HISTORIA ROJA, CZYLI ZNOWU ZROBIONO KRZYWDĘ ŻOŁNIERZOM WYKLĘTYM

Ponieważ co i raz widzę dramatyczne wezwania do uwolnienia tego filmu, a należę do grupy osób, które film miały szansę obejrzeć, czuję się zobowiązana do  wrzucenia napisanej wówczas recenzji z paroma uwagami dodatkowymi.

W pierwsze święto Żołnierzy Wyklętych, 1 marca 2011,  zdobywszy cudem wejściówki, z wielkimi nadziejami udaliśmy się do Multikina w Sopocie, aby obejrzeć wersję roboczą „Historii Roja, czyli w ziemi lepiej słychać". Kino było nabite do ostatniego miejsca, wśród publiczności prawdziwi, sterani życiem „żołnierze wyklęci”, krótką przedmowę wygłosił dr Cenckiewicz..

Zaznajamiając się z historią Roja i jego oddziału, zdążyłam ich polubić. Chwyciła mnie za serce historia tego „ryngrafowego wojska”, jak ich wówczas zwano dla ryngrafu, który każdy z nich nosił na piersi.

W miarę oglądania filmu narastał we mnie żal - bo po raz kolejny skrzywdzono tych ludzi

Przedstawiono ich w tym filmie jako bandę chłopaków, którzy dla własnej przyjemności siedząc w lesie i mając nieograniczony dostęp do alkoholu, broni i amunicji biegają bez sensu i strzelają, cały czas chleją wódę, a i związki z płcią przeciwną nie są im obce. Przez ich fanaberie ludzie z okolicznych wsi są przesłuchiwani przez UB, idą do więzienia,a ich obejścia są palone.

Sześć lat, jakie ci dzielni chłopcy, spośród których śmierć coraz to wykruszała kolejnego – walczyli z bezpieką, komuchami i donosicielami – przedstawiono jako rodzaj chłopackiej, wrzaskliwej  zabawy w wojenkę.
Ich głęboka pobożność, która sprawiła, że zwano ich „ryngrafowym wojskiem” - to na filmie znak krzyża, który przypomina w wykonaniu aktorów zbiorową gimnastykę szwedzką z mniej więcej podobnie uduchowionym wyrazem twarzy jaki przybiera człowiek wykonujący przysiady.
Pierwsza miłość Roja i Marty Burkackiej została ukazana tak, jakby byli to starzy wyjadacze, którzy niejednego pornosa obejrzeli.

No i te przemówienia do ludności okolicznej przypominające agitki partyjne wygłaszane co i raz drewnianym głosem przez głównego bohatera!  To traktowanie ludności okolicznej jako istot służących ich nadrzędnym celom, służącym li tylko do dostarczania żarcia, wódy i dziewczyn.

A przecież wiadomo, że prawdziwi żołnierze podziemni grupy Roja traktowali  tych ludzi z ogromnym szacunkiem – to dla nich właśnie narażali się na śmierć, byle tylko ich chronić przed władzą ludową. Zresztą byli to ludzie wywodzący się z tamtych stron.

Żadna z postaci nie została pogłębiona – do końca była to dla mnie banda plastikowych, wrzaskliwych chłopczyków, którzy zamiast się zabrać do porządnej roboty, zbijają bąki w lesie chlejąc na potęgę.

A przecież historia każdego z tych chłopców to kolejna tragedia.
W pewnym momencie filmu, po spaleniu ich partyzanckiej ziemianki widać, że jeden z chłopców znajduje w zgliszczach swojego misia. Przecież to się prosiło o pociągnięcie.

Szczególnie, że w każdej innej dziedzinie mamy nieznośne dłużyzny. Reżyser zadbał, żeby uwiecznić, jak partyzanci chleją, jak się odlewają – sceny erotyczne też zajmują spory kawałek czasu.

Czytając o oddziale Roja wiem z raportów, jakie każdy oddział składał po kolejnej potyczce, jak niewiele mieli uzbrojenia, jak mało amunicji – ale wyliczonej co do sztuki. Jak każdą akcję starannie planowali. Jak po akcji – analizowali, co zostało wykonane błędnie.
W filmie chłopaki jak na podwórkowych zabawach w wojnę – lecą przed siebie, wrzeszczą i strzelają bez opamiętania. Pełen spontan i odlot.

To już nawet nie jest nowa, odkrywcza wersja jugosławiańskiego „Winnetou”, to jest groza.

Przez te sześć lat oddział Roja odbył kilkadziesiąt zbrojnych potyczek z KBW i UB.
Jeżeli przeżył, to tylko dzięki znakomitemu dowodzeniu i planowaniu.
Gdzie to jest na filmie?

Przeciwko Rojowi zwerbowano ponad 800 tajnych informatorów. Jak bardzo ludzie z tych wsi i miasteczek musieli czuć w nim obrońcę, że przez 6 lat nikt go nie wydał!
Uczyniła to dopiero jego dziewczyna, kiedy UB obiecała zwolnienie z więzienia jej rodziny za wydanie Roja.

Nb. pomysł, aby rozpoznała ona ciało Roja  z przelatującego kukuruźnika, godzien jest naprawdę podrzucenia komisji Millera – byłabym ciekawa poznać autora tej odkrywczej metody identyfikacji  zwłok. Nie muszę też dodawać – bo w czasach wirtualu jest możliwe, że ktoś to weźmie za dobrą monetę – że metoda ta nie jest stosowana;.

I jeszcze uwaga miłośnika koni – w scenie, gdzie oddział nawiedza wesele kurpiowskie – poza faktem, że na filmie wygląda to, jakby dołączył do zespołu pieśni i tańca, a nie wiejskiego wesela – konie zarówno uczestników wesela, jak i oddziału zostawiono na mrozie – nie wyprzęgnięte, nie rozkulbaczone, nie zaobroczone, nie przykryte derką, nie wprowadzone do stodoły. Naprawdę reżyser sądzi, że z koniem to tak jak z BMW – wysiada się i idzie sobie?

A przecież film jest w konwencji paradokumentu – czyli  jawne zafałszowanie rzeczywistości, jakiego dopuścił się reżyser, jest niedopuszczalne.
Ponieważ była to wersja robocza, uwagi te, które większość widzów podzielała,  zostały reżyserowi, Jerzemu Zalewskiemu, przekazane w nadziei, że dokona niezbędnych poprawek. 
Nadzieja, jak zwykle, okazała się matką głupich.