Najważniejsze akcje bojowe AK. Zamach na Kutscherę

1 LUTY 1944 r ZAMACH NA KUTSCHERĘ KATA WARSZAWY. Wyrok śmierci na oficera SS wydał szef Kedywu Komendy Głównej AK płk Emil Fieldorf „Nil”. Franz Kutschera wprowadził w Warszawie niespotykany wcześniej terror. Objął władzę w dystrykcie warszawskim 25 września 1943 r. Przez 4 m-ce, dał się poznać z jak najgorszej strony. Trudno osądzić czy oddelegowanie go na stanowisko dowódcy SS w Warszawie było awansem, czy zepchnięciem na boczny tor.... 

W każdym razie po przybyciu na placówkę i ulokowaniu się w wygodnym apartamencie w Alei Róż, nowy zarządca miał zamiar jakoś się wyróżnić. 

Miasto chwilę wcześniej przeżyło tragedię powstania w getcie, którego teren zrównano następnie z ziemią. 

Nie żył premier i Naczelny Wódz, gen. Sikorski. Nadzieje Polski na utrzymanie powojennej niepodległości i niezależności były już tylko mirażem. I nagle jesienią w stolicy zjawia się człowiek, który postanawia udowodnić, że jest bestią. 

Choć represje w stosunku do ludności cywilnej towarzyszyły warszawiakom od początku wojny, to za czasów Kutschery niesłychanie się nasiliły.

Ludzi wyciągano z domów i rozstrzeliwano na ulicach. Zaczynają się coraz częstsze publiczne egzekucje, łapanki, na płotach i ścianach domów wiszą ostrzeżenia, że w razie jakichkolwiek działań partyzanckich, nastąpi jeszcze większa ilość egzekucji. 

Kutschera jest pewien, że stosując metody terroru, utrzyma to dzikie miasto w ryzach, tak samo jak udawało mu się to robić w Mohylewie na Białorusi. Tym razem przeliczył się.                               

 Wyrok śmierci na oficera SS wydał szef Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, płk August Emil Fieldorf „Nil”. Wykonanie zadania powierzono oddziałowi o kryptonimie Pegaz, który z czasem przekształcił się w Batalion Parasol. 

Była to jednostka do zadań specjalnych wywodząca się z Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Wywiad AK szybko rozpracował Kutscherę – ustalił, kim jest, gdzie mieszka i o której godzinie wyjeżdża do pracy. 

W pierwotnym terminie, wyznaczonym na 28 stycznia 1944 r., zamach nie doszedł do skutku. Okazało się, że wyjątkowo tego dnia auto generała nie przejeżdżało po wyznaczonej trasie w Alejach Ujazdowskich. Akcję przeniesiono na 1 lutego.

W operacji uczestniczyło 12 osób: Bronisław Pietraszewicz „Lot” – dowódca akcji, Stanisław Huskowski „Ali”, Zdzisław Poradzki „Kruszynka”, Michał Issajewicz „Miś”, Marian Senger „Cichy”, Henryk Humięcki „Olbrzym”, Zbigniew Gęsicki „Juno”, Bronisław Hellwig „Bruno”, Kazimierz Sott „Sokół”, Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”, Elżbieta Dziębowska „Dewajtis” oraz Anna Szarzyńska-Rewska „Hanka”. 

Całość trwała zaledwie kilkadziesiąt sekund. Krótko po dziewiątej rano służbowa limuzyna generała wyruszyła sprzed jego domu w kierunku willi Gawrońskich w Al. Ujazdowskich. 

Tam mieścił się jego gabinet. Budynki dzieliło zaledwie 140 m. Na trasie przejazdu zbliżanie się auta zasygnalizowały umówionymi znakami kolejno trzy obserwatorki. 

Kiedy limuzyna zbliżała się już do celu, nagle zza rogu ul. Piusa XI wyjechał samochód prowadzony przez Michała Issajewicza „Misia”.

 Działacz podziemia wjechał w auto Niemców z całym impetem. Do samochodu natychmiast podbiegli Bronisław Pietraszewicz „Lot” i Zdzisław Poradzki „Kruszynka”, którzy ostrzelali auto z broni maszynowej.

 Ciężko rannego Kutscherę dobił z pistoletu Michał Issajewicz. Akcja potoczyła się błyskawicznie. Jednak gorąco dopiero miało się zrobić.

Zamachu dokonano w biały dzień i odgłosy wystrzałów natychmiast przyciągnęły przebywających w pobliżu esesmanów, którzy otworzyli ogień do partyzantów.

 Jakimś cudem wszystkim uczestnikom akcji udało się uciec z Alej Ujazdowskich, ale nie bez obrażeń. 

Podczas wymiany ognia ciężko ranni zostali Bronisław Pietraszewicz „Lot” i Marian Senger „Cichy”. Z kolei Kazimierz Sott „Sokół” i Zbigniew Gęsicki „Juno”, którzy zaraz po zamachu przewieźli kolegów do Szpitala Przemienienia Pańskiego na Pradze, w drodze powrotnej zostali otoczeni przez Niemców na moście Kierbedzia.

Nie chcąc wpaść w ręce gestapo, skoczyli do Wisły i zginęli w jej nurtach. „Lot” i „Cichy” także zmarli w wyniku odniesionych ran kilka dni później. Straty niemieckie wyniosły ostatecznie pięciu zabitych i dziewięciu rannych.

Historycy są zgodni, że była to jedna z najważniejszych akcji zbrojnych Armii Krajowej. Kutschera był najwyższym rangą funkcjonariuszem hitlerowskiego aparatu represji zlikwidowanym przez Armię Krajową. 

O niezaprzeczalnym sukcesie pisał również „Biuletyn Informacyjny”:

 „W dn. 1 lutego 1944 r. o godz. 9.15 w Warszawie, na podstawie wyroku, został zabity silnie strzeżony i zakonspirowany gen. SS i policji Kutschera, szef SS, Policji i Gestapo na Dystrykt Warszawski, główny organizator trwającego od kilku miesięcy wzmożonego terroru. W starciu z konwojem zginęło kilku innych oficerów i żandarmów”.

Niestety nie obyło się bez konsekwencji. Jak pisze Wojciech Königsberg w książce „AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej”, celne uderzenie podziemia mocno rozwścieczyło Niemców. 

„2 lutego w pobliżu miejsca akcji zastrzelili 100 więźniów Pawiaka, a około 200 zamordowali w ruinach getta. 

W kilku kolejnych egzekucjach, aż do 15 lutego, śmierć poniosło dalsze kilkaset osób. Nie ma pewności, czy wszystkie egzekucje stanowiły odwet za likwidację Kutschery, czy były wcześniej.
                   .                                                                                                                                                                                                                                              
Ale nowy dowódca SS na Warszawę już tak odważny jak Kutschera nie był. Terror w zauważalny sposób zmalał.

Spekulowano, że na uroczysty pogrzeb Kutschery przyjedzie z Berlina sam Hitler albo przynajmniej Heinrich Himmler. Nic takiego nie nastąpiło.

 Kondukt pogrzebowy w wolnym tempie przemierzał drogę od Alei Ujazdowskich na Krakowskie Przedmieście do Pałacu Namiestnikowskiego (obecny Pałac Prezydencki). To co się odbyło w środku było tak upiorne, że nie byliby w stanie wymyślić tego twórcy horrorów. 

Relację z wydarzenia znamy dzięki agentce AK, Teodorze Żukowskiej, której udało się w przebraniu wejść do środka. Oto po przyjeździe trumny do pałacu, otoczono ją rzędem drzew laurowych, a setki obecnych w kolumnowej sali hitlerowców w mundurach obwieszonych orderami stanęło w ciszy na baczność. 

Do przodu wystąpiła pochodząca z Norwegii, ciężarna dziewczyna. Jej ubiór wskazywał, że była przygotowana do ślubu. Ale z kim? Z leżącym w trumnie Kutscherą! 

Ta makabryczna uroczystość, fachowo zwana ślubem junkierskim, miała zagwarantować, że spłodzone przez Kutscherę dziecko będzie nosić jego nazwisko, a narzeczona – otrzyma rentę od hitlerowskiego socjalu.

Michał Issajewicz „Miś” żył najdłużej ze wszystkich uczestników akcji. Na tyle na ile mógł, funkcjonował w komunistycznej rzeczywistości. Brał czynny udział w różnych uroczystościach rocznicowych. Zaczepiany przez ludzi po wojnie, zawsze z pełnym spokojem opowiadał o tym jak dobijał Kutscherę.

W 2012 r. Pochowany został na Powązkach obok swych kolegów i broni.     

CZĘŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM  


Źródło :
https://m.facebook.com/s…
https://dzieje.pl/aktual…
https://histmag.org/Akcj…
https://www.polskieradio…