Pięciozłotówkowy dobrobyt

W latach 90. poprzedniego wieku, prowadziłem nieformalną ankietę, w której różnym ważnym personom zadawałem jedno pytanie: co to jest polska racja stanu? Odpowiadających można było podzielić na dwie kategorie: na urodzonych przed II wojną i po II wojnie. Wśród pierwszych wyraźnie widoczny był wpływ II RP i z reguły odpowiedzi były rzeczowe, wśród drugich duży odsetek pytających nie bardzo wiedział o co chodzi – jedni rację stanu traktowali w kategoriach polityczno-partykularnych, wypowiedź innych świadczyła o braku jakiegokolwiek punktu odniesienia.
Ostatnia peregrynacja po Polsce zachodniej wykazała pewien postęp w kwestii rozumienia polskiej racji stanu, pojawił się też punkt odniesienia, który, niestety, zmienił swoją „lokalizację” – dobro wspólne, państwo, kultura, czy naród przesunęły się na dalszą pozycję, na czoło wysunął się – dobrobyt. I teraz gdyby ten dobrobyt był właściwie „uzbrojony”, wypracowany, a nie zapożyczony, a więc posiadał wymagane stabilizatory i odpowiednie zabezpieczenie, to mógłby być twórczy i nam wszystkim dobrze służyć. Ba, gdyby zapożyczający się wiedzieli wcześniej co ich czeka, pożyczek byłoby mniej, mniej ludzi miałoby „pętle na szyi” i wszyscy zaczęlibyśmy rozmawiać ze sobą bardziej ludzkim językiem. Gdy natomiast większość polskiego społeczeństwa obecny system postawił przed alternatywą: albo zdobędziecie pieniądze na spłatę zadłużenia, albo stracicie majątek i oszczędności życia, to stabilizacja, a więc tzw. dobrobyt stają się czystą iluzją.

Nie ma co ukrywać, że generowanie postawy roszczeniowej, to rodzaj nonszalancji, która ośrodek decyzyjny przesuwa z komórek mózgowych na poziom żołądka i systemu trawiennego. Wpadamy więc w rodzaj pańszczyzny i niewolnictwa – na poziomie personalnym i państwowym. Zaczynamy pracować nie na siebie i automatycznie włączamy mechanizm wyścigu szczurów, który połyka nam dzieci. Banki w Polsce też są niewypłacalne – wybrzmiało to wyraźnie podczas emisji programu „Studio Polska” z 23.06.18. Podkreślam, to nie państwo, nie kultura, nie naród, lecz „dobrobyt” stały się iluzorycznym punktem odniesienia, na którym zaczynamy budować przyszłość. Innymi słowy, nie własne doświadczenie kulturowe ma budować naszą przyszłość, lecz pożyczki i postawa roszczeniowa, do której jesteśmy zachęcani. Czyli po raz drugi wchodzimy w tę samą spiralę zadłużenia, w jaką weszli nasi kulturotwórczy przodkowie w zaborze pruskim i w dużej mierze również rosyjskim.

Punkt odniesienia
Jeżeli nie chcemy aby następne pokolenia zostały spętane długami, jak niegdyś chłopi pańszczyzną, to musimy zmienić nie tylko punkt odniesienia dla swoich celów życiowych, ale również podejście do samego życia. Przez większość europejskich dziejów punktem odniesienia, dla Europejczyków był Bóg i Dekalog. Te dwa filary trzymające naszą cywilizację były ważniejsze, niż państwa. Każdy system odnoszący się do Boga miał odpowiadać człowiekowi na najważniejsze jego pytania i przygotowywać go na godzinę ostateczną. Dziś Boga zastępuje pieniądz, dawny poczet świętych – wolny rynek, a religię – dobrobyt. Państwo, które w takim systemie powinno mieć rolę pomocniczą i szczególną, stało się zawadą, bo w dużej mierze żyje z lichwy. To szwindel, który ma podporządkować ludzkość jakiemuś wątpliwej próby Demiurgowi. To dyktat upadłych aniołów, którzy poprzez wykorzystanie najnowszych osiągnięć technologii i techniki, chcą, na gruzach obecnego, zbudować nowy świat tylko dla siebie.

Jeżeli natomiast religia jest częścią kultury, to państwu musi przypaść rola mądrego stabilizatora i twórcy życia doczesnego. Przenosząc się na grunt polski, zarówno nasz interes narodowy, racja stanu, polska kultura, szkolnictwo, gospodarka, wojsko muszą kierować się własnymi imponderabiliami, bo one wykuły nam miejsce na ziemi i od przestrzegania ich zależy nasz przyszły los. Wszystko jest zmienną całością, która istnieje od 2000 lat, ale jej kształty dla obywatela powinny być czytelne, powinien on też czuć się za nie odpowiedzialny. Brak odpowiedzialności oznacza albo kłopoty, albo upadek. Tak, jak istnieje naturalna odmienność folkloru i muzyki, tak samo naturalną odmiennością są kultury narodowe składające się na cywilizacyjną całość. Patriotyzm jest naturalną konsekwencją wszystkiego i wyrazem troski o rezultaty wspólnej pracy, zaangażowania i wysiłku. Jak w rodzinie rodzice muszą dbać o rozwój własnych dzieci, tak obywatele, jeżeli chcą zachować dobrobyt, tak samo nie mogą zapomnieć o szerokim rozwoju i odpowiedzialności za państwo. A tymczasem patriotyzm w tzw. III RP został wypreparowany z życia na poziomie społecznym i naukowym. Mało tego własnymi rękami, jest bity za pomocą cepa.

Niezmienność punktu odniesienia
Ani państwowy, ani narodowy punkt odniesienia nie zależy od miejsca siedzenia lub zasiedzenia. Każdy naród i każde państwo mają swój stały punkt odniesienia. Opierają się one na syntezie dziejów i zwykle nawiązują do możliwie najlepszych wzorców własnych. Państwo, to obywatele. Ciągłość zachowania kultury i przekazu daje siłę. Przerwanie tej ciągłości destabilizuje, dezorganizuje i opóźnia wszystko, co podlega dobremu rozwojowi. Każde społeczeństwo uczestniczy w procesie historycznym i politycznym, mimo to zachowuje swoją niezmienność. Stosunek społeczeństwa do własnego punktu odniesienia jest miarą jego przygotowania i dojrzałości. Jaki będzie punkt odniesienia, taka będzie przyszłość; jacy będą obywatele, takie będzie państwo. Jacy będą Polacy, taką będzie Polska.

Dzisiejszym punktem odniesienia dla twórców reformy i nowego państwa, jest II RP. Żadne reformy, żadna sanacja, żadna nowa myśl nie wyda owocu, jeżeli jej punkt odniesienia nie zostanie usytuowany we właściwym miejscy – niepodległym państwie międzywojennym, w którym wypowiedziano to wszystko, co dziś jest dla nas warunkiem przetrwania. Chodzi oczywiście o świadomość, bo większość z nas postulat ten rozumie jako przeniesienie II RP w czasy obecne, tak, jak przenosi się garnek z zupą. I proszę się nie obrażać, bo tu chodzi o rachunek sumienia i przyszłość.

Poszukiwanie drobnych
PRL był przedłużeniem zaboru rosyjskiego, nie może być więc żadnym wzorcem. Okres „Solidarności”, pełen ideałów i nadziei, był pokojową formą kontynuacji polskich zrywów, ale bez II RP staje się tylko przegranym okresem strajków i walki o socjal. Dopiero perspektywa tzw. III RP otwiera drogę naszym ambicjom i oczekiwaniom. Ale tutaj pojawia się wielkie, jak Pałac Kultury, pytanie – ilu Dyzmów wyprodukował PRL, a ilu z nich w tzw. III RP uzyskało nobilitację?

Bez własnej polityki historycznej, bez odpowiedzialności, współudziału społeczeństwa we władzy, nie na zasadzie podawania rączki, lecz budowania współodpowiedzialności za państwo i naród, bez dobrego szkolnictwa i poważnej publicystyki – a więc takich przymiotów ducha i rozumu, jakie zostały wypracowane w II RP, trafimy spowrotem tam, skąd przyszliśmy. Moje peregrynacje nie tylko po ziemiach zachodnich, lecz po całym kraju świadczą właśnie o takiej skali problemu. Pojecie „dobrobyt” zaklejany pięciozłotówkami i zamykany go we własnych opłotkach; jest życzeniem, modlitwą, marzeniem dziecka, które chciałoby, aby tatuś zarabiał dużo pieniążków.

Zarabiając drobne pożyczamy „grube”. Bez jasnego zdefiniowania polskiej racji stanu i określenia właściwego punktu odniesienia dla własnego rozwoju, nie wyjdziemy poza poziom niewolnika. Bez walki o swoje będziemy pracować na cudze. Przed nami ogromna praca i jeszcze większe wyzwania nadchodzącego czasu. Czy jesteśmy do niej gotowi?