Spychologia czy outsourcing

Istnieją kłótnie szkodliwe, gdy postronni obserwatorzy nie wiedzą, co jest ich przedmiotem, snując mniej lub bardziej karkołomne domysły, oskarżając obie strony lub jedną, w zależności od sympatii. Ale są też spory konstruktywne, wynikające z niezgody na istniejący stan rzeczy, opisywany przez jedną stronę, a lekceważony przez drugą. I może dobrze, że takie spory mają miejsce, bo, jak wiemy, kraina wiecznej szczęśliwości nie istnieje, a szczególnie nie istnieje dla wszystkich, a kłótnie, nawet w rodzinie, nie zawsze dotyczą treści. Zaryzykowałabym nawet twierdzeniem, że częściej dotyczą formy. Ona także może być patologią, a przeniesiona na spółki skarbu państwa, staje się patologią szczególnie groźną, w którą, chcąc nie chcąc, wplątani jesteśmy wszyscy. Wiadomo, że jej eliminacja z życia publicznego wymaga czasu, ale jej utrwalanie to już grzech. Nie tylko zaniechania.

W okresie PRL-u jedną z patologii w życiu publicznym była tzw. „spychologia”. To brzydkie słowo o zabarwieniu pejoratywnym, oznaczające zrzucanie pracy i odpowiedzialności na innych. Funkcjonuje pewnie do dziś w relacjach  kierownik – pracownicy w firmach zarówno o płaskiej strukturze zarządzania, z małą liczbą szczebli kierowania, jak i w firmach o strukturze smukłej, z dużym spiętrzeniem szczebli decyzyjnych, zależności i podległości zawodowej. Dlaczego tak się działo w PRL-u?  Odpowiedź jest prosta. Kierownikami firm państwowych byli najczęściej ludzie z klucza partyjnego, niemający często wykształcenia, wiedzy o kierowanym przedsiębiorstwie i nieskalani kreatywnością. Ich podwładnymi byli za to specjaliści w swojej dziedzinie,  inżynierowie, naukowcy, z dużym stażem i osiągnięciami. Zatem kierownik – dyletant, powierzając im zadania w konsekwencji działał dla dobra zakładu. „Spychologia” więc wychodziła wszystkim na dobre, a nawet z czasem zyskała nową nazwę – transferu zadań. Wszystko jednak odbywała się na poziomie  jednej firmy.

Współcześnie gospodarka polska transferuje własne zadania nie do pionów jej podległych, ale na zewnątrz. Działania te noszą nazwę „outsourcingu”, który powstał z połączenia 3 angielskich słów: outsider (zewnętrzny),  resource (zasoby) i  using (korzystanie). W dosłownym tłumaczeniu outsourcing oznacza wykorzystywanie zewnętrznych zasobów, a w  praktyce oznacza  zlecanie wykonania części zadań biznesowych zewnętrznym firmom specjalizującym się w danej branży. Często outsourcing tworzony jest sztucznie, czego przykładem są prywatne firmy lekarzy, zatrudnionych na etat w szpitalach, którzy po etatowej pracy, a nawet w jej trakcie, odbywają prywatną praktykę w pomieszczeniach szpitali i na państwowym  sprzęcie.

Za rządów PO-PSL dużym echem medialnym odbiła się sprawa Rządowego Centrum Legislacji, które złożone z prawników, w założeniu specjalistów od tworzenia prawa  i dysponujące ogromnym budżetem, zlecało firmom zewnętrznym (kancelariom prawnym) nie tylko opinie, ale i projekty legislacyjne. Kompletną patologią było też zastąpienie BOR przez prywatną firmę Basma Security w ochronie Kancelarii Prezydenta Komorowskiego.

Podobnie było w Telewizji Polskiej, czego tylko jednym przykładem była prywatna firma Tomasza Lisa, która generowała ogromne koszty. W czerwcu 2014 roku poseł PiS Mieczysław Golba, skierował do ministra skarbu państwa  interpelację (nr 27144) w sprawie 550 pracowników Telewizji Polskiej SA: dziennikarzy, montażystów, charakteryzatorów i grafików, a także pracowników twórczych i technicznych, wobec których TVP SA, na mocy podjętej przez zarząd uchwały,  miała zamiar przeprowadzić proces outsourcingu, przenosząc ich do agencji pracy tymczasowej Leasing Team, dającej gwarancję zatrudnienia tylko na rok oraz wynagrodzenie na poziomie najniższej płacy krajowej. Zarząd TVP motywował swoją decyzję argumentami finansowymi i trudną sytuacją ekonomiczną na rynku medialnym błędnie wyliczając, że jeśli część pracowników przeniesionych w ramach outsourcingu, założy własne firmy i nadal będzie współpracować z TVP na zasadzie samozatrudnienia, to oszczędności TVP SA będą znaczące. Oczywiście kalkulacja była błędna, nie mówiąc już, że sprzeczna z ustawą o radiofonii i telewizji, dyrektywą Rady Europy i prawem pracy.

Są jednak pewne zadania, które przedsiębiorstwo, aby sprofesjonalizować i usprawnić swoje działania,  może powierzać firmom zewnętrznym, ale tylko takie, które nie mieszczą się w profilu firmy, jak księgowość i rachunkowość, jeśli nie mają własnej, logistyka i transport, administracja systemów informatycznych, audyt wewnętrzny, zaopatrzenie czy marketing. Nie należy jednak outsourcować zadań, które są najmocniejszą stroną firmy i stanowią rdzeń jej działalności. W tym kontekście zadania programowe TVP S.A., jako nadawcy publicznego, są jasne i określone w  art. 21 ustawą o radiofonii i telewizji. Należą do nich m.in. tworzenie i rozpowszechnianie ogólnokrajowych i regionalnych programów telewizyjnych oraz prowadzenie działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej związanej z twórczością audiowizualną. Pominięcie tej działalności czyni z TVP jedynie emitenta cudzych programów i cudzych treści, a jest to praktyka powszechna, której dowód, po niemal każdym programie, stanowi formuła „wyprodukowano dla TVP”. Jest to nie tylko destrukcja własnego potencjału twórczego, świadome zaniżanie wartości Telewizji Polskiej, ale też może prowadzić do utraty kontroli nad realizacją zadań a także  wycieku poufnych danych.
Współczesna więc „spychologia” w wydaniu patologicznym, ma odmienne źródła od tej peerelowskiej, odmienne motywy i skutki w działaniach na szkodę firmy.
Śledząc zamówienia publiczne TVP pod rządami prezesa Jacka Kurskiego, natknęłam się na ogłoszenie z 15 lipca br. o przetargu na  świadczenie usług organizacyjnej i technicznej obsługi planów zdjęciowych w Oddziale Terenowym TVP SA w Katowicach w okresie 12 miesięcy. Tym bardziej niezrozumiałe, że na stronie TVP Katowice oddział reklamuje się wysoko wykwalifikowaną i doświadczoną kadrą pracowników etatowych i współpracowników oraz nowoczesnym wyposażeniem do pełnej obsługi planu i wykwalifikowanym zapleczem technicznym oraz nowoczesną bazą transmisyjną. Przetarg wygrała firma TELTRANS S.C, ADAMIK ANDRZEJ I INNI z Siemianowic Śląskich, która w profilu własnej działalności wymienia „działalność związaną z produkcją filmów, nagrań video i programów telewizyjnych”, a z pewnością takich aktywów w postaci wykwalifikowanej kadry i nowoczesnego sprzętu nie posiada.

Widać więc, że patologia outsourcingu, nadal hodowana i podlewana państwowymi pieniędzmi, w kontekście newsa Interii, nadal ma się świetnie. I w całej tej kłótni pomiędzy dwoma skrzydłami prawicy nie chodzi o nazwiska czy przekazywane treści. Chodzi o formę, przyzwoitość i państwowe, a więc nasze pieniądze.