Statystyki dotyczące wykonania budżetu państwa po kolejnych miesiącach br. publikowane przez ministerstwo finansów ukazują przede wszystkim coraz bardziej widoczny stan zadłużenia państwa.
Otóż w ciągu I-III kwartału br. według MF ok. 415,5 mld zł wyniosła wartość dochodów budżetowych, co przy wydatkach na poziomie niemal 617 mld zł przyniosło prawie 201,5 mld zł deficytu. Przy czym dochody budżetu państwa okazały się niższe o ok. 44,6 mld zł (tj. 9,7%) w porównaniu z tym samym okresem roku ubiegłego (460,2 mld zł). Z tego dochody podatkowe budżetu państwa wyniosły 365,8 mld zł i były niższe w stosunku do wykonania w okresie styczeń – wrzesień 2024 r. o ok. 45,6 mld zł (tj. 11,1%). Ministerstwo tłumaczy to zjawisko reformą udziałów samorządów w budżecie, (która zmieniła ich udziały w PIT i CIT), a tym samym „spadek dochodów rok do roku jest jedynie efektem innego podziału wpływów z PIT i CIT między budżet państwa a JST”.
Podobnie tłumaczony jest wzrost wydatków budżetowych w porównaniu z ub. rokiem. W styczniu-wrześniu br. sięgnęły one poziomu 617 mld zł, tj. o 49,5 mld zł więcej niż w tym samym czasie rok wcześniej. Jak by jednak tego nie tłumaczyć z każdym miesiącem rośnie przepaść pomiędzy (rosnącymi) wydatkami, a (malejącymi) dochodami.
Ponadto z danych przekazanych przez MF wynika również, iż z zaplanowanych w tegorocznym budżecie źródeł finansowania deficytu budżetu państwa i wyniku budżetu środków unijnych z finansowania krajowego wykorzystano niemal całą (99,4%) zaplanowaną kwotę (197,9 mld zł), natomiast z finansowania zagranicznego (118,8 mld zł), wykorzystano zaledwie 10,2 mld zł, tj. 8,6% zaplanowanej kwoty.
Wszystko to i tak składa się na coraz bardziej rosnące zadłużenie naszego państwa, które przecież kiedyś trzeba będzie spłacić. Władze mogą tu szukać różnych usprawiedliwień tego stanu rzeczy, z których najłatwiejsze wydaje się porównywanie się pod względem zadłużenia do innych krajów unijnych, z których większość jest także zadłużona. I to najczęściej w jeszcze większym stopniu niż Polska. Choć i tu są wyjątki.
Na przykład w odniesieniu (po I półroczu br. – Eurostat nie publikował jeszcze danych za I-III kwartał br.) do sezonowo skorygowanego poziomu nadwyżki/deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych (tzw. długu GG) w porównaniu do PKB tylko nieliczne kraje UE mogły pochwalić się nadwyżką. Były to: Dania, Grecja, Cypr oraz Portugalia. Wszystkie pozostałe kraje UE odnotowały w tym czasie deficyt. Przy czym największy w Rumunii -8,7% oraz – niestety – w Polsce: -8,5%. Warto dodać, że wszystkie kraje UE odnotowały deficyt na poziomie -2,9%, w tym kraje strefy euro -2,7%.
Warto także dodać, że w przypadku Polski deficyt był znacznie niższy za rządów PiS. Po II kwartale 2023 r. wynosił bowiem -4,3%, by – już za rządów obecnej koalicji – po II kwartale ub. roku skoczyć do -8,0%. Niestety to nie wszystko. Bowiem ten sam wskaźnik, tyle, że sezonowo nieskorygowany był najwyższy w całej UE (-7,7%). Nasz kraj pod tym względem wyprzedził Francję (-6,0%) i Rumunię (-5,8%). Przy czym umieszczony w tej samej tabeli kraj nienależący do UE: Norwegia, jako jedyny mógł się wykazać nadwyżką – i to w imponującej wielkości 13,4% - a więc na poziomie nieosiągalnym dla żadnego członka UE.
Na koniec II kwartału 2025 r. relacja długu brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB w dwudziestu krajach strefy euro była na poziomie 88,2 proc.
Jak dodają eksperci PKO Banku Polskiego „Dług GG na koniec 2 kwartału br. wyniósł 58,1% PKB (wobec 57,3% w 1kwartale br. i 52,0% w II kwartale ub. roku)”. Według tych samych ekspertów „dług publiczny Polski plasuje się wciąż wyraźnie poniżej średniej dla UE, choć odnotowaliśmy drugi najszybszy przyrost długu wśród państw UE w porównaniu do 2 kwartału ub.r.”.
Jako puentę zacytuję opinię, którą napisali w opublikowanym raporcie eksperci banku City Handlowy: „Dotychczasowa ścieżka deficytu sugeruje, że w przypadku braku działań po stronie fiskalnej, deficyt może przekroczyć przewidziany na ten rok limit. Szczególnym powodem do niepokoju jest dotychczasowy ubytek w dochodach z VAT. Według naszych szacunków, w całym roku wpływy z tego tytułu będą o ok. 27 mld zł lub 0,6 proc. PKB niższe niż zakładano. Ubytek jest widoczny również w innych kategoriach podatków, jednak ich waga w całym budżecie jest znacznie mniejsza”.