"Hasło dziś rozbrzmiewa, Hej za broń powstańcy! Prusak zdzierać chce sztandary, Padają ofiary, Hej za broń! (...)"
Tak rozpoczyna się "Marsylianka Wielkopolska", pieśń napisana w 1919r., w pierwszą rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Słowa napisał Stanisław Rybka a muzykę skomponował Feliks Nowowiejski.
27 grudnia stało się za mocą Sejmu RP świętem państwowym – ustawa o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego została podpisana Prezydenta RP. Tym samym spełniło się marzenie wielu Wielkopolan oraz środowisk zaangażowanych w kultywowanie powstańczej pamięci. Powstanie wielkopolskie było największym zrywem niepodległościowym zakończonym zwycięstwem. Wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu i trwało do połowy lutego 1919 roku.
Sukces powstańców przypieczętował traktat wersalski, na mocy którego do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.
"Święto narodowe jest należne Wielkopolanom i pamięci bohaterów, którzy podczas powstania odzyskali Wielkopolskę dla naszego kraju" – mówił prezydent Andrzej Duda.
"W grudniu 1918 roku Poznań dla mieszkających i stacjonujących w nim Niemców zmienił się w przysłowiową beczkę prochu. Zapalnikiem, który ją zdetonował, okazała się wizyta słynnego muzyka i patrioty, Jana Ignacego Paderewskiego, który w drodze z Gdańska do Warszawy – nie robiąc sobie nic z niemieckich zakazów – postanowił się zatrzymać w Poznaniu. Wiadomość o wizycie wirtuoza lotem błyskawicy obiegła Poznań i inne skupiska polskie zaboru pruskiego. Zaczęto tworzyć komitety powitalne i dekorować przewidywaną trasę przejazdu.
Tak nastroje ulicy poznańskiej w dzień przyjazdu Paderewskiego, 26 grudnia, opisywał naoczny świadek w „Dzienniku Poznańskim”: „Napięcie i ruch w mieście wzrosło pod wieczór. Ulicami przeciągały oddziały harcerzy z rozwiniętymi sztandarami […]. W różnych punktach miasta zbierały się oddziały Straży Ludowej, towarzystwa i cechy. Wreszcie, gdy o godzinie 7 i pół wieczorem utworzył się olbrzymi szpaler poprzez ulicę Święty Marcin do Bazaru, nad głowami tłumów zabłysły światła tysięcznych pochodni. A Paderewski nie przyjeżdżał. Środkiem szpaleru od czasu do czasu pomknął skaut – cyklista, coraz to sprzeczniejsze wiadomości rzucając w tłum: Paderewskiego Niemcy aresztowali w Rogoźnie! Pod Piłą «szkiebry» [Niemcy w gwarze poznańskiej – P.K.] rozerwały tor. Paderewski przez Poznań pojedzie bez wysiadania. Już przejechał. Nie, jeszcze nie! A tłum marzł i czekał. Harcerzykom kolana z zimna drżały, ale mocno zziębniętą dłonią trzymali pochodnie. Straż Ludowa hukała z zimna w dłonie i nikt nie myślał się rozchodzić. Wreszcie. Jadą, jadą. [Julian] Lange ze «strażą» zagroził Niemcom, że będzie strzelać, jeśli nie pozwolą Paderewskiemu wysiąść w Poznaniu. Już jedzie…”. I rzeczywiście Mistrz przyjechał, a przed hotelem Bazar, gdzie się zatrzymał, tysiące ludzi wznosiło okrzyki na jego cześć i śpiewało polskie pieśni."
Powstanie Wielkopolskie było nie tylko zwycięstwem militarnym ale i politycznym ówczesnej Europy.
Zdobyczy Powstańców było, jak podają źródła historyczne, wiele jak np : broń automatyczna, karabiny, samochody składy żywności i umundurowania, jednak łup powstańczy, który zapisał się jako największa zdobycz wojenna Wojska Polskiego. W hali sterowcowej na Winiarach powstańcy zdobyli około 300 rozłożonych na części samolotów oraz balony. Nie udało się jedynie zdobyć sterowców, bo w czasie Powstania Wielkopolskiego już tam nie stacjonowały. Ocenia się, że na Ławicy i w „Hali Zeppelinów” powstańcy przejęli sprzęt lotniczy wart nawet 200 milionów marek niemieckich!
Dodajmy, że powstańcy nie tylko samoloty niemieckie zdobywali, ale także je… kupowali. W kilku przypadkach zdemoralizowani, a chcący się wzbogacić niemieccy piloci, lądowali po stronie polskiej najnowszymi maszynami, otrzymywali za nie gotówkę i bilet powrotny do Niemiec. W ten sposób kupiono co najmniej kilka samolotów typu Fokker D. VII. Najnowocześniejsze myśliwce jak na ówczesne czasy. Powstawało wówczas polskie lotnictwo posiadające sprzęt lotniczy wysokiej klasy i sprawności technicznej.
Symbolicznym zamknięciem okresu niezależności wielkopolskiego lotnictwa stały się pokazy lotnicze, które odbyły się 28 września 1919 r. w Ławicy. Były to pierwsze na ziemiach polskich zawody tego typu, a ich inicjatorem był gen. G. Macewicz oraz redakcja „Polskiej Floty Napowietrznej”.
Ta flota powietrzna skutecznie odpierała ataki sowieckich siepaczy w 1920 roku a Pułki Poznańskie gromiły i pogoniły czerwonych barbarzyńców daleko oj daleko !
27 grudnia 1918 r. wybuchło Powstanie Wielkopolskie, jedno z zaledwie pięciu zwycięskich polskich powstań. Jego efektem było przyłączenie zachodnich terenów Polski do odrodzonej Rzeczypospolitej. Oprócz ogromnej zdobyczy terytorialnej, przyniosło też największe w polskiej historii łupy wojenne. Jak to się stało, że się udało?
Przynależność ziem odzyskanych podczas zrywu (prawie całej Wielkopolski) potwierdził traktat wersalski z 28 czerwca 1919 roku. „Powstanie Wielkopolskie jest przykładem zwycięskiego czynu zbrojnego, który zakończył się sukcesem politycznym”, głosi uchwała Senatu z grudnia 2017.
Na temat roli Powstania Wielkopolskiego w życiu Wielkopolan można by napisać kilka książek. Powstanie wielkopolskie jego przesłanie, tradycje i współczesność to dla przeciętnego Wielkopolanina z tradycjami jak elementarz nim bycia. Tradycje przekazywane przez pokolenia zachowane są po dzień dzisiejszy nie tylko w samej gwarze poznańskiej, ale i w prezentowanych postawach patriotycznych, czy też innych zachowań np. w zakresie wzajemnej pomocy chorym i biednym, życzliwości, gościnności, dobrze i solidnie wykonywanej pracy, punktualności, rzetelności w tym co się robi i czyni itp.
Powstanie wielkopolskie to nie tylko 700 miejsc pamięci narodowych, ale to kontynuacja zasad wielkopolskiej drogi do zwycięstwa już nie militarnego, ale gospodarczego i organizacyjnego w wydaniu współczesnym. Przykłady takiego działania widać niemal na każdym kroku wystarczy przejść się po Poznaniu.
Wielkopolanie szczycą się swoim zwycięskim powstaniem czcząc go bardzo uroczyście nie tylko w oficjalnych jego obchodach, ale i zabawie i uczestnictwie w pokazach grup rekonstrukcyjnych, które wiernie odtwarzają ducha tamtych dni zwycięstwa i chwały.
Starsi pokazują młodszym miejsca, w których Wielkopolanie walczyli o wolność składając tam kwiaty i zapalając znicze. Miejscem spotkań poznaniaków w tym dniu jest przeważnie Stary Rynek, którego mury były niemym świadkiem tamtych walk o wolności wyzwolenie spod jarzma zaborców.
27 grudnia 2025 roku (sobota) w Poznaniu Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Karol Nawrocki weźmie udział w obchodach Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.
Uroczystość odbędzie się o godzinie 19:00 na Placu Kolegiackim w Poznaniu. Patronat Honorowy Prezydenta RP nad wydarzeniem podkreśla jego ogólnopolski wymiar oraz podnosi rangę miejskich obchodów jednej z najważniejszych kart w historii regionu. Jak zapowiadają organizatorzy, spodziewana jest osobista obecność Prezydenta Karola Nawrockiego podczas koncertu.
Śpiewanki Powstańcze organizowane są przez Instytut Poznański przy współudziale Estrady Poznańskiej. – Chcemy, aby to wydarzenie było nie tylko hołdem oddanym Powstańcom Wielkopolskim, ale również silnym znakiem wspólnoty narodowej i lokalnej. Obecność Prezydenta RP w Poznaniu w tym szczególnym dniu ma dla nas ogromne znaczenie – podkreślają organizatorzy.
Formuła koncertu opiera się na wspólnym śpiewaniu znanych pieśni patriotycznych i wojskowych. W repertuarze znajdą się m.in. „Gdy szedłem raz od Warty”, „O mój rozmarynie” oraz „Serce w plecaku”. Wspólne wykonanie utworów przez artystów i publiczność ma symbolicznie połączyć różne pokolenia Wielkopolan w jednym geście pamięci i wdzięczności wobec bohaterów Powstania Wielkopolskiego.
Za stronę artystyczną wydarzenia odpowiada Estrada Poznańska. – Śpiewanki Powstańcze stały się ważnym elementem miejskich obchodów rocznicowych. Co roku gromadzą tłumy mieszkańców, a tegoroczna edycja – ze względu na obecność Prezydenta RP – będzie miała szczególny, podniosły charakter.
https://dziennikarzobywa…
Cześć i Chwała bohaterom !
27 grudnia 1918 roku w Poznaniu rozpoczął się jeden z najważniejszych zrywów niepodległościowych w dziejach Polski.
Powstanie Wielkopolskie było jednym z nielicznych powstań narodowych, które zakończyło się pełnym sukcesem.
Bezpośrednim impulsem do wybuchu walk była wizyta Ignacego Jana Paderewskiego, który po powrocie do odradzającej się Polski przemówił do tysięcy poznaniaków zgromadzonych przed hotelem Bazar. Dzień później niemieckie wojsko zorganizowało demonstracyjną paradę – zrywano polskie flagi, atakowano polskie instytucje. Doszło do zamieszek, które szybko przerodziły się w walki zbrojne prowadzone przez oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego.
Powstańcy działali szybko i zdecydowanie. Okrążali przeciwnika, uderzali z zaskoczenia, zajmowali dworce kolejowe oraz centrale telefoniczne i telegraficzne, paraliżując łączność nieprzyjaciela. Ogromną rolę odegrali polscy kolejarze, sabotujący niemieckie transporty wojskowe. W wielu miejscach zdemoralizowane oddziały niemieckie opuszczały koszary, pozostawiając broń i sprzęt, który zasilał powstańcze szeregi.
6 stycznia 1919 roku dowództwo nad powstaniem objął gen. Józef Dowbor-Muśnicki. Pod jego kierunkiem rozpoczęto intensywną organizację Armii Wielkopolskiej, wprowadzono obowiązkową służbę wojskową i powołano pod broń 11 roczników rekrutów. W krótkim czasie powstała blisko 100-tysięczna, dobrze zorganizowana armia.
Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze, który objął front wielkopolski zasadami rozejmu kończącego I wojnę światową. Ostateczne rozstrzygnięcia przyniósł traktat wersalski, obowiązujący od 10 stycznia 1920 roku, na mocy którego Wielkopolska wróciła do odrodzonego państwa polskiego.
Powstanie Wielkopolskie to przykład zwycięstwa dzięki determinacji, organizacji i współpracy całego społeczeństwa.
Kolejarze – cisi bohaterowie zwycięstwa. Jak kolej przesądziła o sukcesie Powstania Wielkopolskiego
W historii Powstania Wielkopolskiego najczęściej przywołuje się nazwiska dowódców, polityków i żołnierzy walczących z bronią w ręku. Rzadziej mówi się o grupie, bez której zwycięstwo byłoby w praktyce niemożliwe. Kolejarze – pracownicy stacji, parowozowni, warsztatów i dyrekcji kolejowych – odegrali w grudniu 1918 i na początku 1919 roku rolę kluczową, choć często pozostając w cieniu wydarzeń frontowych.
Wielkopolska. Stamtąd pochodzą przedsiębiorczy Polacy. Na przykład Tomasz Biernacki z Krotoszyna, czy rodzina Grzebitów ze Złotowa. Osiągnęli niebywały sukces. Brawo !