Obrońców Warszawy cztery żywoty równoległe

21 września 1939 w Warszawie, czyli Akt I

* płk Stanisław Sosabowski (lat 47) dowodzi obroną pododcinka Grochów przez 21 pułk piechoty, aż do końca skutecznie odpierając ataki 10 Dywizji Piechoty Wehrmachtu na praskie przedmoście
* sierż. pchor. Ryszard Białous (lat 25) leczy ciężkie rany nóg, które poniósł w obronie Warszawy jako dowódca plutonu 8 baonu saperów
* warszawski gimnazjalista Józef Andrzej Szczepański (lat 17) ewakuuje się z Warszawy na wschód
* warszawski gimnazjalista Andrzej Romocki (lat 16) ewakuuje się z Warszawy na wschód

1942 - 1944, czyli Antrakt

Gdy przyjdzie chwila, jak orły zwycięskie spadniecie na wroga i przyczynicie się pierwsi do wyzwolenia naszej ojczyzny. Jesteście odtąd Pierwszą Brygadą Spadochronową..." [Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski 23 września 1943 do szkolonej przez płk. Sosabowskiego w Szkocji brygady, której dewizą było "Najkrótszą drogą!"]
Zamówiony w listopadzie 1942 za pośrednictwem pierwszych cichociemnych, wykonany i potajemnie poświęcony w okupowanej Warszawie sztandar (z napisem Surge Polonia, warszawską Syrenką i datą 1942) dotarł w kwietniu 1944 do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej

21 września 1944 w Warszawie, czyli Akt II i III

* gen. bryg. Stanisław Sosabowski dowodzi tymi żołnierzami swojej (od 1 sierpnia przygotowywanej przez niego do zrzutu nad Polską) brygady spadochronowej, których w czasie alianckiej Operacji "Market Garden" zrzucono niedaleko Arnhem, na drugim brzegu Renu
* kpt. Ryszard Białous ps. "Jerzy" dowodzi ostatnimi 200 żołnierzami z Brygady Dywersji „Broda 53” i ze Zgrupowania „Kryska”, którzy na ostatnich redutach Czerniakowa bronią (wraz z grupą "berlingowców") przyczółka umożliwiającego desant i przeprawę przez Wisłę

+ por. (pośmiertnie awansowany na stopień podporucznika) Andrzej Romocki ps. "Morro" zginął 15 września, trafiony przez snajpera radzieckiego w serce, gdy dowodził walką o utrzymanie przyczółka czerniakowskiego dla przybywających zza Wisły pierwszych pododdziałów "berlingowców"; przedtem dowodził na Woli i Starówce swoją 2. kompanią "Rudy" batalionu "Zośka" z brygady "Broda 53" (którą ewakuował do Śródmieścia) i na Czerniakowie
+ plut. pchor. (pośmiertnie awansowany na stopień podporucznika) Józef Szczepański ps. "Ziutek" zmarł 10 września w śródmiejskim szpitalu powstańczym w wyniku ciężkich ran odniesionych 1 września, gdy jako dowódca drużyny w batalionie "Parasol" z brygady "Broda 53" osłaniał ewakuację oddziałów ze Starego Miasta

Inter arma...

* 30 VIII na Starówce "Ziutek" pisze swój ostatni wiersz, "Czekamy ciebie, czerwona zarazo; wcześniej napisał też m.in. "Pałacyk Michla" i "Parasola piosenkę szturmową / Chłopcy silni jak stal..."), której ostatnia zwrotka więcej mówi o tym pokoleniu obrońców Warszawy niż najgrubsze księgi:

...Godłem nam Biały Ptak,
A „Parasol” to znak,
Naszym hasłem piosenka szturmowa.
Pośród bomb, huku dział
Oddział stoi, jak stał,
Choć poległa już chłopców połowa.

Dziś padł on,
Jutro ja, śmierć nie pyta...
Gotuj broń, boju zew,
Gra nam krew.
Chłopcy silni jak stal,
Oczy patrzą się w dal,
A na ustach szturmowy nasz śpiew.

A gdy miną już dni
Walki, szturmów i krwi,
Bratni legion gdy z Anglii powróci,
Pójdzie wiara gromadą
Alejami z paradą
I tę piosnkę szturmową zanuci.

Panien rój,
Kwiatów rój i sztandary,
Jasny wzrok,
Równy krok, bruk aż drży,
Alejami z paradą
Będziem szli defiladą
W wolną Polskę, co wstanie z naszej krwi.


Bardzo długi epilog

1967 
+ gen. Stanisław Sosabowski umiera w Anglii

Lata 80.
> Nadanie nazwy ul. gen. Stanisława Sosabowskiego nowej ulicy na Gocławiu, w obrębie bronionego przez jego żołnierzy w 1939 odcinka Grochów

1992 
+ kpt. Ryszard Białous umiera w Argentynie

1997
> Nadanie nazwy ul. Józefa Andrzeja Szczepańskiego (tj. "Ziutka") dotychczasowej ul. Związku Walki Młodych na Ursynowie

1998
< Odebranie "Ziutkowi" nazwy ulicy i przywrócenie nazwy ul. ZWM

2005
> Nadanie nazwy rondo Józefa Szczepańskiego „Ziutka” rondu na skrzyżowaniu al. Prymasa Tysiąclecia i ul. Górczewskiej na Woli 

2017
> Nadanie przez wojewodę mazowieckiego nazwy ul. Andrzeja Romockiego "Morro" dotychczasowej ul. Związku Walki Młodych na Ursynowie (wobec niewykonania przez Radę m.st. Warszawy ustawy dekomunizacyjnej w tym zakresie)
> Nadanie przez wojewodę wielkopolskiego nazwy al. gen. Stanisława Sosabowskiego dotychczasowej al. Braterstwa Broni na Cytadeli w Poznaniu (wobec niewykonania przez Radę m. Poznania ustawy dekomunizacyjnej w tym zakresie)

2018-2019
< Cofnięcie decyzji, odebranie nazwy ulicy kpt. "Morro" i przywrócenie nazwy ul. ZWM (wskutek uporczywych zabiegów Rady m.st. Warszawy)

2018
> Order Orła Białego nadany pośmiertnie gen. Stanisławowi Sosabowskiemu w 100. Rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Prezydenta RP

2019
> Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski nadany pośmiertnie kpt. Andrzejowi Romockiemu "Morro" przez Prezydenta RP
> Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski nadany pośmiertnie kpt. Ryszardowi Białousowi "Jerzemu" przez Prezydenta RP (w 1966 Krzyż Kawalerski OOP nadał mu Prezydent RP na uchodźstwie)
> w Warszawie jest ulica upamiętniająca urodzonego w Stanisławowie gen. Sosabowskiego VM, 2KW
> w Warszawie jest rondo upamiętniające urodzonego w Łęczycy i zmarłego z ran w Warszawie por. Szczepańskiego "Ziutka" VM (pośmiertnie) 2KW
< w Warszawie nie ma ulicy upamiętniającej urodzonego w Warszawie kpt. Białousa "Jerzego" VM, 3KW
< w Warszawie nie ma ulicy urodzonego w Warszawie i poległego na Czerniakowie kpt. Andrzeja Romockiego "Morro" VM 2KW