Koniec kwot mlecznych i jednocześnie wielkie kary za ...

Koniec kwot mlecznych i jednocześnie wielkie kary za ich przekroczenie

 
1. Po 30 latach limitowania produkcji mleka w Unii Europejskiej, Komisja Europejska zdecydowała kilka lat temu, że rok mleczny 2014/2015 (skończył się 31 marca 2015 roku), będzie tym ostatnim.
Rolnicy produkujący mleko, właściciele zakładów przetwórczych, wreszcie konsumenci mleka i jego przetworów w Polsce, od dłuższego czasu zastanawiają się jakie będą skutki tej decyzji i czy Polska na tym rozwiązaniu straci czy też skorzysta.
Przypomnijmy tylko, że nasz kraj negocjując umowę akcesyjną z UE, uzyskał stosunkowo niski limit produkcji mleka (niewiele ponad 10 mln ton) w stosunku do swoich możliwości produkcyjnych i liczby konsumentów.
2. Cały limit produkcji mleka w UE dla 28 krajów przekracza 150 mln ton (największy światowy producent mleka, USA zajmuje 2 miejsce z produkcją przekraczającą niewiele ponad 90 mln ton), przy czym Polska ze swoim limitem produkcyjnym była dopiero na 4 miejscu (po Niemczech ,Francji i W. Brytanii) i miała niewiele większy limit niż znacznie mniejsze od nas kraje takie jak Holandia czy Dania.
Zniesienie limitowania produkcji mleka daje polskim rolnikom szansę zwiększania produkcji i szybkiego przegonienia trzeciej pod tym względem W. Brytanii, pod warunkiem jednak, że nie pogorszą się znacząco warunki jego produkcji.
Niestety zniesienie limitów następuje w okresie kiedy mleczarstwo europejskie, a w szczególności polskie, odczuwa negatywne skutki rosyjskiego embarga na unijną żywność (w tym mleko i wiele jego przetworów), czego wyrazem jest spadek cen na mleko w skupie (w naszym kraju średnio o ponad 20%), a także musi ponosić konsekwencje przekroczenia limitów produkcyjnych w dwóch ostatnich latach kwotowych 2013/2014 i 2014/2015.
3. Wspomniane przekroczenie limitu produkcyjnego w roku mlecznym 2013/2014 wyniosło około 1,5% i skutkowało koniecznością zapłacenia przez rolników kar w wysokości 46 mln euro (około 200 mln zł) i kary te zostały szybko wyegzekwowane (zaledwie przez 4 miesiące) przez Agencję Rynku Rolnego (ARR) na rzecz unijnego budżetu.
W roku mlecznym 2014/2015 nie ma jeszcze ostatecznych danych co do wielkości produkcji ale ARR spodziewa się przekroczenia limitu dla naszego kraju o około 6% (po 11 miesiącach wykorzystaliśmy ponad 97% kwoty rocznej), co będzie najprawdopodobniej skutkowało koniecznością zapłacenia kar w wysokości 800-900mln zł.
Wprawdzie po interwencjach u unijnego komisarza ds. rolnictwa europarlamentarzystów z Polski, a także nacisków ministrów rolnictwa z krajów które przekroczyły limity, ten zapowiedział możliwość rozłożenia spłat kar na 3 lata bez dodatkowego oprocentowania.
Mimo tego gestu Komisji Europejskiej przy spadających cenach mleka, będą to obciążenia trudne do udźwignięcia przez polskich rolników.
4. Wszystko to stawia polskich producentów mleka w skomplikowanej sytuacji, a takich gospodarstw jest obecnie około 150 tysięcy (tuż po wejściu Polski do UE produkcją mleka i dostarczaniem jej do mleczarń zajmowało się ponad 500 tysięcy gospodarstw).
Przy cenach skupu nie niewiele przekraczających 1 zł za litr zapłacenie kar w wysokości 60-70 groszy za każdy litr przekroczenia limitu (nawet rozłożonych na 3 lata), będzie oznaczało, że rolnicy nie uzyskają nawet pokrycia kosztów tej produkcji.       
W dłuższym okresie taka sytuacja jest trudna do wytrzymania zwłaszcza, że większość gospodarstw mleczarskich bardzo intensywnie się w ostatnich latach modernizowała z wykorzystaniem środków europejskich ale także kredytów (z reguły rolnik musiał pokryć co najmniej 50% kosztów inwestycji) i teraz przychodzi czas ich spłaty.
5. Mimo tych wszystkich zagrożeń trzeba być optymistą jeżeli chodzi o rozwój sektora mleczarskiego w Polsce, bo ciągle jednak koszty wytwarzania w tej branży, są trochę niższe niż w Europie Zachodniej i w związku z tym polscy producenci mogą być konkurencyjni na unijnym rynku.
Poważne przeobrażenia czekają także przetwórstwo mleka, które w ostatnich 10 - latach wprawdzie się bardzo mocno zmodernizowało i unowocześniło ale ciągle jest bardzo rozdrobnione.
W naszym kraju przetwórstwem mleka zajmuje się ponad 200 przedsiębiorstw i trudno będzie im wszystkim utrzymać się na rynku zwłaszcza, że znacznie przyspieszy między nimi konkurencja o pozyskanie dodatkowych dostawców surowca.
Zniesienie kwot mlecznych jest więc sygnałem do znacznych przeobrażeń w sektorze mleczarskim ale polscy rolnicy powinni wyjść z tej batalii obronną ręką.