My tu maju-maju, a biała polska jesień tuż-tuż

Pogodynka ze mnie żadna, przewidywaniem prognozy pogody też się nie zajmuję. Widzę jednak nadciągające chmury i potok ludzi płynący ulicami wielkiego miasta. Oto lekarze, pielęgniarki, ratownicy i cały, biały personel medyczny idzie razem, ramię w ramię, pod Sejm. W dłoniach transparenty, na nich hasła, a na ustach słowa – gdzie jesteś dobra zmiano w ochronie zdrowia? Brzmi jak przepowiednia? Bez przesady. To tylko wstępna prognoza protestów, jakie mogą się przetoczyć przez stolicę, a może też inne duże miasta, już jesienią tego roku. Jeśli prognoza, to podajmy kilka argumentów ją uprawdopodabniających.

Po pierwsze od 1 października br. ma zacząć działać system podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej, czyli tzw. sieć szpitali. W błędzie jest ten, kto sądzi, że uchwalenie w marcu tego roku ustawy ją wprowadzającej zakończyło sprawę i teraz wszystkie szpitale cierpliwie i z pokorą czekają, aż sieć wejdzie, a one zostaną… poza nią. Kto czeka, ten czeka, na pewno nie szpitale prywatne, na pewno nie te, które okaże się, że nie są ani kompleksowe, ani potrzebne i na pewno nie opozycja. Ta z pewnością będzie robić szum wokół pewnej listy. Tajemnej jeszcze listy szpitali, które są na tyle duże i kompleksowe, że spokojnie załapią się w całości lub znacznej części w wielkie oka sieci. Co prawda lista ma się ukazać jeszcze przed wakacjami, gdyż ustawowy termin jej publikacji upływa 27 czerwca, ale potem jest jeszcze czas odwołania, czas na jej uzupełnianie (do 26 września) o te szpitale, które powstaną z połączenia oraz czas na indywidualne decyzje ministra zdrowia, a więc przepychanki. A poza tym w wakacje pewnie nikt nie zaryzykuje wkurzenia Polaków jakimiś protestami. Nic tak jednak nie nastraja do zaczynania protestów, jak początek roku szkolnego. Tym bardziej że kwestie służby zdrowia i edukacji będą mogły płynąć, z sensem lub bez, na wspólnej fali – np. niezadowolenia z… medycyny szkolnej. Tak więc uzasadnienie pierwsze dla białej jesieni – szykuje się kolejna odsłona walki o szpitale poza siecią, która de facto będzie dotyczyć w ogóle funkcjonowania służby zdrowia, a w szczególe pieniędzy na nią.

Po drugie, chęć do jesiennych protestów może wzmocnić fakt, że dla szpitali, które do sieci nie wejdą i dla tych świadczeń, których szpitale sieciowe nie będą w stanie zrealizować, będą ogłaszane przez NFZ konkursy ofert. Kto pamięta konkursy z lat ubiegłych, ten wie, że każdy taki konkurs, to gotowa podpałka nastrojów społecznych i tak, łagodnie rzec ujmując, nie najlepszych, jeśli chodzi o służbę zdrowia. I to po obu stronach barykady – pracowników i pacjentów. Do kwestii barykady, bo to ważny temat, jeszcze wrócę w innym artykule. A konkurs jak to konkurs, jedni wygrywają, inni nie. Ci, co przegrają i sieć, i konkurs, nie odpuszczą władzy, gdy znajdą się poza systemem publicznego finansowania swojej działalności.

Po trzecie lekarze przymierzają się do wypowiadania tzw. klauzuli opt-out. W niektórych rejonach kraju wypowiadanie zaczęło się już teraz, ale większa fala może przyjść właśnie jesienią. Na czym to polega? Na tym, że ustawa o działalności leczniczej określa czas pracy medyka na 7 godzin i 35 minut dziennie, co daje niespełna 38 godzin na tydzień. Przy dyżurach dopuszcza się 48 godzin pracy w tygodniu, a po podpisaniu klauzuli opt-out – nawet 78 godzin, z zachowaniem 11 godzin odpoczynku po całodobowym dyżurze. Aby zapewnić obsadę lekarską, szpitale mają podpisane klauzule i dlatego m.in. jakoś to wszystko się jeszcze kręci. Ale od dłuższego czasu zarówno Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy, jak i Naczelna Izba Lekarska są za tym, by trzymać się ściśle ustawowych godzin pracy, czyli 48 godzin tygodniowo max. Pomysł wypowiedzeń klauzul zaczął się bodajże od lekarzy rezydentów, którzy w ten sposób chcą zaprotestować przeciwko zbyt niskim wynagrodzeniom oraz trudnym warunkom pracy i specjalizowania się. Jeśli masowo podejmą ten pomysł lekarze specjaliści – będzie problem. Dodam więcej – będzie bardzo duży problem. Na oddziałach mogą pojawić się dziury w obsadach, w związku z tym niektórym z nich może grozić zawieszenie działalności, bo będzie brakować personelu. A gdy to wszystko zbiegnie się ze wdrażaniem sieci… oj, może być gorąco. A na ulicach biało.  

Po czwarte, jeśli do 16 maja br. Porozumieniu Zawodów Medycznych, czyli inicjatorom obywatelskiego projektu ustawy o warunkach zatrudnienia w ochronie zdrowia, a de facto o minimalnych wynagrodzeniach, uda się zebrać sto tysięcy podpisów i złożyć projekt ustawy w Sejmie, to, zakładając, że nie zostanie ona odrzucona z powodu jakiś braków formalnych, będzie musiała trafić do pierwszego czytania pomiędzy końcem lata a wczesną jesienią. O co dokładniej chodzi z tą ustawą, napiszę w innym artykule, tutaj tylko powiem – ta ustawa to będzie wielka woda na młyn niezadowolenia. Bo chodzi o większe pieniądze dla wszystkich pracowników służby zdrowia. W skali całego systemu gra się będzie toczyć o ogromne pieniądze.  

Po piąte wiosną tego roku odbyły się w okręgowych izbach lekarskich ostatnie w tej kadencji izb zjazdy lekarzy. Praktycznie nie było chyba zjazdu, na którym nie podjęto uchwały – stanowiska lub apelu – do władz rządowych wyrażających niezadowolenie z reform oraz w sprawach zwiększenia nakładów na służbę zdrowia, poprawy warunków pracy, wzrostu wynagrodzeń, skrócenia kolejek do leczenia i wszystkich tych kwestii, które od lat są bolączką polskiego systemu opieki zdrowotnej. Jak na wiosnę podejmuje się takie uchwały, to jesienią mówi się władzy – sprawdzam. Tym bardziej jest to prawdopodobne, że teraz w samorządzie lekarskim zaczął się czas wyborów do nowych władz izbowych VIII kadencji. Do 15 maja lekarze zgłaszają swoich kandydatów na delegatów. Do końca października odbywa się głosowanie.  Ogłoszenie wyników ma nastąpić do 15 listopada 2017 r. Cała jesień będzie więc pod znakiem takiej czy innej kampanii w samorządzie lekarskim. Dla uspokojenia dodam, że nie bywają one zbyt burzliwe, ale, jak wiemy, mimo to wybory rządzą się swoimi emocjami, które wymykają się czasem spod kontroli. Nawet tak opanowanych ludzi, jakimi jednak są lekarze.

Czy to wszystkie argumenty uzasadniające, że tego roku jesień może być biała? Absolutnie nie. Jest ich jeszcze co najmniej kilka. Do niektórych kwestii związanych np. z ratownictwem medycznym, pielęgniarkami i paru innych, które razem mogą dać masę krytyczną niezadowolenia i biały potok protestów, jeszcze nawiąże w którymś z kolejnych artykułów. Ale już teraz widzę, że jak na razie wszystkie drogi prowadzą do Warszawy, by zamienić złotą, polską jesień na białą, bardzo białą. Mimo że właśnie o złoto chodzi, czyli o pieniądze.