospodarki, edukacji, liberalnych koncepcji gospodarki. Takie dyskusje można obecnie czasem odnaleźć w sieci. Brak im jednak atmosfery tamtych czasów- przekonania, że naprawdę mamy coś do powiedzenia i że mamy jakiś wspólny cel.

W Polsce, jak mi żartobliwie wytykają zaprzyjaźnieni cudzoziemcy, każdy jest przecież wybitnym ekonomistą i lekarzem. Zauważmy jednak ,że nie jest to zjawisko ani nowe ani typowo polskie.

Odwołam się do „Oniegina” - skarbca pięknego języka rosyjskiego, mądrości życiowej i subtelnego humoru. Puszkin pisze o swoim bohaterze

И был глубокой эконом, ( I był głębokim ekonomistą,)

То есть умел судить о том, (to znaczy miał poglądy na temat )

Как государство богатеет, (jak państwo się bogaci)

И чем живет, и почему (z czego żyje i dlaczego)

Не нужно золота ему, (nie potrzebuje złota)

Когда простой продукт имеет. (gdy posiada „prosty produkt”).

Отец понять его не мог (ojciec nie mógł go zrozumieć)

И земли отдавал в залог ( i ziemię oddawał pod zastaw).

My też przeszliśmy swój etap „ ekonomii głębokiej” w wydaniu różnych domorosłych ekonomistów, których jedyną legitymacją był lepiej czy gorzej udokumentowany udział w „ obalaniu ustroju” . Pamiętam szalone koncepcje „ farmeryzacji rolnictwa” ( autorstwa bodajże niejakiego Kuczyńskiego). Farmeryzacja oznaczała rezygnację z rodzinnych gospodarstw na rzecz wielkich latyfundiów. Latyfundia mamy, rolnictwo ma się kiepsko, zalewają nas produkty importowane. Oby się nie okazało,że za tą głęboką wiedzę ekonomiczną będziemy musieli zapłacić jak ojciec Oniegina, utratą ziemi.

Vox populi ostatnio się jednak zdegenerował . Dlatego zdarza mi się mylić w ocenie reakcji zbiorowej na różne wydarzenia. Jednym z takich wydarzeń była sprawa niejakiej Sawickiej. Wydawało mi się, że niefortunna amantka, z brutalną otwartością omawiająca plany oszukiwania podatnika, nie wzbudzi powszechnej sympatii. Tymczasem, ku memu najwyższemu zdumieniu słyszałam głosy współczucia i poparcia dla niej ze strony tak zwanych zwykłych ludzi: uczniów, sąsiadów, pań w kiosku.

Podobnie wygląda sprawa perypetii romansowych 91 letniego generała Jaruzelskiego z 50 letnią gosposią, o których dowiedziałam się oczywiście z prasy. Mój głód druku nie jest aż tak głęboki abym miała czytywać różne „ towarzyszki panienki” . Towarzyszka panienka doskonale wyszkolona w kwestiach PR uznała zapewne, że formuła Wallenroda, idealnego męża i ojca, oraz właściciela jamnika o wdzięcznym imieniu Bolek już się wyczerpała i czas na sensacje nie tyle erotyczne co geriatryczne czyli na ujawnienie poczynań gosposi, które można zapewne określić policyjnym terminem „ inne czynności seksualne”.

„ Daliby wreszcie spokój tym staruszkom” powiedziała mi ostatnio zaprzyjaźniona kioskarka , która chcąc nie chcąc służy mi jako barometr społecznych nastrojów. Kiedy dokładnie to samo powiedziała sąsiadka zaniepokoiłam się. To funguje (to działa) – skomentował znajomy Czech. Jego zdaniem chodzi o to, żeby na bolesną dla niego sprawę interwencji w Czechosłowacji czy też bolesną dla nas sprawę masakry w 1970 roku na Wybrzeżu patrzeć teraz z perspektywy gosposi, to znaczy spod kołdry generała.

Du sublime au ridicule il n'y a qu'un pas.

Od wzniosłości do śmieszności jest tylko krok. Tak podobno powiedział Napoleon. Też wojskowy. Żadnej wzniosłości tu jednak moim zdaniem nie widać . Tylko śmieszność.