Na naszych oczach toczą się procesy

których przyczyn  ani konsekwencji nie rozumiemy.

W ciągu ludzkiej historii narody miały okresy wzlotów i upadków. Czasem, nie wiadomo dlaczego, jakiś naród staje się na parę pokoleń wylęgarnią geniuszu. Wydaje mnóstwo genialnych uczonych, artystów, wynalazców — i zaczyna przewodzić intelektualnie światu. A potem równie szybko ten geniusz się kończy, naród się zwija, przechodzi regres. A jakiś inny naród staje się centrum intelektualnym świata.

Nie wiadomo, od czego to zależy. Najwyraźniej Pan Bóg, z sobie wiadomych względów czasem wylewa puchar geniuszu nad tym czy innym kawałkiem planety. A potem ten geniusz odbiera. Bo jak inaczej wytłumaczyć, że nagle, ni stąd, ni zowąd wśród fizyków budujących bombę atomową pojawia się wyraźna nadreprezentacja Żydów. A wśród tych Żydów jest wyraźna nadreprezentacja Żydów z krajów Międzymorza? A wśród tych Żydów z Międzymorza jest wyraźna nadreprezentacja Żydów węgierskich, w dodatku pochodzących z kilku konkretnych dzielnic Budapesztu?

A może jakiś tam powodów nagle w budapesztańskich wodociągach  w wodzie pojawiły się śladowe ilości jakiegoś tam minerału, który wywołał wśród pijących talent do fizyki? Że co, że to niepoważna hipoteza? Może. Ale czy macie lepszą — która nie odwołuje się do łaski Pana Boga?
Podobnie — jak wytłumaczyć, że sto lat temu we Lwowie, w Polsce, czyli kraju, w którym nie było żadnych tradycji wielkich badań naukowych — nagle nie wiadomo czemu nastąpiła eksplozja geniuszu matematycznego — tak, że nagle Lwów stał się przodującym centrum światowej matematyki?

Albo Pan Bóg nagle wylał swoją łaskę nad Lwowem — albo ktoś coś dodał do wody w rurach.

Przez długie setki lat wylęgarniami geniuszu były kraje Starej Europy — Niemcy, Włochy, Francja, Niderlandy, Wyspy Brytyjskie. Tam powstawała nauka — a reszta świata to była naukowa prowincja.

A teraz coś się zmienia.

Europa w dziedzinie innowacyjności pozostaje daleko za USA — to wiadomo. Od dłuższego już czasu europejska nauka i technika pozostaje w stagnacji. Rewolucje dokonywane są w USA a Europejczycy mogą się co najwyżej przyglądać.

Wiadomo też, że brukselskie eurowszy o tym wiedzą i próbują temu zaradzić pisząc dyrektywy i programy. Tu czytamy o jakiejś tam eurokonferencji, na którą zjechały eurowszy, pojadły, popiły i zakąsiwszy uchwaliły, że ma być innowacyjnie. A tu znowu inne eurowszy martwią się, że badania naukowe w Europie są mało scentralizowane, więc trzeba je scentralizować, bo ple, ple, ple.

A tymczasem bez wielkiego echa przeszła kolejna Międzynarodowa Olimpiada Matematyczna. Zawody dla licealistów w rozwiązywaniu problemów matematycznych. Pisaliśmy o Olimpiadach Matematycznych tutaj.
Polskie ekipy startują w nich od dekad i na ogół wypadają dobrze ale nie rewelacyjnie - to znaczy zazwyczaj są w pierwszej dwudziestce a czasem w pierwszej dziesiątce. Natomiast tradycyjnie dobrze na nich wypadają kraje Miedzymorza - liczone jako całość.

W tegorocznej olimpiadzie Matematycznej kolejność miejsc była następująca:

1. Chiny
2. USA
3. Korea Południowa
4. Japonia i Polska
5. Izrael
6. Indie
7. Singapur
8. Wietnam
9. Turcja
10. Hongkong
11. Iran
12. Rumunia
13. Węgry
14. Australia
15. Zjednoczone Królestwo
16. Kazachstan
17. Włochy
18. Mongolia
19. Taiwan

A jak wypadła reszta "Starej Europy"? Niemcy na pozycji 29, za Uzbekistanem, Francja na 30. Szwajcaria 33, Austria 35, Holandia 49, Szwecja 56, Finlandia — której systemem oświatowym zachwycają się przy każdej okazji lewacy - 61.

Na przestrzeni ostatnich lat można już zauważyć prawidłowość: Dominują matematyczne potęgi, czyli Chiny, USA, Korea, w różnej kolejności. Czasem dołączają do nich inne kraje Azji, zazwyczaj dobrze wypadają kraje Międzymorza, zwłaszcza Rumunia i Węgry oraz (trochę gorzej) Polska. Stara Europa jest daleko w tyle. Niemcy — kraj osiemdziesięciomilionowy, dawniej ojczyzna Leibniza, Gaussa, Hilberta, Dirichleta, Riemanna, Dedekinda, Gödela, Kleina i setek innych — dzisiaj nie jest w stanie wystawić silnej  reprezentacji na Olimpiadę Matematyczną i rutynowo zajmuje na niej miejsce za Mongolią.

Co to znaczy? Czy możemy powiedzieć, że Pan Bóg zaczyna wylewać czarę geniuszu na kraje Międzymorza, a jednocześnie odbierać talenty Starej Europie? Innymi słowy: Czy to co widzimy oznacza, że Stara Europa głupieje a Międzymorze mądrzeje?

Co do pierwszej części tego zdania — że Stara Europa głupieje — to chyba jest coś na rzeczy. Duże kraje Starej Europy systematycznie wypadają gorzej od krajów Międzymorza. Ale czy to oznacza, że Międzymorze mądrzeje — i wkrótce stanie się sercem światowej nauki — z tym bylibyśmy ostrożni. Jeszcze za wcześnie, aby wyciągać takie wnioski.

W dodatku proszę pamiętać: Prawdziwymi potęgami w nauce są dzisiaj Chiny, USA i Korea.

Tak dochodzimy do kwestii "dlaczego w Europie nie ma innowacyjnych startupów". Zwykle mówi się, że przyczyną jest przeregulowanie i przebiurokratyzowanie rynku w Europie. I na pewno to jest jedna z przyczyn.

Ale zwracamy uwagę, że w firmach technologicznych w USA też nie widzimy wielu pracowników ze Starej Europy. Absolutnie dominują w nich Hindusi i Chińczycy, potem długo nic, a potem pracownicy z Międzymorza. Białych Amerykanów jest niewielu, ale to można tłumaczyć wieloletnią polityką amerykańskiego lewactwa, aby blokować białym Amerykanom dostęp do edukacji (Pisaliśmy o tym obszernie tutaj). Natomiast białych ze Starej Europy jest w amerykańskich startupach zupełnie jak kot napłakał.

Czyli problemem nie jest to, że w Europie rynek jest przeregulowany i najzdolniejsi nie mogąc robić karier uciekają z Europy — ale tego, że w Starej Europie tych naprawdę zdolnych po prostu nie ma. To są kraje zwijające się, jadące jeszcze siłą rozpędu, przejadające bogactwo wypracowane przez pokolenia — ale ani się nie obejrzymy jak nagle okaże się, że są na poziomie Trzeciego Świata.

Być może, być może, przed krajami Międzymorza otwiera się teraz szansa jedna na tysiąclecie. Ale czy zostanie wykorzystana — tego nie wiadomo.