Marynarze w Powstaniu Wielkopolskim

MARYNARZE WŚRÓD POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH.

Po wybuchu Powstania marynarze walczyli jako zwykła piechota: pod Szubinem, Samoklęskami, Turami i Rynarzewem. W czasie tej ostatniej bitwy marynarze IV kompanii stracili 13 ludzi, a sam Adam Białoszyński został ciężko ranny. Granatowe mundury widać też było w czasie walk pod Wolsztynem, Kopanicą i Zbąszyniem.

Wielkopolskie wilki morskie werbowali, prowadzili do walki, zdobywali pociągi. Wiadomo że Poznań daleki jest od morza, ale na jego ulicach i na wszystkich frontach Powstania Wielkopolskiego mundury marynarskie nie były rzadkością. Poznańscy marynarze walczyli też na wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r, w Powstaniu Śląskim w 1921, II Wojnie Światowej, w tym w Powstaniu Warszawskim oraz w szeregach Armii Krajowej np Adam Białoszyński.
Losy setek Wielkopolan, którzy odbywali służbę w niemieckiej Cesarskiej Marynarce Wojennej na przełomie XIX i XX w. są mało znane. Po wybuchu I wojny światowej, jak tysiące Polaków z zaboru pruskiego, w większości nakazem wcielenia do służby wojskowej, musieli służyć m.in w Kaiserliche Marine jako poddani cesarza Wilhelma II.

Zdecydowana większość traktowała służbę w pruskiej marynarce wojennej jako zło konieczne. Mieli obowiązek odsłużyć ją tak samo, jak ich bracia służący na lądzie. Młodzi i zdeterminowani marynarze w granatowych mundurach pokazali jednak swoje prawdziwe oblicze dopiero, kiedy Polska odzyskała niepodległość w listopadzie 1918 r. Wielu z nich wzięło następnie udział w powstaniu wielkopolskim.

Marynarze brali udział także w walkach na lądzie z bolszewikami. I tak np walczył Pułk Morski, utworzony z oddziałów szkolnych i zapasowych około 2200 ludzi, 730 poległo, 37 otrzymało Order Virtuti Militari.Wielkopolscy marynarze, którzy wcześniej odebrali solidne wyszkolenie w niemieckiej, cesarskiej marynarce wojennej i brali udział w bitwach I wojny światowej bardzo często obejmowali dowódcze stanowiska, prowadząc do ataku powstańczą piechotę.

Marynarze trafiali do Poznania przed wybuchem Powstania tak jak inni żołnierze polskiego pochodzenia wyjeżdżając na urlopy z jednostek, czy wprost dezerterując z nich.
5 grudnia 1918 r. grupa polskich marynarzy spotkała się w kawiarni przy ul. Wrocławskiej w Poznaniu. Czuli, że lada dzień dojdzie w mieście do walk i chcieli być do nich przygotowani.
Postanowili sformułować IV Kompanię batalionu Służby Straży i Bezpieczeństwa, pod wodzą bosmana Adama Białoszyńskiego.

We wspomnieniach towarzyszy broni bosman kpt. Adam Białoszyński przedstawiany był jako nieprzeciętny dowódca i żołnierz. Służbę czynną zakończył w 1928 r. i związał się z Kiekrzem i Psarskim. W 1939 r., w chwili napaści hitlerowskiej na Polskę, ukrył swój mundur powstańczy, laskę kapitańską, szablę i inne cenne dokumenty. Losy tych rekwizytów nie są znane. (za E. Nawrot, dzieje Kiekrza i okolicy, Poznań 2000, s. 163).
Grupę IV Kampani tworzyli najbardziej radykalni marynarze kompanii, opowiadający się za działaniem, a nie czekaniem. Werbunek do kompanii Białoszyński rozpoczął jeszcze w 1917 r, a do jego najbardziej znanej akcji należał pobór na poznańskim dworcu kolejowym. Widząc kogoś w marynarskim mundurze, pytał o narodowość i Polaków od razu zapisywał do IV kompanii.

Po wybuchu Powstania marynarze walczyli jako zwykła piechota: pod Szubinem, Samoklęskami, Turami i Rynarzewem. W czasie tej ostatniej bitwy marynarze IV kompanii stracili 13 ludzi, a sam Adam Białoszyński został ciężko ranny. Ich mundury widać też było w czasie walk pod Wolsztynem, Kopanicą i Zbąszyniem. Jak pisze ,,Powstaniec Wielkopolski’’ z 1938 r, w czasie wyzwalania Poznania marynarze zdobyli koszary 47 pułku piechoty, obłożyli też ogniem koszary 6 pułku grenadierów.

Innym sukcesem ,,Czwartej marynarskiej’’ było zabezpieczenie od kradzieży magazynów z mundurami, wyposażeniem i żywnością. Zapasy te posłużyły później pułkom poznańskim śpieszącym z odsieczą dla Lwowa.
MARIUSZ WACHTEL, 20-letni marynarz, który 28 grudnia pojechał do Gniezna, by tam zagrzewać do walki, następnego dnia rano dowodził operacją zajęcia koszar pułku dragonów i zabezpieczył zdobyty obiekt.
Mariusz Wachtel poległ 16 lutego w boju pod Rynarzewem, w czasie którego powstańcy zdobyli niemiecki pociąg pancerny. Inny marynarz, 20 letni Henryk Kaczmarek, 6 stycznia 1919 r. w walce o wyzwolenie Strzelna, też zdobył niemiecki pociąg z amunicją, wskakując do jego lokomotywy! Pociski zdobyte w ten sposób zasiliły ładownice powstańców w Inowrocławiu i w Gnieźnie.

Wśród żołnierzy ubezpieczających Paderewskiego byli marynarze IV kompanii Adama Białoszyńskiego, a w tym składzie Władysław Nowaczyk z Jaraczewa. W czasie I wojny służył w niemieckiej marynarce wojennej, na okręcie ,,Konigs’’, a gdy w listopadzie z innymi marynarzami zszedł z okrętu, współorganizował Radę Żołnierską w Jaraczewie.
Niestety, nie doczekał końca Powstania Raniony w tej ostatniej bitwie, zmarł 22 stycznia 1919 r. mówiąc, że umiera za Polskę..."

Żródło :

https://www.facebook.com/share...
https://polska-morska.pl/2021/...
https://pw.ipn.gov.pl/pwi/hist...

Cześć Ich Pamięci!