Wybitni Polacy. Jan Kiepura

JAN KIEPURA ROCZNICA URODZIN. 16 maja urodził się Jan Kiepura. Moją drugą miłością po historii jest muzyka klasyczna i operetka. Wielki Polak i patriota, wspierał swój kraj i stawiał ponad wszystko dobro ojczyzny. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej, walczył w 1 powstaniu śląskim w Pułku Strzelców Bytomskich. Polak którego wielbił i oklaskiwał cały świat. Odnosił sukcesy na scenach czołowych teatrów świata, jak również w salach koncertowych i na ekranie kinowym. 

Pamiętam jak moja teściowa (była sąsiadką i koleżanką Janka) opowiadała, że Janek za młodych lat ,,kręcił się" koło zamożnej panny ale ojciec dziewczyny go przegonił mówiąc ,,Że jest tylko synem piekarza, a córkę stać na kogoś  lepszego". Wtedy zamożny człowiek nie przypuszczał że chłopak z Sosnowca, podbije cały świat!!!  

Kiepura był człowiekiem o wielkim wdzięku osobistym, z wyjątkowym poczuciem humoru, tak opowiadała mi  m.in moja teściowa która w latach młodości była sąsiadką Janka w Sosnowcu.

Pomagał finansowo utalentowanym biednym studentom. Wszystko to sprawiło, że stał się nie tylko w świecie muzyki Ale i w Ojczyznie postacią legendarną.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

A po wojnie nie mógł wrócić do Polski nawet na pogrzeb ojca. Komuniści nie darzyli Go sympatią.

Znakomity i sławny tenor uwielbiał kobiety, pieniądze, sławę i muzykę. Właśnie w tej kolejności, co potwierdza całe jego barwne życie.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       
                                                                                                                                                                                       Nigdy nie narzekał na brak powodzenia u kobiet. Zamożny, przystojny, obdarzony z nieprawdopodobnym głosem, sprawiał wrażenie człowieka bardzo pewnego siebie.

Powodzeniu u kobiet nie zaszkodziło to, że był dość niski. Zawsze używał butów z podwyższonym obcasie i wcześnie zaczął łysieć. Przyzwyczajony do damskich hołdów, pisał ironicznie do przyjaciela że „wszystkie panny z otwartymi rękoma i… rozwartymi nóżkami” czekają na niego. Miał dziesiątki okazji i chętnie z nich korzystał.    

Syn piekarza i tenor największych operowych scen świata, Jan Kiepura otoczony wielbicielkami, przyznawał, że lubi ich towarzystwo, „bez względu jakiego rodzaju”, co oznaczało, że nie był raczej wybredny. ,,Brunetki, blondynki, ja wszystkie was dziewczynki całować chcę."

Znajomym tłumaczył, że przy swoim trybie życia nie ma możliwości stabilizacji uczuciowej, a ożenić się może wyłącznie z Polką !!                                                                                                                                                                                                                            
                                                                                                                                                                                                    ***

Jan Wiktor Kiepura ur. 16 maja 1902 w Sosnowcu. Nic nie zapowiadało jego wielkich scenicznych sukcesów. Przez lata rodzina Kiepurów żyła na skraju nędzy, oszczędzając każdy grosz. 

W końcu kupują dom z piekarnią przy ul. Miłej 4 w Sosnowcu. Nosi ona nazwę „Lech”. Dzieciństwo upłynęło Janowi na nauce w Szkole Handlowej i pracy w rodzinnej piekarni. Od tego czasu obaj synowie wychowują się w kwaśnych oparach drożdżowego zaczynu ciasta, co pozostawia trwały ślad w drogach oddechowych Jana.

Przechodzi on w życiu kilka operacji gardła i strun głosowych. oprócz tego w młodości jak każdy chłopak lubił bić się z kolegami i uprawiając boks doznał kontuzji przegrody nosowej, co sprawiło, że do końca życia miał kłopoty z oddychaniem.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Senior rodu, który był piekarzem, twardo stąpał po ziemi i dla swoich dwóch synów przewidział „poważną” karierę. Obydwaj mieli skończyć Uniwersytet Warszawski. Jeden prawo, drugi filologię. Los chciał inaczej. 

A Janek wybrał śpiew. Jedno trzeba przyznać, że na zbiórkach harcerskich oraz podczas lat spędzonych w gimnazjum głos doprowadził do poziomu „klasy światowej”; śpiew był jego pasją. 

Koledzy nazywali go „Caruso” czego On nie cierpiał. Kiepura śpiewał zawsze i wszędzie, nawet w ubikacji szkolnej gdzie młodzi palacze szli na „dymka”. Na akademiach szkolnych śpiewał arie operowe.
.

POCZĄTKI KARIERY
 
W 1921 r rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Takie było życzenie ojca. Sam 19 letni wówczas młodzieniec nie był pewny słuszności takiej drogi życia. Kiedyś dał fachowcom posłuchać swojego głosu. 

Zaczął brać lekcje śpiewu u Wacława Brzezińskiego, który uczył biednego studenta „zaliczkowo”. Umówili się, że Jan zapłaci, jak już zarobi.   
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Oprócz niego młodego Kiepurę uczył jeszcze Tadeusz „Leliwa” Kopystyński, niegdysiejszy tenor mediolańskiej La Scali. 11 lutego 1925 r zadebiutował w partii tytułowej „Fausta”.

Występ „zawdzięczał” chorobie innego tenora – Dobosza. Po przedstawieniu otrzymał owację na stojąco. W dużej mierze za sprawą licznie zgromadzonych na widowni kolegów „z prawa”.

Nie tracił jednak kontaktu z rzeczywistością, przynajmniej na początku, bo później różnie z tym bywało. Dyrektor Emil Młynarski przyjął go do chóru Teatru Wielkiego i któregoś dnia Kiepura śpiewał partię Górala w ,,Halce".

Na swój występ zaprosił wszystkich kolegów ze studiów i chociaż zgotowano mu ogromną owację...wyrzucono go z Opery. Tak bowiem przedłużył finałowy dźwięk, że nie spodobało się to Emilowi Młynarskiemu.
.

PIERWSZE TOURNEE 

W 1926 r Kiepura wyjeżdża do Wiednia, Paryża i Mediolanu. Miasta te stanowiły wówczas najbardziej liczące się ośrodki sztuki operowej w Europie.                                                                                     
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           W 1927 r odwiedza Polskę, koncertując w Krakowie, Warszawie, Wrocławiu. Dla krótkiego odpoczynku odwiedza również Krynicę. Tu wpada mu do głowy pomysł, aby w tym mieście wybudować hotel. 

Pomysł ten realizuje po kilku latach, nazywając go „Patria”, co po łacinie znaczy „Ojczyzna”. Staje się on drugim domem Kiepury w Polsce. W Krynicy zamieszkali rodzice Jana, pilnując i zarządzając budową, a potem hotelem.

Spotykali się tu: hrabiowie, książęta, śpiewacy oraz przyjaciele Kiepury. Hotel otwarto na Boże Narodzenie w 1933 r. Nadmienić można, że hotel zaprojektował architekt Bohdan Pniewski a nadzorem budowlanym zajął się inż. Zygmunt Protasiewicz, mąż aktorki filmowej Jadwigi Smosarskiej. 

Budynek ten został upaństwowiony przez władze PRL-u w maju 1949 r i do dziś nie zwrócono go Kiepurom.                                                                                            
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Lata 1930 - 1936 stały się latami wielkiej kariery filmowej Kiepury. Pierwszymi filmami z jego udziałem były; „Neapol Śpiewające Miasto”, „Pieśń Nocy”. 

Jesienią 1931 r popłynął na dwa miesiące do Ameryki, śpiewając w Clivic Opera Company w Chicago. Powraca do Europy na zdjęcia do filmu „Zdobyć Cię Muszę”, „Pieśń Miłości”, „Kocham Wszystkie Kobiety”, „Dla Ciebie Śpiewam”, „Czar Cyganerii”, „W Blasku Słońca”. W tym okresie również śpiewa i koncertuje, stając się niesamowicie bogatym.                        
  .

MARTA EGGERTH 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Na jednym z planów filmowych, poznaje piękną śpiewaczkę i aktorkę węgierskiego pochodzenia Martę Eggerth, urodzoną w 1912 roku. Kiepura zachowywał się jak wytrawny uwodziciel. 

Któregoś wieczoru, odprowadzając Martę do domu, wykupił od stojącej na ulicy kwiaciarki wszystkie kwiaty i podarował je dziewczynie. A potem cynicznie stwierdził, że zrobił to tylko dlatego, iż „żal mu było tej starej kobiety, która do późnej nocy nie sprzedała towaru”.

Tłumaczył zakochanej w nim Marcie, że nie może się z nią ożenić, ponieważ nie jest Polką, farbuje włosy i jest aktorką.....                                                                     
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  Po 2 latach zawiera z nią związek małżeński. Ślub odbył się w Katowicach 31 października 1936 r, a przyjęcie weselne w hotelu „Monopol”. 

Niestety, w 1938 r. musiał opuścić Polskę, w której gęstniały antysemickie nastroje, bo zarówno on, jak i jego żona, mieli żydowskie pochodzenie. Wyjeżdżają do Paryża 

W 1940 r Kiepurowie przenoszą się do Nowego Jorku. Z tego związku rodzą się dwaj synowie. Pierwszy Jan Tadeusz ur. w 1944 roku, drugi Marian Wiktor ur. w 1950 roku. 

Od początku Kiepura był związany z Metropolitan Opera w Nowym Jorku i z Ameryką, z wyjątkiem sześcioletniej przerwy 1948-1954 kiedy to Kiepurowie przenieśli się do Paryża, występując w całej Europie.                     

Jan i Marta wiele razem koncertują, rekord pobili wystawiając na Brodwayu ponad 900 razy operetkę „Wesoła Wdówka” Lehara. Jan był traktowany jak mąż stanu.

Na koncerty przychodzili przedstawiciele konsulatów, ambasad, korpusów dyplomatycznych, między innymi: Francji, Ameryki, Anglii, Włoch, Japonii, Belgii.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     
 .

WOJNA I CHARYTATYWNE KONCERTY.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Był szczególnie aktywny przed wybuchem wojny i w jej trakcie. Znamienna była jego postawa w chwili wybuchu wojny, która zastała Kiepurów w Paryżu. 

Tak o Nim pisał Waldorff : „Gdy tylko we Francji zaczęło się formować wojsko polskie, Jan zmobilizował się jako żołnierz oznaczony numerem 207. 

Jego skoszarowane życie trwało nie dłużej nad 3-4 tygodnie, po czym stanął przed generałem Sosnkowskim, który rzekł: do Jana ,,Mamy już sto tysięcy żołnierzy, którzy potrafią lepiej strzelać, ale żaden nie potrafi lepiej śpiewać od pana." W ten sposób Kiepura nie trafił do wojska.

,,Od pierwszej chwili wojny przeżywałem razem z wami straszliwą tragedię. Starałem się koncertami przez radio, w prasie i innymi wystąpieniami publicznymi zwrócić uwagę świata na cierpienie naszego narodu.

Ja do was przyjadę. Będę śpiewał w teatrach i przed teatrami, w salach koncertowych, na taksówce i na ulicy. Biednym i bogatym. Pragnę, byście mnie zachowali w Waszych sercach" — pisał w 1946 r. w liście do Fundacji Chopina, której przekazywał pieniądze na działalność. Nie dane mu było jednak zaśpiewać dla Polaków w ojczyźnie przez wiele lat.

Stał się ambasadorem sprawy polskiej w Stanach, zbierał i dawał pieniądze na Fundusz Pomocy Polsce. Robił co mógł by pomóc Ojczyźnie.                                                                                            
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Wiele koncertów organizowanych było charytatywnie. Pieniądze Kiepura przekazywał na Muzeum Narodowe, na rzecz powodzian w Krynicy (dwukrotnie) na pomoc zimową dla najbiedniejszych, na odbudowę Wawelu w Krakowie, Fundusz Chopina, Fundusz Obrony Morskiej, Wojsko Polskie i wiele innych. 
 .

OSZAŁAMIAJĄCA KARIERA PO WOJNIE.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             W 1946 r przyjmują obywatelstwo amerykańskie. Wtedy gaża Kiepury wzrasta w oszałamiającym tempie, za koncert płacą mu 1000 dolarów, nie mówiąc już o operach. Prasa rozpisuje się i prześciga w znakomitych recenzjach. 

Kiepurowie śpiewają również w Ameryce Południowej: w Rio de Janeiro, Buenos Aires i w wielu innych. W czerwcu 1966 r podpisuje umowę z Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Rozpoczyna próby do opery „Carmen” Bizeta....

 Niestety nagła śmierć artysty przerywa to przedsięwzięcie.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              
 .

ŚMIERĆ JANA KIEPURY.
                                                                                                                                  Umiera w poniedziałek przed południem 15 sierpnia 1966 r w swym domu w miejscowości Harrison pod Nowym Jorkiem. Zgodnie z życzeniem artysty, aby Jego ciało spoczęło w Polsce.

W dniu 3 września 1966 r samolot z Jego zwłokami o godzinie 17.40 wylądował na płycie lotniska Okęcie w Warszawie.

 Zmarłemu towarzyszyła żona Marta i dwaj synowie. Wokół lotniska zgromadziły się tłumy. Trumnę przeniesiono do kościoła św. Krzyża. 

Po mszy świętej trumna ze zwłokami artysty wystawiona została w hallu Teatru Wielkiego. Następnie kryształową trumnę zapakowano w skrzynie z ciemnowiśniowego drewna.                                                                                                                                                                   
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Trumna wraz ze zwłokami największego artysty świata spoczęła na Warszawskich Powązkach w Alei Zasłużonych. Na pogrzebie zgromadził się n 300 0000 tłum mieszkańców stolicy.

W prasie polskiej o Kiepurze ukazywały się paszkwile oraz fatalne recenzje. Gazety podlegające pod cenzurę komunistyczną starały się Go poniżać i zniesławiać. Były to artykuły wymyślane i wyssane z palca. Między innymi : „Przekrój”, Kobieta i Życie”, „Film” oraz radio i telewizja. 

Wówczas okazało się, że cała antykiepurowska kampania PRL-owskiej prasy nie była w stanie zmienić stosunku Polaków do swojego ulubieńca. Naród Polski nie zapomniał o Kiepurze.

Pełną prawdę w PRL-u o sławnym śpiewaku i artyście ujawnia dopiero Jego pogrzeb oraz kondukt uformowany za jego trumną.                                                                                     
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     W taki to sposób Polacy ocenili  bezinteresowną miłość człowieka do własnego narodu i Ojczyzny. Powązki uświadomiły wszystkim pozycję, jaką zajmował w świadomości społecznej Polaków. 

Dziś powstają na jego temat książki, wiersze, stawia mu się pomniki. O Kiepurze się po prostu pamięta, oby został na zawsze w naszej pamięci.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                                    Po śmierci Jana, Jego żona Marta Eggerth już za mąż nie wyszła, mimo podeszłego wieku  nadal koncertowała nie tylko w Stanach Zjednoczonych. Akompaniatorem Jej od wielu lat był młodszy syn Jana i Marty - Marian, kompozytor i pianista (Jego działalność ściśle związana jest z twórczością Fryderyka Chopina).

W 1990 r akompaniował Marcie Eggerth w Teatrze Wielkim w Warszawie podczas wspólnego koncertu.  Marta  zmarła  26 grudnia 2013 r  w Rye -  w USA, w stanie Nowy Jork, w hrabstwie Westchester.                                                                                   
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            
Od 1967 corocznie odbywa się w Krynicy-Zdroju Festiwal im. Jana Kiepury, dawniej organizowany jako Festiwal Arii i Pieśni im. Jana Kiepury.                                                                                       
.

ORDERY I ODZNACZENIA.

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 11 listopada 1935

Złoty Krzyż Zasługi 4 października 1937

Wielka Wstęga Orderu Leopolda 1936, Belgia

Kawaler Orderu Gwiazdy Polarnej 1937, Szwecja

Kawaler Orderu Legii Honorowej 1935, Francja

 ----------------------------

 https://culture.pl/pl/tworca/j...

https://zyciorysy.info/jan-kie...

 http://www.polskieradio.pl/39/...

https://dzieje.pl/kultura-i-sz...