Zlikwidujmy strefy czasowe!

Czas urzędowy to relikt feudalizmu państwowego!

  Dziś znowu przestawiamy zegary o godzinę. To jest oczywiście głupie, z tym już nikt nie polemizuje – kwestią sporną jest tylko to, czy przez cały rok powinien obowiązywać czas letni (UTC+02), czy zimowy (UTC+01). Moim zdaniem lepszy jest letni, bo bliższy jest realnemu rytmowi dnia. Jednak to tylko dlatego, że przyzwyczailiśmy się do określonych godzin rozpoczynania pracy. Te godziny trzeba ustandaryzować, a nie zmieniać czas!

  Ten rytuał to symbol naszej cywilizacyjnej inercji. Zmieniamy czas, jakbyśmy nadal żyli w epoce kolei parowych. W świecie satelitów, GPS-ów i smartfonów to absurd – sztuczny, biurokratyczny relikt XIX wieku.

  Kiedyś to miało sens. Strefy czasowe i czas urzędowy powstały, żeby zsynchronizować rozkłady jazdy pociągów. Ale dziś nie potrzebujemy kolei, żeby się zsynchronizować – wystarczy Internet. Globalna sieć to jeden organizm. I ten organizm potrzebuje jednego, uniwersalnego czasu: UTC.

  UTC jest już codziennością informatyki, lotnictwa, giełd i telekomunikacji. Wszystko, co działa globalnie, używa czasu uniwersalnego. Tylko człowiek pozostał lokalny – i uparcie trzyma się fikcji „czasu urzędowego”, który zmienia parlament, jakby to on decydował o wschodzie słońca.

  Proponuję więc coś prostego: zostawmy UTC jako czas techniczny, wspólny dla całego świata. A dla orientacji biologicznej i psychicznej używajmy po staremu czasu miejscowego słonecznego (MCS) – czyli tego, który mówi, że o 12 w południe faktycznie góruje Słońce.

  To nie wymaga żadnych ustaw. Wystarczy, że zaczniemy to stosować dobrowolnie: podawać godziny i daty w obu formatach. Tak jak podajemy kilometry i mile, stopnie Celsjusza i Fahrenheita. Z czasem system biurokratyczny stanie się zbędny. Bo po co komu państwowa komisja do spraw wschodu słońca?

  Jeden świat, jeden czas – bez przymusu, bez dekretu, z pełną świadomością różnicy między rytmem natury a rytmem cywilizacji. UTC dla podróżowania i globalnej wioski. MCS dla stacjonarnego życia i lokalnej wspólnoty. Reszta – niech sobie dalej śpi o „czasie urzędowym”.

Warszawa w czasie UTC

  W Warszawie jest tak: 12:00 MCS, czyli moment górowania słońca, to: 10:36 UTC, 11:36 UTC+1 (czas zimowy) i 12:36 UTC+2 (czas letni). Zobaczmy, co by było, gdyby w Polsce – a dokładniej w Warszawie – urzędowym czasem był UTC (nie letni UTC+2 ani zimowy UTC+1):

• wtedy południe jest zawsze o 10:36,
• w czasie zimowego przesilenia wschód jest o 06:45 UTC, zachód o 14:24 UTC,
• w czasie równonocy: wschód o 04:36 UTC, zachód o 16:36 UTC,
• a w letnim przesileniu: wschód o 02:13 UTC, a zachód o 18:59 UTC.

Biologia a czas

  Zanim jednak ustalimy praktyczne godziny pracy, trzeba sięgnąć do biologii. Czas to nie tylko konwencja polityczna, ale rytm hormonów, temperatury ciała i światła. Dopiero zrozumienie tych rytmów pozwala ustawić dzień tak, by był zgodny z człowiekiem, nie z urzędem.

  Dla człowieka najzdrowiej jest budzić się, gdy już jest jasno. Ludzki rytm okołodobowy (tzw. cyrkadian) jest synchronizowany przez światło poranne. Dane chronobiologów wskazują, że kraje zachodnich krańców stref czasowych (czyli takie jak Polska w UTC+1/2) mają większe zaburzenia snu, niższą produktywność i gorszy nastrój populacyjny zimą.

  Badania nad rytmem dobowym (m.in. prof. Till Roenneberg – LMU München, prof. Russell Foster – Oxford, prof. Derk-Jan Dijk – Surrey) wykazały, że:

• po przebudzeniu organizm potrzebuje ok. 1,5–2 godzin, by osiągnąć pełną sprawność poznawczą i metaboliczną,
• szczyt koncentracji, szybkości reakcji i pamięci roboczej następuje między 3 a 5 godzinami po wschodzie słońca,
• po południu słonecznym (czyli mniej więcej 5–7 godzin po wschodzie) występuje drugi, mniejszy szczyt aktywności fizycznej i emocjonalnej, związany z temperaturą ciała i kortyzolem.

Fizjologiczne markery cyklu dobowego człowieka wskazują, że:

• temperatura ciała osiąga maksimum ok. 2–3 h po południu słonecznym,
• melatonina zaczyna rosnąć ok. 10–12 h po południu słonecznym,
• metabolizm glukozy i funkcje wykonawcze mózgu są najstabilniejsze między 4. a 8. godziną po wschodzie.

  Jeśli Polska przeszłaby na UTC, to Słońce górowałoby o 10:36, a typowy szczyt produktywności (3–5 h po wschodzie) przypadałby na 9:30–11:30 UTC – dokładnie w środku dnia pracy. 

Idealne godziny pracy dla Polski w UTC

• Urzędy i biura: 08:00–15:30 UTC
  Okno obsługi: 09:00–14:00 UTC
  Przerwa: 11:30–12:00 UTC (krótko po południu słonecznym)

Dlaczego właśnie tak:

• Start po świcie zimą: w przesileniu zimowym świt 06:45 UTC → start 08:00 daje +1h15 po wschodzie – idealny sygnał cyrkadiany.
• Koniec blisko zmierzchu zimą: zachód 14:24 UTC → koniec 15:30 to 1h po zmroku – komfortowo, ale bez „ciągnięcia” w głęboką ciemność.
• Zgrywa się ze szczytem poznawczym: największa sprawność przypada 9:30–11:30 UTC (3–5 h po świcie) – środek dnia pracy.
• Latem nie „pożera wieczoru”: przy zachodzie 18:59 UTC kończymy o 15:30 – zostaje długi, jasny czas prywatny.

Warianty branżowe (całoroczne, w UTC)

• Szkoły: 08:30–14:30 – młodzież zyskuje na późniejszym starcie; rdzeń sprawności 9:30–12:30.
• Handel detaliczny: 09:00–19:00 – rdzeń ruchu 11:00–17:00, logistyka wcześniej.
• Służby i okienka o dużym popycie: 07:30–16:00 – dwuzmianowość lub elastyczne wejścia 07:30–08:30.
• IT i zespoły globalne: 09:00–17:00 – łatwiejsze mosty z EMEA/US, kosztem nieco słabszej zimowej biologii.

Czas podróżujących, czas stacjonarnych

  Gdyby cały świat przeszedł na czas UTC, podróżowanie stałoby się prostsze niż kiedykolwiek. Nie trzeba by już przestawiać zegarków ani komputerów. Wystarczyłoby tylko wiedzieć, o której w danym miejscu otwierają się i zamykają sklepy, urzędy czy restauracje – ale to i tak każdy sprawdza przed wyjazdem, bo te godziny nigdy nie są identyczne w różnych krajach.

Uniwersalny południk i naturalne granice

  W takim systemie południe słoneczne przesuwałoby się płynnie po globie, ale czas zawsze pozostawałby jeden. Na południku 180°, po przeciwnej stronie Ziemi niż Greenwich, południe wypadłoby o 24:00 UTC – czyli o „dwunastej w nocy” w systemie 24-godzinnym, ale dokładnie o 12:00 w systemie 12-godzinnym. To pokazuje elegancję rozwiązania: zegar nie musi się kończyć, tylko zatacza pełny obrót.

  Skrajnymi miejscami byłyby te, gdzie Słońce góruje około 6:00 lub 18:00 UTC. Tam rzeczywiście warto byłoby na początku – oprócz czasu uniwersalnego – posługiwać się także czasem miejscowym słonecznym (MCS), żeby zachować orientację w rytmie dnia. Reszta świata mogłaby z powodzeniem funkcjonować tylko w jednej strefie czasowej – w UTC.

  To byłby planetarny porządek bez granic: nie ma wschodu ani zachodu strefy, jest tylko ciągły, obiektywny czas Ziemi – wspólny dla wszystkich, ale dostosowany do każdego miejsca przez Słońce. A różne regiony różnią się tylko czasem urzędowania.

  Nie chodzi o przestawianie zegarków, ale o przestawienie myślenia. Czas biologiczny to jedyny czas, którego nie można zadekretować. Nie potrzebujemy reformy godzin – potrzebujemy reformy świadomości. Bo czas to nie decyzja parlamentu, tylko ruch Ziemi.

Grzegorz GPS Świderski
https://t.me/KanalBlogeraGPS
https://Twitter.com/gps65