Psychologia #2: chwalić trud nie za dary natury

• Pochwały i przygany kształtują charakter i postawy.
• Pogląd psychologii, że nie można mieć za dużo własnego poczucia wartości jest mylny.
• Chwalenie za wygląd czy wrodzone zdolności, w miejsce chwalenia za wysiłek, może szkodzić rozwojowi ludzi.

O wiele za często ludzie, a zwłaszcza dzieci, słyszą pochwały za to, za co słyszeć ich może i nie powinni. Jesteś taka piękna. Jesteś taki bystry. Te wszystkie dary natury ludzie posiadają bez zasługi własnej. Pochwały za nie wyrabiają w nich poczucie, że są wartościowi bez względu na to, co czynią i bez związku z tym, jak postępują, żyją itd.

Pochwały i przygany lub brak któregoś z tych bodźców, kształtują charakter - postawę, nastawienie i późniejsze życie i zachowanie. "To, co czynimy zbyt rzadko, to docenianie ludzi, gdy robią coś trudnego, zamiast łatwego lub złego" - mówi George Simon.

Psychologia tradycyjna uważa, że kiedykolwiek ktoś prezentuje zachowania patologiczne, sugerujące zawyżoną samoocenę, to jest to zawsze wynikiem procesu kompensacji w reakcji na zaniżone poczucie własnej wartości. Stąd następny wniosek, że poczucie własnej wartości nie może być zawyżone. Nie można go mieć za wiele. Stąd walka, z możliwościami jego umniejszenia. Stąd edukacja, gdzie nie sposób nie zdać z klasy do klasy, gdzie mechanizmy stwarzające warunki do merytorycznego doskonalenia zostały zastąpione mechanizmami stwarzającymi dobre samopoczucie.

Teza o poczuciu niższości jako źródle zachowań ekscesywnych, mogła być częściowo prawdziwa, ale to w innych czasach, w zupełnie innej kulturze. My dzisiaj nawet nie potrafimy sobie wyobrazić pod jaką presją żyli ludzie dawniej, a w szczególności kobiety, w oparciu o doświadczenia których, kształtowała się wczesna psychologia. Problemem dzisiejszym bywa rozdęcie poczucia własnej wartości poza racjonalne granice i wszystkie zachowania z tym związane. Cywilizacja rodzi się z trudu. Możemy się od zwierząt różnić, ale to wymaga ciężkiej pracy.

Sumując, chwalmy dzieci i ludzi, za wysiłek, za odwagę, za rozumną pracę i aktywność. W ten sposób pomożemy im dojrzewać, dorastać, stawać się w pełni ludźmi, zaś społeczeństwu pomożemy podtrzymywać cywilizację. Przeciwne procesy prowadzić mogą do popsucia zarówno ludzkich charakterów jak i szerszych form życia społecznego.

Krótki film, którego streszczeniem jest kilka powyższych akapitów, poniżej: