Rousseau czyli jak powstaje pasztetówka

Paul Johnson, autor wydanej w 1988 roku książki „ Intelektualiści” uważa za archetyp współczesnego naukowca Jana Jakuba Rousseau. Rousseau był uważany za ojca rewolucji francuskiej. Robespierre powiedział o nim: „ Rousseau jest człowiekiem, który wzniosłością swej duszy i wielkością charakteru okazał się być godnym sprawowania przewodnictwa i nauczycielstwa wobec rodu ludzkiego” .

Rousseau był Szwajcarem, wywodził się z rodziny kalwińskiej. Jego ojciec był zegarmistrzem. Jakub nie polubił zawodu rytownika więc w wieku 15 lat uciekł i nawrócił się na katolicyzm, aby uzyskać protekcję madame Françoise- Louise de Warens, która była zresztą agentką władz francuskich. Żył z nią i na jej koszt przez 14 lat. Próbował kilkunastu zawodów. Był grawerem, lokajem, studentem seminarium, urzędnikiem, rolnikiem, guwernerem, kasjerem, kopistą nut, pisarzem i prywatnym sekretarzem. Autor uprzejmie nie dodaje, że był utrzymankiem kobiet czyli męską prostytutką.

W wieku 39 lat Rousseau wygrał konkurs ogłoszony przez akademię w Dijon. Trudno uwierzyć, że jego „ Rozprawa o naukach i sztukach” wywołała kiedyś taki odzew. Jak pisze Johnson: „ jest kiepska i dziś prawie nie do czytania” . Krytyk Jules Lemaître nazwał tę apoteozę Rousseau „ jednym z najlepszych dowodów ludzkiej głupoty”. Rozprawa dała Rousseau wstęp do wielu arystokratycznych domów. Jak pisze Johnson - żył odtąd korzystając z gościnności arystokracji. Czyli był zwykłym pieczeniarzem.

Rousseau uważany jest za ojca nowoczesnej pedagogiki. Swoją teorię wychowania przedstawił w książce: „ Emil czyli o wychowaniu” ( Émile, ou De l'éducation ) Nie wszyscy chyba wiedzą jakie były losy jego własnych dzieci.

Pierwsze dziecko Rousseau urodziła jego kochanka , praczka Teresa Levasseur w zimie 1746-1747. Nie znamy jego płci. Nie otrzymało imienia. Rousseau polecił położnej aby zostawiła noworodka w domu dla podrzutków. Podobny los spotkał pozostałe czworo dzieci z tego związku. Dzieje tego przytułku opisane są w „ Mercure de France” Dwie trzecie umieszczonych tam dzieci umierało w pierwszym roku życia, 14% dożywało 7 lat, pięcioro na sto osiągało wiek dojrzały, stawały się żebrakami i włóczęgami.

W odpowiedzi na pamflet Woltera, który pod pseudonimem Pastor Genewski oskarżył Rousseau o porzucenie pięciorga dzieci, a poza tym ogłosił go syfilitykiem i mordercą ( jak widać chłopcy postępowcy nie zawsze żyli w zgodzie) Rousseau napisał: „ będzie się im wszystkim lepiej wiodło, bo nie będąc chowane delikatnie, staną się bardziej krzepkie” i dodał: „ sądziłem, iż spełniam czyn dobrego obywatela i ojca; działałem we własnych oczach niby członek republiki Platona”.

Jak dobrze wiedzieli współcześni Rousseau, jego dzieci miały 5% szans na przeżycie. Może nie był zbyt mądry, ale nie aż tak głupi, żeby tego nie rozumieć.

To co rozpoczęło się jako próba usprawiedliwienia własnej niegodziwości, rozwinął Rousseau w tezę, że wychowanie- klucz do moralnego i społecznego postępu jet wyłącznym prawem i obowiązkiem państwa. I to niestety przetrwało jako dziedzictwo jego myśli.

Pozwolę sobie przytoczyć opinie na temat Rousseau jego współczesnych. Diderot ocenił go jako „ zakłamanego, próżnego niby szatan, niewdzięcznego, okrutnego, obłudnego i pełnego złej woli”. Dla Woltera to „ monstrum próżności i podłości”. Jeden ze współczesnych badaczy tak oto ocenia Rousseau: „ masochista, ekshibicjonista, neurastenik, hipochondryk, onanista, ukryty homoseksualista, niezdolny do normalnej czy też rodzicielskiej miłości, prawie paranoik, narcystyczny introwertyk, który stał się aspołeczny z powodu choroby, przepełniony uczuciem winy, patologicznie nieśmiały, kleptomaniak, infantylny, irytujący i skąpy”.

Cóż mogę dodać. Niewątpliwie nie był zbyt lubiany przez niektórych kolegów po piórze. Z tego jeszcze nic nie wynika. Natomiast pozwolić własnym dzieciom umrzeć w przytułku i wypowiadać się arbitralnie na temat wychowania- to wyżyny hipokryzji i zakłamania.


Podobno nie chcielibyśmy wiedzieć jak powstaje pasztetówka, jak robi się politykę i jak powstają wielkie idee.

Dlatego właśnie nie biorę do ust pasztetówki.