Trzy cywilizacje w dziejach narodu polskiego

„Gdzie dwóch Polaków tam trzy partie”. Zdanie to jest o tyle prawdziwe o ile prawdziwe jest również „Wszyscy Polacy to również tylko trzy partie”.

Ktokolwiek by wymyślił jakikolwiek ruch czy grupę polityczną, zawsze będzie to opcja oparta na jednej z trzech mentalności - germańska, moskiewska lub polska. Istnienie wszystkich trzech w naszym kraju wynika ze szczególnego geograficznego położenia Polski na styku dwóch kultur, ale nie tylko z tego. Każdy człowiek wychowany zostaje w jedynej z tych mentalności. Już w wieku kilku lat jako dziecko przyjmuje takie cechy psychologiczne, które później determinują wybór konkretnej partii, ruchu, ideologii. Są to uwarunkowanie najwcześniejszego etapu wychowania aktywne już w wieku niemowlęcym, odnoszące się do podstawowych sfer człowieka - umysłu, emocji i ciała.

Pejoratywne powiedzenia „człowiek ze wsi wychodzi, wieś z człowieka nigdy”, „wyssał żydostwo z mlekiem matki”, czy stare przysłowia „jak sowa huczy, tak swe dzieci uczy”, „czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci” mają niestety sporo racji. Jest to jednak nasiąkanie dużo głębsze niż nam się wydaje. Można odciąć się całkiem od zwyczajów, stylu, słów które słyszeliśmy w dzieciństwie, można mieć inne zainteresowania, a sposób myślenia i tak zostanie. Co więcej będzie on taki sam, jak dziadków, prababek, przodków do 100 pokolenia (wg tej linii, która w każdym małżeństwie przodków była dominująca).

A jednak z tego da się wyjść i są na to tysięczne przykłady. Może dokonać się w człowieku całkowite nawrócenie i zmiana mentalności. Trzeba jednak dużej chęci i zrozumienia na czym polegają owe typy myślenia. Oczywiście trzeba przede wszystkim uwierzyć, że inna mentalność ma możliwość stworzenia dobrego społeczeństwa. Dla Polaków będzie to mentalność polska - naturalna genetycznie. Do czasu, aż będziemy podzieleni, nie nastąpi żaden gwałtowny wzrost jakości życia, a polską mentalność warto wybrać, gdyż posiada pewne unikalne cechy, prowadzące szybko do znacznego wzrostu gospodarczego i naukowego.

Od 1989 roku widzimy w sondażach mniej więcej równy podział na trzy opcje. Prawica ciągle ma ok 35%, partie liberalne również. Trzecia grupa jest niechętna do obu pozostałych. W Polsce od najdawniejszych czasów istniały różne stronnictwa, jednak można je zawsze było podzielić na trzy obozy. Co więcej podział ten istnieje na całym świecie od zarania dziejów. Tak jest i dzisiaj. Każdy z tych obozów oparty jest na innej wizji świata i człowieka. Każdy niesie zagrożenia, każdy potrafi stworzyć jakieś struktury, ba! każdy może nawet coś wartościowego zbudować.

Dwie z tych mentalności związane są z kulturą ościenną. Tylko jedna jest rdzenna i właściwa dla naszej unikalnej cywilizacji zachodnio-słowiańskiej. (Poniższe opisy, są skonstruowane podobnie i w miarę obiektywnie, jednak niemal każdy czytelnik oceni jedne z nich bardziej pozytywnie a inne jako określenia pejoratywne - to ciekawe spostrzeżenia i możliwość auto-obserwacji).

Mentalność germańska oparta jest na zasadach praktyczności, użyteczności, uzależnienia wobec porządku. Z tej przyczyny wszelkie zakazy, szczególnie ideologiczne traktowane były jako ograniczenie, zacofanie, utrudnienie i przeszkoda. Wg tej mentalności urządzenie działa dlatego, że żadna część nie przeszkadza drugiej. W ten sposób konstruowano utylitaryzm – wg którego każdy ma prawo robić co chce, byleby to nie przeszkadzało innym. Można powiedzieć, że to demokracja utylitarna – obecna również w Kościele Protestanckim. Germanie mentalność polską nazywali zacofaniem. Polacy mentalność germańską identyfikowali z barbarzyństwem.

Mentalność moskiewska oparta jest na emocjach, przeżyciach z których wydobywa się determinacja uznawana za mądrość  - lecz dzieje się to w sposób bardzo powierzchowny, tak aby mądrość ta była łatwa do przyjęcia przez masy ludu. Urządzenie działa tutaj dlatego, że ma silne przekonanie "idiot w pieriod". To dlatego Rosjanie tak zachwycają się dumkami, rzewnymi piosenkami, ale też dlatego lubią jaskrawe kolory, krzykliwość prezentacji. Cerkiew Prawosławna – wywodząca się z myśli Konstantynopolitańskiej (vide Kościół św. Mądrości - Haga Sophia) - podkreślała zawsze swoją działającą na wyobraźnię celebrację, pełną złota, wezwań, prostych symboli. Rządy oparte o działania emocjonalne skupiały się wychwalaniu swoich przymiotów i lekceważeniu obcych – stąd imperializm, wiele zabobonów, umiłowanie dla ludowych guseł, lirników, kult ludu, jego pracy, połaci zbóż wśród których połyskują złote dachy cerkwi i carskich pałaców. Lud – podobnie jak w kultura dalekiej Azji jest tutaj masą, zupą, wręcz motłochem, w którym nikt indywidualnie nie ma znaczenia, a zabobony pełnią też formę identyfikacji z władzą. Lud jest wielki bo car jest wielki. Mentalność azjatycka nie rozróżniała mentalności polskiej i germańskiej, nazywając je „jedno i to samo zło” – jednak jeśli miała wybór współdziałała z tą drugą a tą pierwszą nazywając słabością. Polacy mentalność moskiewską identyfikowali z zabobonem, okrucieństwem imperializmem i nacjonalizmem.

Mentalność polska nie jest ani wypośrodkowaniem ani mieszaniną tamtych dwóch. To cywilizacja zupełnie inna. Bierze się z prastarych dziejowych zwyczajów, w których o losie plemienia nie decydował jeden „właściciel” lecz rada starszych. Urządzenie działa dlatego, że wszystko ze sobą współpracuje. Z takiej współodpowiedzialności wynikał brak znacznych różnic majątkowych, uzależnienie władzy od moralności i naturalny związek z chrześcijańskim Rzymem, papieżem i religią katolicką. Piastowie byli zawsze bardziej germańscy niż Polscy, pomimo tego, że to Mieszko związał Polskę z Rzymem. Konflikt świętego Stanisława z królem świetnie to ilustruje. Przeciwnie Jagiellonowie, których idea zjednoczenia narodów w Rzeczypospolitą była niezwykle charakterystyczna dla polskiej myśli. Co ciekawe – blisko tej mentalności zawsze byli nie tylko Litwini, ale Węgrzy, Chorwaci, Wołosi (nie Włosi). Pozostałe narody uważały i dalej uważają tę mentalność za słabość i zacofanie.

Dla dociekliwych, należy tu zauważyć że zarówna mentalność germańska jak i moskiewska wywodzą się z tego samego pnia - naturalistycznego podejścia do świata. Podczas gdy mentalność polska wywodzi się z transcendencji.

Mówi się, że dzisiejsze „zaprzaństwo”, „nowa targowica” – są wynikiem istnienia resortowych dzieci, „desantu” w czasie zaborów, wojny i komuny. To prawda, ale tylko częściowa. Taki „desant” istniał w Polsce od zawsze i dotyczył wszystkich warstw – od królów, przez magnatów, mieszczan, duchowieństwo, aż do prostych włościan. Z tego desantu wywodziły się grupy współpracujące ze Szwedami, Niemcami, a także grupy łatwo podburzane do rzezi na Kresach.

Należy zauważyć, że podział na te trzy cywilizacje nie dotyczy tylko Polski czy naszej części Europy, lecz jest naturalnym zjawiskiem na całym świecie i we wszystkich kulturach. Wynika z naturalnych sfer istniejących w ciele i umyśle człowieka. Świetnie widać to na łamach Biblii. Mentalność plemienia Dawida, z którego wywodzi się Jezus (bliska polskiej), jest skonfrontowana z mentalnością Babilonu, (bliskiej mentalności germańskiej). Z kolei mentalność kapłanów i faryzeuszy jest bliska cywilizacji moskiewskiej – wraz ze swoim radykalizmem, banalnym rozumieniem praw, nacjonalistycznym zacietrzewieniem i zabobonem. Bardzo bliski temu jest też świat arabski – niezwykle płasko i hasłowo przyjmujący zasady, przepisy i wartości. Z kolei cywilizacja nazywana powyżej polską – bliska jest czasom Amenhotepa IV w Egipcie, gdzie został wprowadzony nie tylko kult jedynego boga, ale też prymat uniwersalnych wartości, gdzie wyrzucono kapłanów różnych bóstw, którzy paśli się na wyzysku ludu, zaprzestano prowadzenia wojen a zaczęto budować porozumienia.

Należałoby więc zamiast nazw kultura polska, germańska, moskiewska – używać raczej bardziej ogólnych określeń – jak np. ideizm (teizm), materializm, prostota – albo odnieść się do obszaru na którym bazują te mentalności – obszar idei, użycia i emocji – czyli ducha, ciała i psychiki.

Poniżej skrót powyższych informacji.

1. „IDEA” Jagiellonowie, chrześcijaństwo, prawica, PiS - to grupy stojące przy wartościach tożsamości historycznej wynikającej z katolicyzmu. Symbolem tych idei jest stanowisko św. Stanisława, który utrzymywał, że moralność musi być ponad władzą - władza musi podlegać moralności. Symbolem tej idei dawniej był król. Jest to kierunek najbardziej charakterystyczny dla polskiej tożsamości, wywodzący się ze źródeł słowiańskich jak też i katolickich.
   • Grupy te posługiwały się hasłami “Bóg Honor Ojczyzna”
   • Cechy: wartości uniwersalne, wspólnotowość, wolność jako uwolnienie od zła.
   • Dzisiaj w odmiennej sytuacji są to partie takie jak PiS, Solidarna Polska, ogólnie w większości Zjednoczona Prawica.
   • Zagrożenia główne: egalitaryzm, podatność na niszczenie wewnętrzne, oderwanie od życia
2. „PRAKTYKA” Stronnictwa niemieckie w średniowieczu, arianie, kalwini, humaniści, liberałowie, PO - to grupy wyznające rozdział władzy od Kościoła, nie uznające wpływu moralności na ustawodawstwo, lecz uznające “umowę społeczną” jako jedyną wartość. (W ten sposób działają społeczeństwa zachodnie wyrosłe z protestantyzmu, prawodawstwo zachowawcze w USA itd.). Grupy te są podatne na wpływy niemieckie, dawniej również szwedzkie. Silnie związane z masonerią światową.
   • Grupy te posługiwały się hasłami “Wolność i tolerancja”.
   • Cechy: wartości użyteczne, sukces, demokracja liberalna, wolność jako uwolnienie od zakazów
   • Dzisiaj po tej stronie są PO, ruch Hołowni, Lewica, Wiosna, grupy ideologii gender, fundacje światowego biznesu
   • Zagrożenia główne: korupcja międzynarodowa, brak moralności, manipulacje
3. „EMOCJE” Grupy związane z Konstantynopolem, prawosławiem, ludowością, socjalizmem, komunizmem, nacjonalizmem, Konfederacja - dawniej gdy był podział na warstwy, grupy te stawiały na zabobon religijny. Później sprzeciwiały się edukacji dla mas, wyznawały hasła państw narodowościowych. Pod koniec XIX wieku chwyciły za idee socjalizmu i komunizmu. Obecnie próbują tworzyć grupy pozornie prawicowe  - ale wyznające hasła silnie narodowe i nacjonalistyczne polskie. Wyznają często libertynizm i są podatni na wszelkie zabobony  - np. w kwestiach szczepionek, czy technologii.
   • Grupy te posługiwały się hasłami “Dla ludu”
   • Cechy: emocjonalność, jaskrawość, prostota działań, wolność jako odrzucenie innych.
   • Dzisiaj po tej stronie stoi przede wszystkim Konfederacja, grupy takie jak ONR, Kukiz, ale też i PSL itp.
   • Zagrożenia główne: bylejakość, niedojrzałość, podatność na zabobony, radykalność, nepotyzm, przemoc

 

Wybrane przykłady historyczne

 

• Stary i Nowy Testament
  1. Mojżesz, prorocy, plemię Dawida, Chrystus, Apostołowie
  2. Sodoma, Babilon, Rzym, Ateny
  3. Kapłani, faryzeusze, Judasz
• Średniowiecze
  1. Opactwa cysterskie, św. Stanisław, Jagiellonowie
  2. Mieszczanie niemieccy, Bunt Wójta Alberta, Husyci, Katarzy, Albigensi itp.
  3. Słowiańszczyzna wschodnia, znachorstwo, zakazane praktyki pogańskie
• Rok 1635 i później
  1. Przy królu stał Jerzy Ossoliński, który sprzeciwiał się wyzyskowi mas i chciał stworzyć silne stronnictwo światopoglądowo-polityczne wokół Orderu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
  2. Sprzeciwiał się temu kalwin Krzysztof Radziwiłł, który związany był ze Szwedami (później doprowadziło to do Potopu)
  3. Ruch zabobonny budowała wówczas cerkiew prawosławna na Kresach, co potem doprowadziło do Buntu Chmielnickiego za którym poszli Rusini i Kozacy. Efektem było oddanie znacznych ziem Moskwie.
• Rok 1791 Konstytucja 3 Maja
  1. Stronnictwo chrześcijańskie dążyło do reform.
  2. Stronnictwo wolnościowe opowiadało się za liberum veto, które przez 100 lat nieweczyło każdą nową ustawę
  3. Przykładem 3 grupy był Jan Suchorzewski, od 2 lat grający z ambasadorem rosyjskim w karty, których chciał zablokować Konstytucję szantażując życiem swojego 10.letniego syna, któremu chciał poderżnąć gardło jeśli król podpisze Konstytucję
• 20-lecie międzywojenne
  1. Grupy skupione wokół Kościoła
  2. Np. Sanacja, Piłsudski (w stronę 1)
  3. Np. Endecja, ruch ludowy     

Trzeba zaznaczyć, że podział nie jest tutaj oczywisty. Np. Piłsudski był na początku socjalistą, ale jak sam mówił “wysiadł z czerwonego tramwaju” a później kierował się bardziej w stronę grupy 1, politycznie jednak wspierał grupy 1 i 2. W rządzie polskim lat 20 było najwięcej masonów. Nawet do 90% jednak silnie rozwinął się Kościół i ruchy będące dzisiaj prawicą - a ruchy komunistyczne aż do 1942 były marginesem. Antagonizm między Piłsudskim i Rozwadowskim a także między Piłsudskim i Dmowskim był podsycany przez zagranicę. Niemcom i Rosji zawsze chodziło o utrzymanie możliwie najmocniejszych podziałów w Polsce, a Piłsudski lawirując między grupami - łączył. Genialność Piłsudskiego wynikała właśnie z tej umiejętności przeciwdziałania działalności obcych mocarstw. Niestety nie potrafił tego Dmowski kierujący się w stronę hasłowości.

• Solidarność i Okrągły Stół. (1989)

Z powodu dominacji grupy 3 (socjalizm), grupy 1 (katolicy) i 2 (liberałowie) działały razem w ramach Solidarności. W czasie Stanu Wojennego grupa 3 umówiła się z grupą 2 w sprawie przejęcia władzy w nowej rzeczywistości i to one zbudowały “Okrągły Stół”. (Jerzy Urban mówił o tym już w 1984 roku). Po 1989 na czele stała grupa 2 (liberalizm) z zapleczem wywodzącym się z grupy 3. (Idealnym symbolem łączącym obydwie grupy był Wałęsa). Obecnie wszystkie trzy grupy odwołują się do haseł Solidarności - stąd różnice pomimo posiadania pozornie tych samych “symboli” a ponieważ u władzy jest grupa 1 to grupy 2 i 3 współpracują ze sobą i mają ten sam cel - obalenie PiS. Najnowszym tworem grupy 2 - próbującym łączyć hasła wszystkich trzech - jest ruch Hołowni.

 

Wnioski, praca i przyszłość

1. Warto przyjąć w Polsce mentalność polską, choćby po to aby była większa spójność działania, a nie ciągłe wojenki i wzajemne blokady.
2. Jak widać z doświadczeń historycznych, sukces osiągają te jednostki które potrafią łączyć idee przynajmniej 2 grup.
3. Piłsudski "lawirował" (w dobrym tego słowa znaczeniu), od socjalizmu, do połączenia liberalizmu i prawicy.
4. Również "lawirował" Lech Kaczyński, robi to Jarosław jak i Tusk. PiS przyjmuje grupy lekko liberalizujące (np. Gowin), i odwołuje się do haseł społecznych. Zapleczem PO było zawsze PSL.
5. Ruch Hołowni jest próbą wywodzącą się z obozu 2 łączącą elementy 1 i 3. Jego chrześcijaństwo jest zabobonne i hasłowe - na pokaz.
6. Odpowiedzią na zewnętrzne zagrożenia polityczne i ideologiczne powinno być łączenie wszystkich trzech nurtów pod kierunkiem naturalnie polskim i unikanie podstawowych zagrożeń
   • Wzmocnienie pracy Kościoła w zakresie prostoty, ludowości, zwyczajów
   • Poszerzenie działań parafialnych
   • Wzmocnienie pracy NGO
   • Rozszerzenie miękkiej edukacji patriotycznej
   • Język rzeczowej współpracy z ludźmi o różnych poglądach.
   • Odwoływanie się do życia, praktyki, a nie tylko wciąż do idei.
   • „W zdrowym ciele zdrowy duch”