Błąd ochotnika

Naczelny pisma , w którym pracowałam zabraniał piszącym używania zdań podrzędnie złożonych i  „trudnych” słów.  Mnie nie ośmielił się nigdy nic wykreślać ( miałam nad nim przewagę wieku i masy), ale szlochał po każdym tekście.
Wreszcie znudzona tym jęczeniem zażądałam wyjaśnień. Odparł, że statystyczny odbiorca tygodnika ma cztery klasy szkoły podstawowej i to jest nasza grupa docelowa. Zażądałam wyjaśnień na temat metodologii badań o tak dziwacznym jak na XXI wiek wyniku. Okazało się, że pan Redaktor zarządził ankietę. Nagrodą w tej ankiecie były jakieś nasiona. Odpowiedziało około 100 osób. Redaktor policzył sobie, że 80% z nich ma cztery klasy przedwojennej szkoły (umiał % policzyć skubany).
Był to podręcznikowy przykład złego rozumienia statystyki. Przede wszystkim próba była za mała. Poza tym Redaktor wyznaczając nagrodę (skąpiec) mimo woli zredukował uczestników „ badania” do grupy osób ( nic nikomu nie ujmując) starszych, niezamożnych, ze wsi, które mogła ucieszyć paczka wygranych nasion.

Dokładnie ten sam błąd popełnił słynny autor badań nad seksualnością człowieka Alfred C. Kinsey. Wyczerpująco omawia to książka Judith Reisman i Edwarda W. Eichel’a pod tytułem „ Kinsey- sex i oszustwo” ( wydawnictwo Antyk, Warszawa 2002),  której miałam przyjemność być redaktorem. ( Może raczej  nieprzyjemność, bo nie byłam zadowolona ze swojej pracy, a książka jest bardzo przygnębiająca.)
Nie będę epatowała Państwa opisem przestępczych eksperymentów, które przeprowadzał Kinsey, (a raczej na jego zlecenie specjalnie przeszkoleni eksperymentatorzy, w tym czasami rodzice)  na dzieciach w wieku od 2 miesięcy do 15 lat. Wolę skupić się na metodologicznym błędzie który popełnił, tak zwanym „błędzie ochotnika”. Otóż swoje statystyki opublikowane w słynnych raportach, Kinsey oparł prawie wyłącznie na badaniach przeprowadzonych na ochotnikach, najczęściej kryminalistach skazanych za przestępstwa seksualne. Łatwo sobie wyobrazić, że znudzeni kryminaliści za wynagrodzenie, które otrzymywali, mówili badaczowi wszystko, co chciał usłyszeć. Być może sprzedawali mu nawet swoje fantazje erotyczne. Opisał to szczegółowo inny psycholog Abraham Maslow.  Nie przeszkodziło to, że badania Kinseya stały się podstawą wielu fałszywych poglądów. Na przykład na temat odsetka orientacji homoseksualnej w populacji ludzkiej. ( z oczywistych przyczyn liczebność praktykujących stosunki homoseksualne w więzieniach była wyższa).
Istnieją metody wychwycenia i oszacowania takiego błędu, wynikającego ze źle wybranej próby, ale ich opis byłby chyba nudny.

Ten sam błąd popełniła naukawiec z Instytutu Kinseya, która badała reakcję  pań i panów na filmy pornograficzne.
Nie będę wdawała się w szczegóły techniczne tych badań, bo naprawdę zostanę posądzona o „lepkość tematu”, ale łatwo się domyślić, że do takich badań zgłaszają się osoby jakoś tam nimi zainteresowane.

A co do statystyki.  Jeżeli jedną nogę włożymy do mieszaniny wody z lodem, a drugą do wrzątku, to jak wiadomo, przyrodzenie będzie miało średnią temperaturę 50 stopni Celsjusza.