Życzenia (prawie) noworoczne oraz kilka uwag Maumigny'ego

Z okazji zbliżającego się końca roku, chciałabym złożyć Państwu życzenia wszelkiej pomyślności w Nowym Roku.

Jednocześnie pragnę przypomnieć Państwu nasze polskie oblicze, odzwierciedlające się w przedwojennych polskich obrazach / polskich pocztówkach.

Oto garść obrazów, wybranych specjalnie dla moich Czytelników :

Oraz kilka przepięknych pocztówek :

A także kilka obrazów ilustrujących zadumę oraz zamyślenie, jakie części z nas towarzyszyć będzie w ostatnim dniu roku :

A o zadumie chcę wspomnieć nie bez powodu.
Myślę, że dobrym materiałem do wspomagania rozmyślania będzie książka "Modlitwa myślna" autorstwa Maumigny'ego, wydana w Krakowie w 1922 roku.
Całość książki dostępna jest w Internecie, ale chciałabym zwrócić Państwa uwagę na kilka ustępów z tej przedwojennej publikacji.

Tłumacz dzieła Maumigny'ego - jezuita Józef Andrasz, tak wypowiada się we wstępie:

"Dobre rozmyślanie chrześcijańskie nie tylko oświeca, wprowadzając poglądy Boże w miejsce zapatrywań świata, lecz wyrabia w nas wielką siłę, która zdąża nieubłaganie do zniszczenia tej strasznej a zgubnej nierównowagi, jaka istnieje w człowieku, że w życiu swoim taki szalony wprost nacisk i wagę kładzie na rzeczy doczesne, znikome - a z taką niezrozumiałą lekkomyślnością odnosi się do swej przyszłości, której nigdy i nigdy do końca nie będzie. Ta siła daje nam wewnętrzną tężyznę i odwagę, by rzucić dotychczasowe drogi, którymi szło życie nasze, drogi oparte właśnie na owej zgubnej nierównowadze - a wstąpić na drogi Boże, jedynie zbawienne, prawdziwe, a zatem wesołe i radosne według słów Pana naszego : Jarzmo moje słodkie, a brzemię lekkie.
Zaiste opłaci się wszelki trud, podjęty w tym celu, by nabyć umiejętności dobrego rozmyślania, jeśli ono tyle błogosławieństw i łask Bożych na duszę naszą sprowadza. Niechaj się żadna dusza, dążąca do doskonałości, nie łudzi, że bez tego środka potrafi się wznieść wysoko w świętości. Jest to bowiem i doświadczeniem stwierdzone i przez pisarzy ascetycznych ogólnie przyjęte zdanie, że jak do zbawienia konieczna prośba, tak podobnie do osiągnięcia doskonałości niezbędna jest modlitwa myślna. Od niej zwykle poczyna się zwrot ku życiu doskonałemu, z jej rozwojem i ono się rozwija i podnosi, ona wreszcie prowadzi duszę na najwyższe szczyty świętości" (str. 12 - 13).

Książka Maumigny'ego doskonale opisuje stopnie rozwoju na drodze do swobodnej rozmowy z Bogiem, jaka cechować powinna każdego chrześcijanina. Zachęca czytelnika, by ten podjął się nawiązania przyjaźni z Bogiem. Opisując istotę przyjaźni, francuski autor podaje :

"Przyjaźń ze swej istoty jest miłością życzliwości, miłością wzajemną, ujawnioną, opartą na podobieństwie, które dąży aż do pełnej równości.
Jest tedy przyjaźń miłością życzliwości, bo już sama idea przyjaźni wymaga zapomnienia o sobie, żeby się zająć sprawami przyjaciela. Tam, gdzie każdy szuka swego pożytku lub swej przyjemności, tam może powstać spółka do interesów, ale nie prawdziwa przyjaźń, o którą tu chodzi.
Życzliwość ta powinna być wzajemna, bo gdy się kocha drugiego, nie będąc nawzajem kochanym, wtenczas ma miejsce wprawdzie miłość, ale nie przyjaźń.
Dalej, ta życzliwość musi być ujawniona. Jeśli bowiem dwie osoby żywią ku sobie gorące uczucie, lecz każda z nich trzyma je w tajemnicy - to znajdują się wprawdzie na drodze do przyjaźni, ale nie są jeszcze przyjaciółmi.
Na koniec ta wzajemna, ujawniona życzliwość powinna być oparta na podobieństwie, zmierzającym aż do pewnej równości stanowiska, gdyż przyjaźń żąda, by każdy uważał swojego przyjaciela za drugiego siebie. Wykształcony człowiek może żywić skłonność do ignoranta, lecz różnica umysłowej kultury stać będzie na przeszkodzie prawdziwej przyjaźni między nimi.
Przypomniawszy sobie zasadnicze cechy przyjaźni, łatwo będzie stwierdzić, że między Bogiem a człowiekiem sprawiedliwym istnieje prawdziwa przyjaźń" (Maumigny, str. 81 - 82).

Pod wpływem systematycznego rozmyślania o charakterze duchowym w człowieku zaczyna dokonywać się zmiana, którą przedwojenny autor zarysował tymi słowami :

"Przemiana dokonywa się przez rozważanie, pod jego wpływem rozum wyzuwa się z ludzkiego sposobu patrzenia na rzeczy, a przyswaja sobie Boże poglądy. I tak duch ludzki powiada : błogosławieni bogaci, błogosławieni, którzy się cieszą, błogosławieni ci, których otaczają liczni przyjaciele; duch zaś Boży mówi coś wręcz przeciwnego : błogosławieni ubodzy, błogosławieni płaczący, błogosławieni ci, co dla sprawiedliwości cierpią. Przez rozważanie też przekonujemy się, jak fałszywe są poglądy ludzkie, a prawdziwe Boże. Również zastanawiając się spokojnie, że ubóstwo jest skarbem, za który się Niebo nabywa, że ono to uwalnia nas od ziemskich przywiązań, by nas z Bogiem zjednoczyć - powoli usposabiamy się do porzucenia ducha światowego, a przyjęcia ducha Ewangelii" (Maumigny, str. 192).

Cytat powyższy jest o tyle ważny, że pokazuje sposób myślenia duchownych oraz przedwojennego społeczeństwa polskiego - hołdującego wartościom moralnym, religijnym. Ten sposób rozumowania przeciwstawiony został "duchowi światowemu", którym posługują się np. współcześni psychologowie i im podobni, celowo lub bezrozumnie niwecząc przedwojenny i typowo polski styl pojmowania życia ludzkiego oraz łączności pomiędzy Bogiem a człowiekiem.

Zarazem pragnę zauważyć, iż ostrzeżenia przed "blichtrem światowym" obecne są także w niezwykle ujmujących XIX-wiecznych polskich kazaniach, których część polecałam Państwu, wskazując na zasoby użytkownika "Klemens Werner" w serwisie "Chomikuj.pl"

Zachęcając do bliższego zapoznania się z książką "Modlitwa myślna", podaję jeszcze jeden z niej fragment, w którym autor ustosunkowuje się do znaczenia terminu "kontemplacja" :

"Kontemplować, czyli wpatrywać się w jakiś przedmiot nie znaczy spojrzeć na niego tylko przelotnie i iść dalej, lecz oznacza : przyglądać mu się tak długo, aż będziemy najzupełniej zadowoleni. Stąd też kontemplacja łączy się z wysiłkiem rozmyślania, wysiłkiem - przez który coraz to nowe piękno wykrywamy w danym przedmiocie. Tak czyni artysta, kiedy z całym natężeniem ducha wpatruje się i wmyśla w dzieło mistrzowskiej dłoni. Wpatrywać się zatem w rzecz jakąś ma właściwie znaczyć, że przyglądamy się jej z upodobaniem, miłością i to tak, że miłość każe nam patrzeć, a patrzenie - miłować ! Oto np. matka, całymi godzinami czuwa niestrudzona nad kołyską swej ukochanej dzieciny. Czy ją skłaniają do tego czysto rozumowe powody ? Bynajmniej ! Ona kocha i miłość jej jest tym brzemieniem, tą siła przyciągania, która jej myślom, jej zachwyconym spojrzeniom każe wciąż powracać na jeden i ten sam przedmiot - na twarzyczkę śpiącej, uśmiechniętej dzieciny. Tak więc nader szczęśliwie użył św. Ignacy słowa : kontemplacja - "wpatrywania się" na oznaczenie modlitwy wewnętrznej, której najbardziej charakterystycznymi przymiotami są : podziw, pokój i miłość" (Maumigny, str. 280 - 281).

Kolejny wpis - za tydzień.