Oba gorsze

Kiedy w 1994 roku po raz pierwszy pojechałam na Białoruś zastałam tam niebotyczną, bezgraniczną nędzę. Miasta były zrujnowane, szosy dziurawe, ludzie głodowali. Przeciętna emerytura wystarczała na zakup 3 kilogramów żółtego sera. Ludzie żyli kartoflami po części dzięki mechanizmowi tak zwanego „odsypu”. Kiedy jechałyśmy szosą w kierunku Brześcia mijałyśmy sznury ubranych  w łachmany ludzi ciągnących za sobą prymitywne wózki z jakimiś woreczkami. Wyglądali jak uciekinierzy na zdjęciach z czasów II Wojny Światowej. W workach jak nam wyjaśniono ludzie ciągnęli kilometrami „ odsyp” czyli kartofle, cebulę czy marchew łaskawie odsypywane im za darmo z kołchozowych zbiorów. Bardzo pouczające były dla mnie rozmowy z „tutejszymi” z naszego majątku Widybór, który zagarnęli i zniszczyli sowieci. Ziemia była ugorowana -wysuszona i zdegradowana przez bezsensowne melioracje, drzewa powycinane. Mieszkańcy Widybora wystąpili kiedyś w obronie aresztowanego i rozstrzelanego przez sowietów mego dziadka Włodzimierza Bocheńskiego i w retorsji byli wysyłani na Syberię, „ulica po ulicy”. Jak mówili. „spotkał nas ten sam los”. Przed wyjazdem straszono nas wrogością Białorusinów wobec przybyszów z Polski i rabunkami, które mogły nas spotkać.  To wszystko okazało się nieprawdą. Ludzie przyjmowali nas bardzo serdecznie i z godnością, karmili tym co mieli to znaczy kartoflami w postaci, ołatek, zup kartoflanych czy sałatek z dodatkiem pokrzywy. Nie chcieli przyjmować nic z naszych zapasów. Nie było w nich cienia resentymentu wobec przybyszów z „pańskiej” Polski. Spotkałyśmy się w Pińsku z biskupem Świątkiem zaprzyjaźnionym kiedyś z moim dziadkiem. Mieszkał w zwykłej chałupince przy ulicy Szewczenki 12,pożegnał nas znakiem krzyża zza firanki.  „Zawsze może być gorzej” odpowiedział na nasze pytania i to samo mówili nam wielokrotnie rozmówcy.
 Kiedy ponownie wybrałam się tym razem tylko do Brześcia w zimie 2010 roku byłam w szoku. Jak wielokrotnie wspominałam gdyby ktoś wypuścił mnie w nocy z samochodu i zapytał „ gdzie jesteśmy?” odpowiedziałabym: „ Na Lazurowym Wybrzeżu” . Naprawdę nie przesadzam, Brześć znalazłam odbudowany z niezwykłym pietyzmem, szerokie promenady wysadzane platanami, odbudowane kościoły i cerkwie. Wszędzie funkcjonowały jak w Europie kawiarnie i restauracje, otwarte dla cudzoziemców były liczne hotele. Dodam, że spędziłyśmy z córką w Brześciu około 10 dni dokładnie w czasie wyborów prezydenckich, zebrałyśmy wiele ulotek innych kandydatów, rozmawiałyśmy swobodnie z ludźmi w kawiarniach i na placach, nikt nas nie legitymował, nikt nie przeszkadzał rozdającym ulotki, ludzie nie bali się z nami rozmawiać, ani przemawiać na placach.  W Brześciu  z całą pewnością nie było żadnych zamieszek- być może w Mińsku doszło do jakiejś szarpaniny. Po powrocie do Warszawy wysłuchałam w TV dramatycznych relacji  na temat represji jakie dotknęły ludzi manifestujących w Brześciu. Pokazywane zdjęcia nie wiadomo skąd wzięto, na pewno nie z Brześcia. Było to zwykłe kłamstwo, nikt nie manifestował bo nie było takiej potrzeby i nikt nie prześladował przemawiających na ulicach zwolenników innych niż Łukaszenko kandydatów.
Kolejne pobyty na Białorusi potwierdziły moje przekonanie, że Łukaszenko wspaniale odbudował tak strasznie zniszczony przez radzieckie rządy kraj. Odbudowano kościoły i cerkwie, domy i pałace polskiej arystokracji takie jak Nieśwież i Mir. Pola były zadbane, szosy szerokie o wiele lepsze niż u nas. Ludzie weseli, kolorowo ubrani, sklepy dobrze zaopatrzone. Jeżeli ktoś twierdzi, że było inaczej po prostu kłamie. Większość naszych rozmówców popierała Łukaszenkę i wydrwiwała „ zawodowych rewolucjonistów” z Mińska.
Nie ma wątpliwości, że obecnie sytuacja radykalnie się zmieniła. Ludzie nie chcą Łukaszenki i wydają się nie doceniać jego osiągnięć. Można się zastanowić jak do tego doszło. Protestują przede wszystkim młodzi ludzie urodzeni po 2000 roku ,którzy na własnej skórze nie doznali rozkoszy sowieckiego raju.  Poza tym każde długie rządy dotyka efekt zmęczenia materiału ( przestroga dla rządów dobrej zmiany). Ludzie przestają myśleć że: „zawsze może być gorzej” i zaczynają myśleć że „zawsze może być lepiej”. Chcą żyć godnie co nie znaczy bynajmniej że chcą „mieć tak jak inni”. Godnie to znaczy mieć lepiej niż inni. Potrzeba stratyfikacji jest pierwotną potrzebą ludzką, hierarchie powstają w więzieniach, obozach pracy szkołach i przedszkolach. Ludzie mają swoje tęsknoty, marzenia i aspiracje. Chcą wolności rozumianej jako prawo do swobodnego stawiania żądań często nierealizowalnych albo wewnętrznie sprzecznych. Każda władza aby uniknąć anarchii stosuje represje. Represje na Białorusi mniej dotkliwe zapewne od represji stosowanych we Francji wobec „żółtych kamizelek” pogarszają tylko sytuację Łukaszenki, któremu nikt już nie będzie wdzięczny za podniesienie kraju z ruin. ( ręce za lud walczące sam lud poobcina). To co się obecnie dzieje na Białorusi przypomina jako żywo atmosferę festiwalu Solidarności. Takie nastroje łatwo wzniecić w określonym celu. W naszym przypadku celem było umożliwienie nomenklaturze miękkiego lądowania po upadku systemu, który i tak się już walił pod własnym ciężarem. Efektem wtórnym (a może planowanym) było zniszczenie tego co można było jeszcze uratować z przemysłu Polski i kolonizacja Polski przez Zachód. To samo czeka Białoruś i przed tym chciał ją obronić Łukaszenko. Przed zniszczeniem przemysłu i utratą ziemi. Wielokrotnie przestrzegał w swoich przemówieniach żeby unowocześnienie Białorusi nie odbywało się „kak w Polsze”.
Służyliśmy Łukaszence jako negatywny przykład, nie skorzystaliśmy z szansy nawiązania z jego rządem poprawnych stosunków, teraz nie uznajemy wyniku wyborów na Białorusi jakbyśmy mieli w tej materii coś do powiedzenia. Jak Zagłoba który rozdawał Inflanty. Nasze tromtadrackie deklaracje wpychają Białoruś w ręce Putina. To fatalne rozwiązanie. Nie lepsze byłoby dla Białorusi wepchniecie jej do UE.
Oba gorsze jak kiedyś powiedział klasyk czyli Stalin. Przypominam: Stalin zapytany czy gorsze jest lewicowe czy prawicowe odchylenie odpowiedział: " oba gorsze" Chyba miał racje.