Operacja Overlord

Wypad na plażę Omaha miał być typowym weekendowym wyjazdem, trochę dla zabicia nudy,  nieoczekiwanie zakończył się chwytającym za gardło, poruszającym zdarzeniem. Nie jestem marszałkinią  Kopacz, tanim egzaltacjom nie ulegam, ale wtedy mnie wzięło. Cóż poradzić.

Wyjście z Portsmouth przed północą, tak jak wtedy   5 czerwca 1944 roku. Lądowanie w Normandii wczesnym rankiem. Potężny prom   " Norman Spirit " to nie jakaś rozchybotana barka do transportu zołnierzy, więc sensacji żołądkowych nie przewidywałem, tym bardziej, że  z chorób lokomocyjnych dawno wyrosłem. Chwackim amerykańskim  20- latkom nie było wtedy tak lekko jak mnie, nie tylko z powodu braku aviomarinu w felczerskich apteczkach. Trzy tysiące  spośrod nich nigdy  nie zobaczyło  zachodu Słońca nad Normandią.

Do Hawru zawijamy ok 7 :00. Hawr to dziwne miasto, zrównane z ziemią alianckimi bombardowaniami, po wojnie wydane na " żer " architektów przemieniło się w coś czego nie lubię, miasto wykoncypowane od początku do końca przy  kreślarskiej  desce. Choć jest jeden wyjątek i to miasto lubię, ale czy  pod każdym niebem może rodzić się Gaudi ? Odbudowa Hawru to okres fascynacji żelebetonem stworzono więc szaro-bure centrum przypominające trochę Muranów, trochę Nową Hutę. Oczywiście  przesadzam, jednak  francuskiemu  architekowi,  nawet skażonemu   komunizmem daleko było do sowieckiego architekta- raba. Mnie się nie podobało, wielu jednak się podoba bo odbudowane centrum Hawru wpisano na listę dziedzictwa  UNESCO, może dlatego że swoje trzy grosze dołożył Oscar Niemeyer, człowiek który Brazylijczykom wyfasował  fabrycznie nową stolicę, francuskim komunistom główny dom partii a Hawrowi dom kultury zwany wulkanem lub po prostu " kubkiem po jogurcie "

Po południu ostatnie  spojrzenie  na port i kościół Św. Józefa, przed nami   " forsowanie" Sekwany.   Przez potężny Pont de Normandie, najdłuższy most wantowy na świecie, wyjeżdżamy na Autoroute de Normandie, zdobywamy Normandię z innego kierunku. Znaki drogowe pokazują  Caen, Bayeux, Saint-Lô, Cherbourg, Falaise, Saint-Mère-Èglise, teraz już wszystko kojarzy się z D- Day i z walkami w Normandii. W wiosce Formigny zjeżdżamy z drogi  N- 13, do plaży Omaha 3 km. Przed merostwem Formigny  pomnik bitwy pod Formigny [ jedna z bitew wojny stuletniej ]  to chyba plaster na odwieczne  francuskie kompleksy, rzadkie momenty we francuskiej historii, którymi  można się pochwalić, pokazując jak to się spuściło  lanie tym hultajom zza Kanału. Bo tak się jednak historia Francji plotła, że w kluczowych momentach lanie spuszczały Francuzom regimenty odziane w czerwone kubraki, choć grali na wyjeździe. Po takim spuszczeniu lania Francuzi jakiś czas siedzieli cicho. Po kwadransie jesteśmy w  St. Laurent-sur-Mer, parkujemy przed Muzeum Omaha Beach. W niebieskim pawilonie historia D-Day i ekspozycja sprzętu, przed muzeum legendarny Sherman, przez kolegòw czołgistòw od obersta von Oppeln-Bronikowskiego, zwany " garnkiem do gotowania Anglików "
Avenue de la Liberation schodzimy na plażę, na masztach flagi państw koalicji ( polska obok belgijskiej ) w centralnym miejscu Omaha Beach monument Les Braves, autorstwa Anilore Banon odsłonięty w 60 - tą rocznicę bitwy

I created this scuplture to honour the courage of these men:
Sons, husbands and fathers, who endangered and often sacrificed their lives in the hope of freeing the French people.

Trzy grupy elementów  z polerowanej stali -  dla mnie -  przypominające wzniesione orientalne  szable, w czasie przypływu częściowo w wodzie.
Element centralny  to Skrzydła Nadziei, po bokach Skrzydła Wolności i Skrzydła Braterstwa. Krótki spacer po plaży i  szybki wyjazd na polski cmentarz w Grainville-Langannerie pod Falaise, w odwiedziny do  chłopaków od gen. Maczka. Wszystko trzeba zmieścić w jednym dniu,  by zdążyć na prom przed północą.

Polski   cmentarz wojskowy w Grainville-Langannerie, jedyny na terenie  Francji, znajduje się obok drogi N- 158, Caen - Falaise, przy placu - a jakże - Karola Wojtyły. Bardzo zadbany, cmentarzem opiekuje się gmina Urville. Nad żołnierskimi mogiłami rozpostarta litera V, nad nią stylizowany, wykonany z aluminium orzeł, cmentarz położony wśród pól, płaski teren jak na Mazowszu, poczułem się jak u siebie. Na cmentarzu spoczywa ok 700 żołnierzy, część to czołgiści Maczka, ale  też  polscy piloci strąceni nad Francją,  żołnierze nie tylko spod Falaise. Większość w wieku 25- 30 lat.  Przed cmentarzem niewielka budka z solidnym sejfem, ktoś codziennie wykłada księgę pamiątkową i to za sprawą tej księgi powstała niniejsza notka.  Wróciłem do samochodu po długopis, żeby się  wpisać. Poszedłem raz jeszcze do  głównej  bramy otworzyłem księgę, pół godziny przede mną na cmentarzu była wycieczka z Podkarpacia i to ostatni wpis sprawił, że ścisnęło mnie w gardle, o czym wspomniałem na początku.

Dziadku odnalazłem Twój grób, dziękuję Ci, że byłeś choć nigdy Ciebie nie widziałem.

... wymiękłem, wszystko co chciałem wpisać do księgi wydało mi się słabiutkie.

Mam świadomość, że wszystko to wygląda na łzawą, zmyśloną historyjkę, jednak rzecz całą można sprawdzić, wystarczy pojechać do Grainville- Langannerie. Księga pamiątkowa napewno leży na swoim miejscu.