Banki w Polsce pogrążone?

W czwartek upubliczniona została opinia Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości UE. Stwierdził on, odnosząc się do sytuacji polskich kredytobiorców zawierających kredyty hipoteczne denominowane we frankach szwajcarskich, że w wypadku takich umów, uznanych za nieważne z powodu nieuczciwych warunków, bank nie może dochodzić od konsumenta wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, natomiast klienci mogą domagać się dodatkowych świadczeń od banków.
Ta wypowiedź spowodowała spadek kursów banków na warszawskiej giełdzie. W dramatyczny sposób zareagował prezes Polskiego Funduszu Rozwoju, Paweł Borys, który w wypowiedzi dla PAP stwierdził, że taka opinia rzecznika TSUE grozi poważnym kryzysem makroekonomicznym: „zgodnie z szacunkami KNF takie rozwiązanie to jest ponad 200 mld zł, które na koniec musieliby zapłacić wszyscy podatnicy” - oświadczył szef PFR.
Tymczasem, jak jeszcze w październiku ub.r. informował Parkiet, na koniec pierwszej połowy 2022 r. dziewięć największych banków notowanych na giełdzie zawiązało rezerwy na poczet spodziewanego, niekorzystnego dla nich wyroku TSUE, o wartości 23,9 mld zł (z czego największe kwoty dotyczą PKO BP – niemal 8 mld zł). Po uwzględnieniu informacji podanych przez mBank i Bank Millenium, na koniec III kw. ub. roku mogło to być już 26,7 mld zł, co stanowiło już ok. 38 proc. sumy bilansowej hipotecznych kredytów frankowych ogółem. Wartość tych ostatnich na koniec sierpnia wynosiła 69,3 mld zł.
Jak więc widać same banki, które niegdyś, zwłaszcza w pierwszej dekadzie obecnego wieku, udzielały kredytów frankowych, już od miesięcy, a przynajmniej od upublicznienia zapowiedzi TSUE, że zajmie się problemami polskich frankowiczów, zdawały sobie sprawę z powagi sytuacji.
Mówi o tym zresztą w moim ostatnim wywiadzie dla filarybiznesu.pl Marcin Klucznik z Polskiego Instytutu Ekonomicznego: - Z perspektywy banków będzie to duże wyzwanie. Przy czym warto podkreślić, że nie jest ono równo rozdysponowane wśród wszystkich banków. Niektóre z nich mają rzeczywiście duży portfel kredytów hipotecznych we frankach – inne: dużo mniejszy. Stąd duże zróżnicowanie tego problemu w zależności od banku. A z drugiej strony z perspektywy banków ma znaczenie nie tylko, jakie kwoty ewentualnych rezerw na pokrycie roszczeń frankowiczów wobec nich będą musiały zawiązywać, ale też, w którym momencie te straty będą realnie dokonywane i odpisywane. Oświadczenie rzecznika TSUE wskazuje na to, że wszystkie te sprawy będą trafiały na polską ścieżkę sądowniczą. A to oznacza, że straty banków nie będą powstawały od razu, więc, jeśli będą, to zostaną rozciągnięte w czasie.
Choć np. z opinii polskiej Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że gdyby ostateczny wyrok TSUE był zbieżny z ostatnim wystąpieniem jego rzecznika, w konsekwencji: „przyznanie konsumentowi wieloletniego „darmowego kredytu” - będzie miało dramatyczne konsekwencje z punktu widzenia wszystkich wartości, na straży których stoi nadzór finansowy - dla stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego, ale także dla jego transparentności, zaufania do niego oraz z punktu widzenia ochrony wszystkich jego uczestników”.
Z kolei Piotr Patkowski, wiceminister finansów, zapowiedział zorganizowanie przez państwo swoistej pomocy dla banków. Pytany przez PAP o komentarz do opinii rzecznika TSUE stwierdził m.in., że przy niekorzystnym orzeczeniu TSUE ws. kredytów frankowych banki będą miały czas na budowę kapitałów.
Patkowski zapowiedział równocześnie, iż będą wprowadzane zmiany w ustawie o obligacjach - wprowadzony zostanie nowy rodzaj instrumentu dłużnego, tj. obligacje kapitałowe. Według wiceministra będą one mogły być wykorzystywane przez instytucje finansowe do podwyższania swoich kapitałów.
Związek Banków Polskich w swoim komentarzu zdaje się dążyć do uspokojenia sytuacji. Czytamy w nim m.in., że „opinia Rzecznika nie przesądza rozstrzygnięcia ani nie jest wiążąca dla TSUE. Wyrok TSUE może więc być inny niż proponuje Rzecznik”.
A ponadto „niezależnie od opinii Rzecznika Generalnego, to Trybunał ostatecznie zdecyduje, czy możliwe jest uznanie, że Dyrektywa takie roszczenie na gruncie prawa krajowego wyklucza. Opinia rzecznika generalnego TSUE nie ma charakteru wiążącego ani dla sędziów Trybunału, ani dla sądów krajowych. Treść opinii rzecznika generalnego nie może być utożsamiana ze zdaniem TSUE. Opinia stanowi wyłącznie wsparcie dla sędziów Trybunału i punkt wyjścia do wewnętrznej dyskusji na temat ostatecznego kształtu wyroku”. 
Przypomnijmy, że spośród 13. banków, które udzielały kredytów frankowych, najwięcej udzieliły cztery banki: PKO BP (na kwotę 22,1 mld zł), Bank Millennium (ok. 15 mld zł), mBank (14,8 mld zł) oraz postawiony ostatnio w stan upadłości Getin Noble Bank (9,4 mld zł).