.jpg)
Istnieje proceder w kraju dokonywany w świetle prawa i będący pod opieką państwa. Chodzi o wykorzystywanie pomysłów i prac amatorskich do własnej kariery zawodowej i uzyskiwania wielkich grantów przez samodzielnych pracowników naukowych. Dotyczy to wszystkich dziedzin, choć chyba najbardziej widoczne jest w dziedzinach humanistycznych, gdzie nie ma konkretów w formie patentów, odkryć i konkretnych rozwiązań.
Wiele grup amatorów, fascynatów, wiele organizacji pozarządowych realizuje w miarę swoich możliwości różne projekty. Często nie nazywają ich nawet "projektami" lecz po prostu robią coś co uważają za słuszne. Jeśli jest to wystawa, czy spotkanie - można otrzymać na to wsparcie z pieniędzy państwowych. Niestety państwo polskie nie dotuje prywatnych badań naukowych - szczególnie w dziedzinie humanistycznej. Firmy mogą uzyskać pewną pomoc na innowacje techniczne, lecz aby np. zachowywać ślady polskie, badać archiwa, docierać do źródeł na Kresach, tworzyć bazy, trzeba być "samodzielnym pracownikiem naukowym".
Proceder działa więc tak:
1. Grupa amatorów widząc potrzebę uruchamia jakiś pomysł (np. bazę wiedzy na jakiś temat). Praca wykonywana jest za darmo, lub dzięki drobnym wkładom własnym
2. Naukowiec widzi pomysł, pisze grant, otrzymuje naprawdę duże pieniądze - z reguły 100 razy większe niż budżet amatorów
3. Tworzona jest "profesjonalna baza" - taka sama lub nawet gorsza niż projekt amatorski - ale mająca ogromny budżet na promocję i prezentację
4. Naukowiec otrzymuje "punkty" do kariery, projekt pojawia się tu i wódzie, organizowane są wykłady, sympozja na ten temat
5. Praca amatorów jest wyrzucana nie mając "aparatu naukowego", "wkładu naukowego" nie będąc "cytowana w poważnych wydawnictwach"
Autor osobiście może podać przykład. W 1995 będąc słuchaczem na przewodzie doktorskim z dziedziny turbin wiatrowych zadał pytanie czy turbiny o pionowej osi nie były by efektywne działając niezależnie od kierunku. Został przez środowisko naukowe wyśmiany, gdyż "wiadomo że turbiny o osi poziomej są bardziej efektywne". Ok 10 lat później na tej samej uczelni została opatentowana "turbina o pionowej osi" jako bardziej efektywna niż klasyczna (przy czym projekt w ocenie autora jest niedoskonały, gdyż nie wykorzystuje kilku elementów - np. trójkątnych, zwiniętych łopatek wirnika). Nie chodzi o to żeby dyskutować nad tym czy pomysł był inspirowany czy nie, lub czy jest podobny czy zupełnie inny - ale chodzi o pokazanie mechanizmu - tutaj bardziej czytelnego.
W przypadku badań humanistycznych autor, z racji swojej profesji, mógłby podać kilka pomysłów, które były realizowane przez Fundację, finansowane z pieniędzy społecznych (gdyż nie było odpowiednich nienaukowych programów, lub które "nie spełniały warunków formalnych" i zostały odrzucone), a które obecnie są dotowane na wartości kilku milionów złotych każdy. W efekcie powstają efekty powielające w sposób niedoskonały pracę Fundacji - ale które ogłaszane są na naukowych sympozjach, a "wnioski" są publikowane w prasie. Oczywiście z racji na bezpieczeństwo i obostrzenia prawne nie można podać tutaj konkretnych przykładów. Zresztą nie chodzi o to aby się na kimkolwiek mścić. Cieszy to że mamy świadomość że nasza pomysłowość się przydała - jednak czujemy że coś tu nie jest w porządku.
Niestety nie widać możliwości zmiany sytuacji. Nikt ze środowiska naukowego nie zamierza zmieniać zasad i dopuszczać amatorów do stołu naukowego. Finansowane są niepubliczne przedszkola, niepubliczne Domy Kultury, NGO zajmujące się niepublicznie zmianą prawa, organizacją działań społecznych, ekologią, edukacją, drogami, firmami, biznesem, promocją nauki itp itd - ale niepubliczne (nieakademickie) badania humanistyczne nie.
