Barbarzyńcy

W 1981 roku moja trzyletnia wówczas córka wróciła z przedszkola z samochodzikiem wyścigowym sterowanym drogą radiową. Wtedy taki samochodzik kosztował chyba połowę pensji.

„Skąd masz ten samochodzik?”- zapytałam przerażona .

„ Kupiłam” - odparła nie zmieszana.

„ Za co?”

„ Za 50 kapsli”

„ Przecież kapsle nie mają żadnej wartości”

„ Może pojedynczy kapsel nie ma wartości, ale 50 kapsli już pewną wartość ma” - odparła rezolutnie.

Zwrot samochodziku odbył się w obecności rodziców niefortunnego kontrahenta i pod groźbą pasa, gdyż czteroletni elegant też upierał się przy prawomocności zawartej poprzedniego
dnia transakcji.

„ Dziecko wykazało zmysł do interesów, a my to w niej bezmyślnie zniszczyliśmy” - skomentował mąż.

Nawet trzyletnie dziecko rozumiało , że wartość zbioru nie jest sumą wartości jego elementów.

Nie rozumiał tego zupełnie syndyk masy upadłościowej zlikwidowanej spółki Służewiec Tory Wyścigów Konnych Tadeusz Kratkiewicz , który usiłował przez sąd uzyskać zgodę na sprzedaż wyścigowej kolekcji obejmującej przeszło 260 obrazów przedstawiających konie, oraz zdobyte przez jeźdźców puchary. W czerwcu 2007 roku zbiory zostały wpisane do rejestru zabytków. W połowie listopada NSA uchylił tę decyzję. Sędzia Jan Paweł Tarno uznał, że wojewódzki konserwator zabytków nie wyjaśnił precyzyjnie powodów, dla których wpisał zbiory do rejestru.

Sędzia Jan Paweł Tarno też wydawał się nie rozumieć, że każda kolekcja po rozproszeniu traci wartość. Kulturową, historyczną a nawet finansową. Czasami ta wartość spada do zera, jak w przypadku zbiorów klubu Legii, z których pamiątkowe puchary były sprzedawane po 10 złotych za sztukę.

W dużym stopniu dotyczy to zbiorów wyścigowych. Pojedyncze obrazy czy puchary mają być może wartość niewielką. Ich zbiór ma wartość ogromną. Jest odbiciem historii tego niezwykłego miejsca jakim są wyścigi na Służewcu i historią żywą. Wśród obrazów jest na przykład portret derbistki Demony, niezwykle poczciwej klaczy angielskiej, która poza osiągnięciami na torze, wsławiła się jako nauczycielka kilku pokoleń, żyjących jeszcze, jeźdźców amatorów.

Argumenty syndyka były poza tym wewnętrznie sprzeczne. Jeżeli zbiory mają , jak twierdził, niewielką wartość artystyczną i finansową- ich sprzedaż nie pomogłaby w spłaceniu długów spółki. Jeżeli dzięki sprzedaży wyścigowych zbiorów można było, jak twierdził, spłacić jakieś długi- muszą mieć wartość, a więc powinny być chronione.

W ostatniej chwili prezes Polskiego Klubu Wyścigów Konnych Jerzy Budny uratował przed licytacją tę kolekcję. Było to przeszło 240 obrazów i rzeźb, między innymi kilka cennych prac Kossaków. Była też praca zmarłej niedawno rzeźbiarki i hodowcy arabów Anny Dębskiej przedstawiająca konie w galopie.

Po interwencji Budnego nie zgodził się na ich sprzedaż minister kultury.

Próbę zniszczenia kolekcji wyścigowej można traktować jako część trwającej od lat batalii. Istnieje grupa ludzi usiłujących za wszelką cenę zlikwidować Wyścigi Konne w Warszawie. Zaciekłości tych ludzi nie da się prosto wytłumaczyć korzyściami finansowymi z przejęcia wspaniałego terenu. Z podobną bezmyślną zaciekłością niszczone są zabytkowe domy w Konstancinie.

Kilka lat temu, tak zwanej rewitalizacji czyli zniszczeniu, została poddana secesyjna kamienica na rogu Marszałkowskiej, naprzeciw kościoła Zbawiciela. Rewitalizacja – gdyby ktoś nie wiedział- polega na ogół na wyburzeniu obiektu, przy zachowaniu dla spokoju konserwatora zabytków, części jego fasady. Obserwowałam ekipę robotników tnących na złom wspaniałe, secesyjne, kręcone, wewnętrzne schody z ornamentem roślinnym. Powiedziałam kierownikowi budowy, że schody te mają wartość przynajmniej 200 000 złotych. „To niech se pani kupi”- odparł, a potem dodał. „Szef kazał je tak zlikwidować, żeby śladu z nich nie zostało”. Cóż można na to powiedzieć? To nie racje ekonomiczne kierują tymi ludźmi. To jakiś głęboki resentyment.

Pozostaje mi powtórzyć za poetą.

Jam cesarstwo u schyłku wielkiego konania,

Które, patrząc, jak idą barbarzyńce białe,

Układa akrostychy wytworne, niedbałe

..Wszystko, wszystko wypite! zjedzone! – Cóż dalej?