Wybitni Polacy. Mikołaj Kopernik

Wybitny uczony okresu Odrodzenia nie tylko w Polsce ale i na świecie. Mówi się że Mikołaj Kopernik był astronomem. W rzeczywistości było to tylko jego hobby. Był kanonikiem, prawnikiem, ekonomistą, matematykiem i lekarzem. Leczył ubogich bezpłatnie, posługując się medycyną ludową. Autor traktatu „O obrotach sfer niebieskich”. 

Opisał w nim heliocentryczną wizję wszechświata. Jego dzieło wstrząsnęło światem nauki, a nawet znalazło się na liście Ksiąg Zakazanych, jako głoszące nauki heretyckie. Jednak to właśnie to dzieło przyczyniło się do późniejszych odkryć Galileusza i Keplera. 

Od 2020 r. rocznica jego urodzin obchodzona jest jako Dzień Nauki Polskiej.

*****

Większość swojego życia Kopernik spędził na Warmii. Był tam przede wszystkim administratorem, czyli urzędnikiem władz administracyjnych biskupstwa warmińskiego.

Był kanonikiem kapituły, wprawdzie o niższych święceniach kapłańskich, ale można powiedzieć, że był duchownym. Był również doktorem prawa, bo taki stopień naukowy zdobył na uniwersytecie w Ferrarze. 

Pełnił funkcję lekarza, bo takie wykształcenie zdobył w Padwie. Formalnie był felczerem, ale w tych czasach nie robiło to różnicy. Był kartografem, ale niestety jego mapy przepadły. Kreślił mapy, pomagał w ich kreśleniu. Był archiwistą w jakimś stopniu, bo zajmował się archiwami kapituły warmińskiej. Był też alchemikiem, wykształconym, co wiązało się ściśle z medycyną. 

******
Mikołaj Kopernik przyszedł na świat w Toruniu 19 lutego 1473 r. Był synem kupca Mikołaja i jego żony Barbary pochodzącej z rodu Watzenrode. Jego wujem był biskup warmiński Łukasz Watzenrode. Dzięki jego protekcji i finansowemu wsparciu młody Mikołaj mógł rozpocząć studia na Akademii Krakowskiej, a następnie kontynuować je na najlepszych europejskich uczelniach.

W Bolonii studiował prawo, w Padwie odbył studia lekarskie, w Ferrarze zdobył doktorat z prawa kanonicznego. W trakcie studiów we Włoszech miał okazję spotkać się z Leonardem da Vinci.

 Po powrocie ze studiów osiadł w Lidzbarku Warmińskim i został sekretarzem swojego wuja oraz kanonikiem kapituły warmińskiej. Nie był jednak wyświęconym kapłanem. 

Po kilku latach przeniósł się do Fromborka, gdzie oddał się pracy naukowej, ale nie tylko. To w tym czasie zawiązała się relacja między nim a Anną Schilling, jego gospodynią. Zgorszenie budził fakt, że Anna zostawiła męża niedługo po ślubie i zamieszkała z Kopernikiem.

Prawdopodobnie we Fromborku Kopernik spisał swoje rewolucyjne dzieło ,,O obrotach sfer niebieskich", w którym ustalił, że Ziemia obraca się wokół Słońca, a nie na odwrót, jak do tej pory sądzono. 

Zdaniem prof. Marka Urbańskiego do opracowania koncepcji heliocentrycznej nie doprowadziła Kopernika obserwacja nieba, a zamiłowanie do filozofii.
.

TRAKTAT O MONECIE 

Drugą dziedziną, obok astronomii, w której się zasłużył, była ekonomia. 21 marca 1522 wygłosił w Grudziądzu wykład ,,Traktat o monecie", w którym postawił słynną tezę o wypieraniu lepszego pieniądza (o większej wartości rynkowej) przez gorszy, co jego zdaniem prowadziło do zubożenia społeczeństwa. 

Przedstawił wówczas również projekt reformy monetarnej w Prusach Królewskich.

W latach 1516-1521, kiedy Kopernik administrował dobrami kapituły z twierdzy w Olsztynie, trwała wojna polsko-krzyżacka. 

Astronom był zmuszony wcielić się w kolejną rolę dowódcy. Kopernik zajął się obroną Olsztyna, dzięki jego działaniom ten jeden z najważniejszych fortów południowej Warmii nie dostał się w ręce krzyżackie.

W grudniu 1543 r Kopernik doznał wylewu, który spowodował paraliż prawej strony jego ciała i utratę zdolności mówienia. 

Zmarł 3 miesiące po udarze 24 maja 1543 r. 22 maja 2010 r w archikatedrze we Fromborku dokonano uroczystego pochówku Mikołaja Kopernika. Wcześniej szczątki astronoma spoczywały w bezimiennym grobie we fromborskiej katedrze. Po ich odnalezieniu szczątki zbadali archeologowie i genetycy. Badania DNA potwierdziły, że są to szczątki Mikołaja Kopernika.
.

TABLICA ASTRONOMICZNA 

W olsztyńskim zamku, pochodzącym z połowy XIV w, znajduje się niezwykła pamiątka po Mikołaju Koperniku. Jest to tablica astronomiczna służąca do przedstawienia pozornego ruchu słońca w dniach bliskich równonocy wiosennej i jesiennej. Jest ona  połączona ze swoistą formą zegara słonecznego. 

Mikołaj Kopernik wykonał tablicę podczas swojego pobytu na zamku, kiedy sprawował urząd administratora dóbr kapitulnych (1516-1521).

Tablica ma wymiary 705x140 cm i została wykreślona na pokrytej tynkiem ścianie krużganka skrzydła północnego, tuż nad wejściem do komnaty, w której mieszkał administrator.

Do dziś zachowały się duże fragmenty tego wyjątkowego zabytku. Narzędzie to jest wynikiem obliczeń i analizy przestrzeni olsztyńskiego zamku. Jego dolną granicę wyznacza cień kalenicy skrzydła południowego zamku, górną sufit (choć można snuć domysły, że linie były kreślone także tam).

Krańce tablicy wyznaczone są przez możliwości operowania słońca i wysokości murów kurtynowych zamku. Ostatnie badania pozwalają sądzić, że także linie zostały wyliczone i naniesione na tynk przed rozpoczęciem pomiarów.

Działanie tablicy polega na tym, że 15 linii oddaje obraz refleksji pozornego ruchu słońca, w pięciodniowych odstępach, w okresach bezpośredniej bliskości równonocy. 14 linii – 9 przed i 5 po równonocy – oznaczonych kolorem czerwonym ma postać hiperboli. 

Linia 10 zaznaczona kolorem niebieskim oznacza równonoc i jest prostą. Przyjmuje się, że zachowane na tej linii litery układały się w kapitalikowy napis „EAQUINOCTIUM”.

Znajdujące się na tablicy linie czarne są pozostałością dziennego zegara słonecznego.

*****

Planetoida (1322) Coppernicus otrzymała swoją nazwę od jego nazwiska.

Kopernik to nazwa jednego z kraterów na Księżycu.

Krater Kopernik znajduje się na Marsie.
W 2010 roku na jego cześć nazwano pierwiastek chemiczny (Cn, copernicium).

Centrum Nauki w Warszawie nosi imię Mikołaja Kopernika od 2005 roku.

W miejscu, w którym się urodził, obecnie znajduje się Muzeum jego imienia.

--------------------------

https://zpe.gov.pl/a/mik…

http://frombork.art.pl/p…

https://polskieradio24.p…

https://culture.pl/pl/tw…

https://www.turystyka.to…

https://www.facebook.com…