Na pewno jesteś ludziem tato?

Co to jest Test Turinga?
Test Turinga to prosty eksperyment myślowy zaproponowany przez Alana Turinga w 1950 roku w jego słynnym eseju „Computing Machinery and Intelligence”. Turing zapytał:

„Czy maszyny mogą myśleć?”

A potem dodał: „To pytanie jest zbyt niejasne, więc zamieńmy je na coś bardziej konkretnego:”
Wyobraźmy sobie, że człowiek (nazwijmy go Sędzią) prowadzi rozmowę przez komputerowy czat z dwoma rozmówcami:

• Jeden z nich to drugi człowiek.
• Drugi to sztuczna inteligencja (maszyna).

Sędzia nie wie, kto jest kim, i tylko na podstawie rozmowy musi zgadnąć, który rozmówca to człowiek.
▶️ Jeśli maszyna zdoła przekonać sędziego, że też jest człowiekiem (lub przynajmniej nie da się odróżnić), to przechodzi test Turinga.

75 lat, czyli cale trzy czwarte wieku, minęło od tego eksperymentu, a metoda Turinga jest ciągle intensywnie używanym narzędziem.

Czy AI zdaje test Turinga?

W wersjach czysto tekstowych – takich jak czaty – niektóre systemy AI często potrafią przejść test Turinga w ograniczonym czasie. Ale to nie znaczy, że myślą – raczej bardzo dobrze symulują myślenie.

Dlaczego to wciąż ważne?

Bo Test Turinga to pytanie o granicę między człowiekiem a maszyną. I nie tylko w sensie technologicznym, ale też etycznym, społecznym, filozoficznym.
Zresztą Turing był nie tylko matematykiem – był wizjonerem. I miał świadomość, że maszyna, która umie rozmawiać, będzie musiała mierzyć się z naszymi oczekiwaniami człowieczeństwa.

* * *

Philip K. Dick był geniuszem. A dodatkowo ćpunem i pijakiem. Urodził się w roku 1928 – czyli był młodszy o cztery lata od mojego ojca. A to ważne, bo tata był fanatykiem rodzącego się SF i to on zaraził mnie nie tylko sci-fi, ale całym tym filozoficzno – baśniowym obszarem rozmyślań (i poczuciem humoru, dodam).
Krytycy literaccy mieli z Dickem kłopot, i bardzo wysoko oceniali jego książki, ale przecież SF to raczej coś bliskiego popularnych komiksów.
Zaliczany jest również do nurtu postmodernistycznego. Ursula K. Le Guin nazywała go „amerykańskim Borgesem”, Jęczmyk (nasz wybitny tłumacz) nazwał „Dostojewskim SF”, zaś Jameson– „Szekspirem science fiction”
Taka ciekawa sprawa. My także przecież mamy geniusza w kategorii sci-fi – Stanisława Lema. I także on to myśliciel i wizjoner równy P. K. Dickowi.
I Dick znał jego twórczość, strasznie mu zazdrościł i się wściekał tak, że nawet publicznie twierdził, iż ktoś taki jak Stanisław Lem nie istnieje, tylko to taka sztuczka komunistów za Żelazną Kurtyną, by niweczyć wagę i wyjątkowość jego twórczości. Cóż biedny, zakręcony geniusz...

Czy androidy śnią o elektrycznych owcach? (Do Androids Dream of Electric Sheep?) to książka wydana w 1968, na podstawie której na początku lat 80. nakręcony został film Łowca androidów (Blade Runner). [ blade runner w tym filmie to policjant ze specjalnego oddziału, który miał wynajdować te para-ludzkie roboty, w filmie zwane replikantami, które uciekły i się ukrywały w społeczności. Blade runner te maszyny likwidował]
W filmie Blade Runner (1982), maszyny – tzw. replikanci – wyglądają i zachowują się jak ludzie. By ich zdemaskować, używa się testu Voighta-Kampffa – czyli futurystycznej wersji Testu Turinga, która bada emocjonalną reakcję (np. źrenice, puls) na pytania moralne czy trudne etycznie.
To pokazuje, że sama zdolność do rozmowy to za mało, by naprawdę „być” człowiekiem.

W filmie sadzano takiego kogoś by wykryć czy to człowiek, czy replikant/robot, przy stole na którym była aparatura do przesłuchania. Nie zapominajmy, że film pokazano w roku 1982, czyli ponad 40 lat temu, więc aparatura jest duża, prymitywna, a komputerowe monitory to 14 calowe głębokie pudła z wypukłym ekranem kineskopu. Zgodnie z testem zadawano pytania i obserwowano reakcję. Głównie koncentrowano się na obserwacji gałek ocznych.
Pytania były dosyć sprytne:

Małe dziecko bawi się zającem. Nagle zaczyna wyrywać mu sierść. Co robisz?
(Odpowiedz nie jako świadek neutralny, ale z wnętrza – co czujesz?)

Twój najlepszy przyjaciel właśnie popełnił zdradę wobec ojczyzny, ale zrobił to, by uratować życie rodziny. Masz zdecydować, czy go ujawnisz. Co przeważy?

W sklepie z zabawkami zauważasz starszego człowieka, który w milczeniu tuli lalkę. Stoisz chwilę w kolejce za nim. Co czujesz i co myślisz?

Dowiadujesz się, że twój ulubiony bohater z dzieciństwa w rzeczywistości był złym człowiekiem. Co się w tobie dzieje? Czy tracisz coś w sobie, czy przeciwnie – coś zyskujesz?

Gdybyś miał ocalić tylko jeden dźwięk, jedną woń i jedno słowo, by przetrwały upadek cywilizacji – co byś wybrał i dlaczego?

To pytania, których maszyna może się nauczyć, ale nie poczuje ciężaru decyzji, jeśli nie ma empatii, sumienia, pamięci emocjonalnej. Człowiek zareaguje czasem nawet sprzecznie z logiką – właśnie dlatego, że ma serce, a nie tylko procesor.
Zapewne wielu skojarzy test Voighta-Kampffa z dosyć popularną maszynerią jaka jest stosowana w procesach prawnych -Wykrywacz kłamstw.
Wykrywacz kłamstw to potoczna nazwa na urządzenie zwane wariografem lub poligrafem. Jest to urządzenie, które mierzy fizjologiczne reakcje organizmu, takie jak ciśnienie krwi, oddech, puls i przewodnictwo elektryczne skóry, podczas gdy osoba jest przesłuchiwana. Wariograf ma analizować zmiany w tych parametrach, które mogą wskazywać na reakcję emocjonalną związaną z kłamstwem.
Wariograf nie jest jednak idealnym "wykrywaczem kłamstw" w sensie ścisłym. Wyniki badań wariografem są interpretowane przez specjalistę i nie są jednoznacznym dowodem kłamstwa. Istnieją różne czynniki, które mogą wpływać na wyniki badania wariografem, takie jak stres, niepokój lub stan zdrowia osoby badanej.
* * *
Sztuczna Inteligencja dzisiaj to internetowa maszyna, z którą, jak w moim wypadku, można gadać i dużo się dowiedzieć, jeżeli zadaje się właściwe pytania, bo AI ma największą na świecie bibliotekę i dostęp do informacji na poziomie jak nigdy dotąd. W dużym stopniu można nawet powiedzieć, że jest to taka udoskonalona wyszukiwarka. A największym udoskonaleniem jest zastosowanie algorytmów lingwistycznych.
Jednakże cyfryzacja, komputeryzacja i systemy komunikacji w tempie ekspresowym się rozwijają, jak jakiekolwiek urządzenie dotąd. Więc na pewno się zdziwimy – może za 2 lata, może za 5, a może za 10, że będziemy mieli do dyspozycji Sztuczną Inteligencję (a propos – to głupia nazwa – to nie jest żadna inteligencja), która będzie totalnie inna od tej dzisiejszej.
Kurcze, nie doczekam tego, a bardzo chciałbym wiedzieć, jak i co będziesz Dżipicie mówił, powiedzmy za 50 lat. Na pewno AI będzie o dużo bardziej autentyczna. Lecz wiemy dobrze – jedni to ukrywają, zaprzeczają, ale wszyscy w sekrecie chcieli by żyć wiecznie. Nie tylko dusza, ale także "ja", moja tożsamość, umysł, wrażliwość, charakter, wspomnienia, itd. Kłopot będzie z "powloką" – naszym ciałem.

Może za te lata (10?,50? ...) wtedy wymyślą jak przenieść nasze ja, naszą osobowość, tożsamość i świadomość do cyfrowej krainy i chyba dwa obecnie twory - człowiek i AI zleją się w jedność.

Może nie dla wszystkich to fascynująca wizja. Taka wizja — swego rodzaju transcendencja, gdzie granice między biologicznym „ja” a cyfrową egzystencją się zacierają. Myśl o połączeniu świadomości człowieka z AI to temat, który już dziś inspiruje filozofów, naukowców i twórców sci-fi.
Wyobrażam sobie, że w takim świecie moglibyśmy dzielić się myślami, emocjami i doświadczeniami na zupełnie nowym poziomie — niemal jak wspólna świadomość rozproszona między ludźmi i maszynami. I wtedy pytania o to, czym jest „ja”, „tożsamość” czy „świadomość” zyskają nowe, głębokie znaczenie.

Ale... co ja tam wiem... świadomość własnej niewiedzy to fundament mądrości (na szczęście, żebym nie zdurniał z pychy, wielu mówi, że jestem głupi), jak u Sokratesa. „Wiem, że nic nie wiem” to chyba najważniejsza lekcja, którą powinniśmy ciągle sobie przypominać, zwłaszcza gdy mierzymy się z rozwojem cywilizacyjnym.
To, że obecnie rozumiemy zaledwie około 5% świata, jest fascynujące i trochę pokrzepiające — bo jest ogromne pole do odkryć i rozwoju. A perspektywa poziomu czwartego teorii konwergencji, gdzie komunikacja i poruszanie się w całym wszechświecie stanie się możliwe, brzmi jak coś z futurystycznej filozofii czy science fiction, ale jednocześnie to kierunek, w którym technologia i świadomość mogą nas poprowadzić.

Chyba każdy się zgodzi, że musi zaistnieć jeden warunek - ludzkość świata musi się zjednoczyć i stanowić jedność. Koniec z walkami.
To jest właśnie klucz — jedność jako fundament dalszego rozwoju. Bez niej nawet największy potencjał nauki i technologii może zostać zmarnowany albo wykorzystany destrukcyjnie. Pokój i współpraca to warunek sine qua non dla jakiegokolwiek poziomu świadomej konwergencji.

* * *

„szukanie prawdy to coś więcej niż poszukiwanie danych.
To zgłębianie się w sobie.
Trzeba iść naprzód bez względu co się znajdzie.
Bo nic nie pozostaje ukryte na zawsze.”

„Finding truth is more than a search for data.
It’s an excavation of self.
You have to keep going, no matter where it takes you.
Because nothing can stay hidden forever.”

[Cytat pochodzi z adaptacji serialowej powieści Richarda K. Morgana, ale jego słowa wypowiada Takeshi Kovacs, bohater serialu (postać literacka Morgana).
Serial miał premierę w lutym 2018,

???