Politrucy w mundurach (1)

Od początku istnienia Ludowego Wojska Polskiego ważną rolę w nim odgrywał Główny Zarząd Polityczny.
 
    Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego działał na podstawie Tymczasowej instrukcji o organizacji i zakresie działania GZP WP z maja 1949 roku oraz Statutu organów politycznych sił zbrojnych PRL z 1952 roku. Najważniejszymi komórkami organizacyjnymi GZP były Zarząd I Organizacyjny oraz Zarząd II Propagandy. Zarząd Organizacyjny zajmował się tworzeniem ram prawnych i organizacyjnych oraz planowaniem działań oficerów politycznych. Do zadań Zarządu Propagandy należało natomiast „ustalenie metod propagandy i agitacji w wojsku” oraz nadzór nad pracą „kulturalno-oświatową” (Dom Wojska Polskiego, Teatr WP, Muzeum WP, Biuro Historyczne WP, Wydawnictwo MON, drukarnie, itp.)
 
    Głównemu Zarządowi Politycznemu WP podlegały zarządy polityczne okręgów wojskowych, instytucji centralnych MON, wydziały polityczne w dywizjach, samodzielnych jednostkach, szkołach oficerskich oraz sekcje polityczne w pułkach i samodzielnych pododdziałach. I tak np. w pułku piechoty „pracowało” 22 oficerów politycznych.
 
    Wraz z przejęciem Ministerstwa Obrony Narodowej przez marsz. Rokossowskiego zmieniła się struktura aparatu politycznego. Na podstawie uchwały Komisji Wojskowej BP KC PZPR z 9 grudnia 1949 roku Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Wojska Polskiego zmienił swą nazwę na Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego (GZP WP). W uchwale zaznaczono, iż „Komisja Wojskowa BP stwierdza, że dotychczasowy charakter i forma aparatu polityczno-wychowawczego w wojsku jest częściowo przestarzała i nie odpowiada w pełni potrzebom partii. Komisja Wojskowa BP poleca przekształcić dotychczasowy aparat polityczno-wychowawczy w aparat partyjno-polityczny (…)”. Podstawowym celem zmiany było skrócenie czasu podejmowania decyzji poprzez połączenie funkcji partyjnych i służbowych.
 
    W kwietniu 1950 roku GZP został bezpośrednio podporządkowany ministrowi obrony narodowej, a jego szef otrzymał rangę wiceministra. Jednocześnie GZP WP został bezpośrednio włączony w struktury partyjne, a od 1950 roku zaczął działać na prawach Wydziału Wojskowego KC PZPR. W statucie organów politycznych sił zbrojnych PRL zapisano w związku z tym, iż GZP „w pracy swojej kieruje się uchwałami KC PZPR i rozkazami MON”. Było to rozwiązanie identyczne ze stosowanym w ZSRS.
 
     Podporządkowanie LWP Moskwie, znalazło również swoje odzwierciedlenie w działalności GZP. W połowie 1949 roku odbyły się w Moskwie rozmowy polsko-sowieckie, w wyniku których doszło do zmiany struktury pionu polityczno-wychowawczego LWP i skopiowania sowieckich wzorów poprzez utworzenie scentralizowanej struktury w postaci GZP. W kolejnych latach – niezależnie od częstych spotkań szefa GZP z oficerami GZP armii sowieckiej - polscy politrucy regularnie jeździli na instruktaże do ZSRS. Nie bez znaczenia miał także fakt, iż wieloletnim zastępcą szefa GZP LWP był sowiecki oficer – gen Mieczysław Melenas. Stosunki pomiędzy obiema armiami można porównać do wzajemnych relacji seniora i jego wasala.
 
    Oprócz wspomnianego gen. Melenasa, sowieckimi oficerami oddelegowanymi do pracy w GZP byli płk Aleksander Kotow szef Oddziału Inspekcji Zarządu Organizacyjnego, płk Aleksander Nieczajew szef Oddziału Mobilizacyjnego, płk Stanisław Szałacki oraz płk Michał Stankiewicz, który „zasłynął” z przekazania do muzeum w Moskwie prawie wszystkich zdobytych w 1920 roku bolszewickich sztandarów.
 
    Wspomniana uchwała Komisji Wojskowej BP KZ PZPR określała także podstawowe wymogi, jakie musiał spełniać oficer polityczny, aby zostać dopuszczonym do wykonywania swojej funkcji. Mógł nim by tylko członek partii, który posiadał staż partyjny lub kandydacki w wymiarze minimum jednego roku, zakwalifikowany przez specjalną komisję partyjną. Z kolei oficer polityczny na stanowisku zastępcy dowódcy pułku powinien posiadać przynajmniej dwuletni staż, a od zastępcy dowódcy dywizji wzwyż – liczący min. 3 lata.
 
    Z kolei uchwała Komisji Wojskowej BP KC PZPR z dnia 23 marca 1951 roku o naborze aktywu do aparatu politycznego wojska kierowała do służby zawodowej 1 100 osób, spełniających następujące warunki:  wiek minimalny 23 lata, pożądany 24–25 lat, minimalny staż organizacyjny 2 lata, minimalny staż produkcyjny 3 lata. 400 innych osób musiało spełnić nieco wyższe wymagania w zakresie wieku oraz stażu organizacyjno-produkcyjnego.
 
    Ponadto uchwała wskazywała, że:  „Należy typować w pierwszym rządzie robotników, aktywistów zetempowskich, aktywistów organizacji społecznych, częściowo aktywistów partyjnych. Nie należy typować robotników wysoko wykwalifikowanych, silnie związanych z produkcją”.
 
    Wytypowane osoby na stanowiska oficerów politycznych miały odbyć 4–5 miesięczne szkolenie wojskowe, po czym miały otrzymać stopnie oficerskie i przydział do jednostek. 200 najlepszych adeptów miało zostać skierowani na przeszkolenie roczne albo dwuletnie, aby następnie powierzyć im najważniejsze stanowiska w aparacie politycznym. Przeprowadzenie procedury naboru polecono Wydziałowi Personalnemu KC PZPR przy współudziale Głównego Zarządu Politycznego WP oraz Zarządu Głównego Związku Młodzieży Polskiej.
 
    Zatwierdzona 2 kwietnia 1951 roku przez Sekretariat Biura Organizacyjnego KC PZPR instrukcja, dotycząca naboru aktywu do aparatu politycznego wojska i werbunku do szkół oficerskich, polecała komitetom wojewódzkim partii przeprowadzenie naboru aktywu partyjnego do aparatu politycznego polskiej armii. Sugerowano również, aby w ogólnej liczbie wybranych kandydatów 70% było pochodzenia robotniczego, jak również aby wszyscy mieli ukończoną 7. klasę szkoły powszechnej. Równocześnie wskazywano, iż na obszarze Śląska i Pomorza nie powinno się odrzucać ubiegających się na proponowane stanowiska osób, które posiadały III i IV grupę volkslisty, jeżeli spełniały one pozostałe kryteria.
 
    Powyższy nabór miał odbywać się w trzech kategoriach – do aparatu niższego, średniego oraz wyższego. Na najniższym szczeblu kandydaci powinni posiadać odpowiednie doświadczenie w pracy partyjnej, ZMP-owskiej czy związkowej, najlepiej nabyte w czasie pełnienia funkcji społecznych620. W przypadku aparatu średniego pożądane było, aby 20% spośród ubiegających się o proponowane stanowiska było członkami partii. Pozostali mieli wywodzić się z ZMP, organizacji i rad zakładowych itp.
 
     Rekruci na najwyższy szczebel aparatu politycznego musieli być pracownikami stopnia wojewódzkiego, w tym najlepsi instruktorzy komitetów wojewódzkich, a także pracownicy okręgowych rad związków zawodowych, okręgowych zarządów związków zawodowych czy wojewódzkich zarządów ZMP. Ponadto kandydaci do aparatu wyższego musieli być zatwierdzeni przez egzekutywę właściwego komitetu wojewódzkiego, a następnie zaakceptowani przez Wydział Kadr KC PZPR.
 
    Kadrę kierowniczą GZP stanowili przedwojenni komuniści, niekiedy o długim stażu partyjnym – jak Wilhelm Strasser (którego motto brzmiało: „kto nie jest z klasy robotniczej, tego zabić”) , Władysław Stąpor, Zygmunt Okręt, Leszek Krzemień i Marian Naszkowski. Szczególnie bogaty życiorys miał Leszek Krzemień, który w 1924 roku w wieku zaledwie 19 lat został zawodowym funkcjonariuszem KPP. Po ukończeniu Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej w Moskwie został członkiem sekretariatu KC KZMP, a ukoronowaniem jego kariery było objęcie kierownictwa Centralnego Wydziału Wojskowego KPP, będącego de facto filią sowieckiego wywiadu wojskowego.
 
    Za ogół spraw związanych z prowadzeniem propagandy wojskowej odpowiedzialny był właśnie Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego, a także pomocniczo: zarządy polityczne okręgów wojskowych, instytucji centralnych MON, wydziały polityczne w dywizjach, samodzielnych jednostkach, szkołach oficerskich oraz sekcje polityczne w pułkach i samodzielnych pododdziałach. GZP WP dzielił się na zarządy: I – Organizacyjny, II – Propagandy (Agitacji i Propagandy), III – Kultury i Oświaty.
 
    Na mocy uchwały Sekretariatu KC PZPR z 4 lutego 1952 roku Główny Zarząd Polityczny WP objął partyjno-polityczne kierownictwo nad Korpusem Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Wojskami Ochrony Pogranicza. Powstały wówczas, przy zarządach politycznych obu tych jednostek, właściwe komisje partyjne. Rozpatrywały one sprawy personalne członków i kandydatów partii niezależnie od zajmowanych przez nich stanowisk, z wyjątkiem dowódców brygad i pułków.
 
    Główny Zarząd Polityczny WP sprawował także nadzór nad organizacjami Związku Młodzieży Polskiej funkcjonującymi w wojsku.
 
    W maju 1951 roku GZP przeprowadził w LWP tzw. Narodowy Plebiscyt Pokoju. W jego trakcie zmuszano żołnierzy do popisania karty Narodowego Plebiscytu Pokoju. Na apelach wybrani żołnierze deklarowali:  „Zdaję sobie sprawę z tego, że naszej Ojczyźnie zagraża niebezpieczeństwo ze strony imperializmu amerykańskiego i wiem, kto mnie powołał i w jakim celu służę w szeregach wojska, toteż uczynię wszystko, aby pilnie się uczyć i wywiązywać się ze swych obowiązków żołnierskich, aby tym samym wzmocnić nasz narodowy front walki o pokój”.
 
CDN.

Forum jest miejscem wymiany opinii użytkowników, myśli, informacji, komentarzy, nawiązywania kontaktów i rodzenia się inicjatyw. Dlatego eliminowane będą wszelkie wpisy wielokrotne, zawierające wulgarne słowa i wyrażenia, groźby karalne, obrzucanie się obelgami, obrażanie forumowiczów, członków redakcji i innych osób. Bezwzględnie będziemy zwalczali trollowanie, wszczynanie awantur i prowokowanie. Jeśli czyjaś opinia nie została dopuszczona, to znaczy, że zaliczona została do jednej z wymienionych kategorii. Jednocześnie podkreślamy, iż rozumiemy, że nasze środowisko chce mieć miejsce odreagowywania wielu lat poniżania i ciągłej nagonki na nas przez obóz "miłości", ale nie upoważnia to do stosowania wulgarnego języka. Dopuszczalna jest natomiast nawet najostrzejsza krytyka, ale bez wycieczek osobistych.

Komentarze

Obrazek użytkownika Domasuł

06-02-2017 [15:52] - Domasuł (niezweryfikowany) | Link:

Wyluszczone zdania kluczowe. Na mnie duże wrazenie zrobila jeszcze ta przysiega na końcu.