Jazda po pijanemu

Znów wy­bu­chła afe­ra z ce­le­bry­tą zła­pa­nym na jeź­dzie sa­mo­cho­dem po pi­ja­ne­mu. Te­le­wi­zja na­wet zro­bi­ła re­por­taż ze wszyst­ki­ch ta­ki­ch przy­pad­ków z ostat­ni­ch lat. Ła­pa­ni są zna­ni ak­to­rzy i pio­sen­kar­ki. Ce­le­bry­ci ofi­cjal­ne uczest­ni­czą w róż­ny­ch kam­pa­nia­ch na rze­cz bez­pie­czeń­stwa, a sa­mi to w ży­ciu pry­wat­nym ole­wa­ją. To po­ka­zu­je hi­po­kry­zję na­sze­go spo­łe­czeń­stwa – gło­śno mó­wi­my jed­no, a po ci­chu ro­bi­my dru­gie. A cza­sem to, co my­śli­my, że je­st po ci­chu, wy­bu­cha wiel­kim na­gło­śnie­niem. Dla­cze­go tak się dzie­je?

  W Wiel­kiej Bry­ta­nii wol­no pro­wa­dzić sa­mo­chód po kil­ku pi­wa­ch czy lamp­ka­ch wi­na, do 0,8 pro­mi­la, a wy­pad­ków je­st tam wie­lo­kroć mniej niż w Pol­sce, gdzie ma­my ogra­ni­cze­nie do 0,2 pro­mi­la. Czy tam ży­je ja­kiś in­ny ga­tu­nek lu­dzi? Czy mo­że ru­ch le­wo­stron­ny je­st bez­piecz­niej­szy?

  Przyj­mu­je się, że uśred­nio­ny wy­nik dla jed­ne­go pi­wa wy­no­si 0,26 pro­mi­li we krwi, a kie­li­szek wi­na 100 ml o mo­cy 12%, męż­czyź­nie o wa­dze oko­ło 80 kg, da­je 0,1 pro­mi­la. Więc moż­na uznać, że Pol­sce moż­na le­gal­nie wy­pić ma­łe pi­wo lub lamp­kę wi­na i je­chać sa­mo­cho­dem. W Wiel­kiej Bry­ta­nii moż­na czte­ry ra­zy wię­cej, czy­li oko­ło trzy du­że pi­wa lub bu­tel­kę wi­na.

  An­glik po trzech pi­wa­ch po­wo­du­je mniej wy­pad­ków niż Po­lak po jed­nym. Jak to się dzie­je? Wy­tłu­ma­cze­nia są ta­kie:

• Bry­tyj­czy­cy jeż­dżą ostroż­niej, wol­niej i nie wy­prze­dza­ją.
• Ru­ch le­wo­stron­ny je­st bez­piecz­niej­szy, bo czło­wiek je­st naj­czę­ściej pra­wo­ręcz­ny, dla­te­go ta­ki ru­ch je­st bar­dziej na­tu­ral­ny, obo­wią­zy­wał na­wet w Sta­ro­żyt­nym Rzy­mie.
• W ru­chu le­wo­stron­nym czę­ściej są ron­da niż skrzy­żo­wa­nia, a to w du­żym stop­niu re­du­ku­je wy­pad­ki – ron­da są bez­piecz­niej­sze.
• An­glo­sa­si ma­ją ge­ne­ral­nie lep­sze prze­pi­sy ru­chy dro­go­we­go.
• W Wiel­kiej Bry­ta­nii je­st lep­sza or­ga­ni­za­cja ru­chu, lep­sze ozna­ko­wa­nie, lep­sze dro­gi.
• Na za­cho­dzie są w ogó­le lep­sze sa­mo­cho­dy.
• Na za­cho­dzie je­st lep­sza po­li­cja, spraw­niej­sza, mą­drzej­sza, le­piej zor­ga­ni­zo­wa­na.
• Bry­tyj­skie są­dow­nic­two le­piej dzia­ła, spra­wy dro­go­we są osa­dza­ne szyb­ciej i spra­wie­dli­wej.
• Za jaz­dę po pi­ja­ne­mu są tam du­że ka­ry, ko­rup­cja je­st mniej­sza niż w Pol­sce.
• Bry­tyj­czy­cy ma­ją lep­szą kul­tu­rę jaz­dy, bo ma­ją w tym dłuż­sze tra­dy­cje, wy­kształ­ci­li to kil­ka po­ko­leń wcze­śniej niż w Pol­sce i trwa­ła u ni­ch sta­bil­na ewo­lu­cja, ru­ch się zmie­niał po­wo­li, nie by­ło re­wo­lu­cji.

  Te wszyst­kie ar­gu­men­ty o tym, że ru­ch le­wo­stron­ny je­st lep­szy, a An­glo­sa­si ma­ją lep­szą kul­tu­rę jaz­dy, nie wy­ja­śnia­ją pro­ble­mów al­ko­ho­lu. Tam są lep­sze wa­run­ki, a u nas gor­sze — więc nie ma sen­su po­rów­ny­wać pi­ja­ne­go u ni­ch i trzeź­we­go u nas — to, że obaj stwo­rzą po­dob­ne za­gro­że­nie, nie wy­ja­śnia spra­wy. Istot­ne je­st po­rów­na­nie pi­ja­ne­go z trzeź­wym w ty­ch sa­my­ch wa­run­ka­ch. Tam i trzeź­wy, i pi­ja­ny ma te sa­me prze­pi­sy, tę sa­mą in­fra­struk­tu­rę i kul­tu­rę. Dla­cze­go więc po­zwa­la­ją jeź­dzić pi­ja­nym? Dla­cze­go nie chcą jesz­cze bar­dziej zre­du­ko­wać wy­pad­ków? W Szko­cji wcze­śniej by­ło tak jak w ca­łej Wiel­kiej Bry­ta­nii: 0,8 pro­mi­la. Zmie­nio­no to na 0,5 i po czte­rech la­ta­ch ba­dań wy­szło, że licz­ba wy­pad­ków się w ogó­le nie zmie­ni­ła, ta zmia­na nic nie da­ła, nie wpły­nę­ła na bez­pie­czeń­stwo. Dla­cze­go?

  A mo­że cho­dzi o to, że pi­ja­ny wca­le nie po­wo­du­je wię­cej wy­pad­ków? Je­śli tak, to to wy­ma­ga ba­dań i wy­ja­śnień. Dla­cze­go u ni­ch pi­ja­ni nie zwięk­sza­ją licz­by wy­pad­ków, a u nas zwięk­sza­ją? A mo­że u nas też nie zwięk­sza­ją? Mo­że gdy­by stał się cud i al­ko­hol za­czął dzia­łać na czło­wie­ka jak wo­da, to licz­ba wy­pad­ków wca­le by nie spa­dła!?

  Mo­że to je­st po­dob­nie jak z nar­ko­ty­ka­mi? Pro­hi­bi­cja ma słu­żyć zmniej­sze­niu licz­by nar­ko­ma­nów, a dzia­ła na od­wrót: tam, gdzie je­st pro­hi­bi­cja, je­st wię­cej nar­ko­ma­nów niż tam, gdzie jej nie ma. Mo­że to za­kaz jaz­dy po pi­ja­ne­mu zwięk­sza licz­bę wy­pad­ków?

  Eko­no­mia ta­kie kwe­stie wy­ja­śnia: je­śli ma­my prze­je­chać ja­kąś krót­ką od­le­gło­ść rzę­du kil­ku ki­lo­me­trów, a je­ste­śmy pi­ja­ni, to bez­piecz­niej je­st po­je­chać sa­mo­cho­dem, niż iść na pie­cho­tę, bo je­st więk­sze ry­zy­ko, że doj­dzie do wy­pad­ku, gdy ry­zy­ko trwa go­dzi­nę, niż gdy trwa kil­ka mi­nut. Do­dat­ko­wo, je­śli nie je­stem bar­dzo pi­ja­ny, a tyl­ko tro­chę, tak że mam te­go świa­do­mo­ść, to bę­dę je­chać ostroż­niej, co w sta­ty­sty­ka­ch wyj­dzie na zmniej­sze­nie licz­by wy­pad­ków.

  Mo­że ta­kie kwe­stie na­le­ża­ło­by ba­dać, a nie czas re­ak­cji po al­ko­ho­lu? A z tym cza­sem też nie je­st tak pro­sto — on nie za­wsze cią­gle spa­da wraz z wy­pi­tym al­ko­ho­lem. Są ba­da­nia po­ka­zu­ją­ce, że u lu­dzi star­szy­ch ro­śnie do pew­ne­go po­zio­mu, a po­tem spa­da. Je­st też słyn­ny pik Bal­mo­ra – wy­kres po­ka­zu­ją­cy, że wy­daj­no­ść pro­gra­mi­sty po­wo­li ma­le­je wraz z wy­pi­tym al­ko­ho­lem, ale gdzieś po trze­cim pi­wie gwał­tow­nie ro­śnie, by po­tem znów spa­dać. Więc gru­by sie­dem­dzie­się­cio­let­ni pro­gra­mi­sta po trzech pi­wa­ch, mniej wy­wo­ła wy­pad­ków, bo je­dzie ostroż­niej, kró­cej ry­zy­ku­je wy­pad­kiem, ma lep­szy czas re­ak­cji i ma więk­szą in­te­li­gen­cję. Te­go się po­rząd­nie nie ba­da, a jak się ba­da, to nie na­gła­śnia, bo pro­pa­gan­da uczy­ni­ła z te­go ta­bu i wci­ska do­gmat, że jaz­da po pi­ja­ne­mu je­st zła. Jak obo­wią­zu­ją do­gma­ty i ta­bu, to sys­tem je­st nie­ra­cjo­nal­ny a prze­pi­sy prze­ciw­sku­tecz­ne.

  Gdy się pły­nie jach­tem ża­glo­wym, to moż­na du­żo wy­pić i to wca­le nie ogra­ni­cza bez­pie­czeń­stwa pro­wa­dze­nia ta­kie­go jach­tu. Pięć piw nie sta­no­wi pro­ble­mu. Oczy­wi­ście tu też je­st ja­kiś li­mit, też pe­wien sto­pień upi­cia spo­wo­du­je ka­ta­stro­fę, po pół li­trze wód­ki na pew­no sta­nie się coś złe­go, a lek­ka ko­bie­ta mo­że i po dwó­ch pi­wa­ch zwa­rio­wać. Pro­ble­mem nie je­st pi­cie, ale nad­mier­ne pi­cie.

  Ewi­dent­nie na prze­cięt­nej ża­glów­ce moż­na wy­pić du­żo wię­cej niż na mo­to­rów­ce. Ze sta­ty­styk wy­ni­ka, że więk­szo­ść wy­pad­ków na wo­dzie po al­ko­ho­lu po­wo­du­ją mo­to­ro­wod­nia­cy, a prze­cież że­gla­rze pi­ją tak sa­mo. Bo po pro­stu ża­glów­ka je­st wol­niej­sza, a że­gla­rze są bar­dziej do­świad­cze­ni – więc pra­wie w ogó­le nie po­wo­du­ją wy­pad­ków na­wet po pi­ja­ne­mu. Więc bez sen­su je­st prze­no­sić w prze­pi­sa­ch te sa­me pro­mi­le z lą­du na wo­dę. A tak się wła­śnie ro­bi — na wo­dzie są te sa­me li­mi­ty co na lą­dzie.

  Na do­brym ko­niu moż­na je­chać, bę­dąc pi­ja­nym w sztok — ry­zy­ko wy­pad­ku nie­ko­niecz­nie wzra­sta. Bo koń po­ma­ga, sam umie tra­fić do do­mu. Z sa­mo­cho­da­mi je­st po­dob­nie — ma­jąc lep­szy, mniej się ry­zy­ku­je. Są już ta­kie, któ­re sa­me trzy­ma­ją się pa­sa dro­gi i sa­me nie po­zwa­la­ją wje­chać w sa­mo­chód na­prze­ciw­ko. To zresz­tą są ar­gu­men­ty wy­ja­śnia­ją­ce to, dla­cze­go An­glo­sa­si po­zwa­la­ją jeź­dzić po pi­ja­ne­mu — bo ma­ją lep­sze sa­mo­cho­dy.

  Więc mo­że licz­ba pro­mi­li po­win­na być za­leż­na od mar­ki i ro­dza­ju po­jaz­du, a nie uni­wer­sal­na dla wszyst­ki­ch? Je­śli kwe­stia pi­cia al­ko­ho­lu je­st sil­nie in­dy­wi­du­al­na, to mo­że po­win­no się wy­da­wać cer­ty­fi­ka­ty dla kon­kret­ny­ch lu­dzi i ich sa­mo­cho­dów czy jach­tów? W ten spo­sób jed­ni by mo­gli jeź­dzić do 0,9 pro­mi­la, a in­ni tyl­ko do 0,1, a jak chcą wię­cej, to nie­ch so­bie ku­pią lep­szy sa­mo­chód al­bo nie­ch pły­ną łód­ką, al­bo po­tre­nu­ją re­fleks.

  To by wy­wo­ła­ło pre­sję na pro­du­cen­tów, by pro­du­ko­wać sa­mo­cho­dy po­zwa­la­ją­ce jeź­dzić bez­piecz­niej z więk­szą licz­bą pro­mi­li i pre­sję na lu­dzi, by się ćwi­czyć w do­brej jeź­dzie, i by kie­row­cy umie­li roz­po­znać wła­sne moż­li­wo­ści, wła­sną spraw­no­ść czy re­fleks, nie tyl­ko po pi­ja­ne­mu, ale i na trzeź­wo. Nie­któ­rzy lu­dzie są bar­dziej nie­bez­piecz­ni na trzeź­wo niż in­ni lek­ko pi­ja­ni.

  My­ślę, że tu wol­ny ry­nek za­pew­nił­by więk­sze bez­pie­czeń­stwo niż ar­bi­tral­ne, opar­te na do­gma­ta­ch de­cy­zje po­li­ty­ków. Kosz­ty ubez­pie­cze­nia za­leż­ne od licz­by wy­pad­ków, szcze­gól­nie po pi­ja­ne­mu, by­ły­by nie­uchron­ne, a za­tem sil­niej by dzia­ła­ły niż groź­ba man­da­tu. Znów jak we wszyst­kim win­ne je­st pań­stwo, a wol­ny ry­nek je­st nie­do­ce­nia­ny. Uza­sad­niam to w not­ka­ch, do któ­ry­ch są od­no­śni­ki w PS.

Grzegorz GPS Świderski
t.me/gps65
 
PS. Notki powiązane:

• Wszyscy jesteśmy pijanymi rowerzystami!
• Stronność ruchu drogowego
• Panowie na prawo, panie na lewo…
• Prawo jazdy
• Państwowe pożary
• Pogromcy mitów - licencje, kontrole i standardy bezpieczeństwa

Tagi: gps65, promile, jazda po pijanemu, przepisy drogowe, pijaństwo.