Lekcje polskiej kultury i niepodległości - prof. A. Nowak

  To był trzeci i ostatni wykład z cyklu "Lekcje historii" prof. Andrzeja Nowaka.   W dniu 21.10.2014 mieliśmy wykład "Lekcje historii - appeasment"  /TUTAJ/, w listopadzie, 18.11, "Lekcje niepodległości"  /TUTAJ/, a w grudniu, 16.12, - "Lekcje polskiej kultury i niepodległości".

  Prelekcja zaczęła się kilka minut po 16:00 /jak zwykle w Domu Pielgrzyma "Amicus" przy parafii św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu/.  Zamiast zwyczajowej modlitwy profesor odczytał wiersz Leopolda Staffa "Kolęda"  /TUTAJ/. Przypomniał też kolędę Franciszka Karpińskiego "Bóg się rodzi, moc truchleje". Zaczął potem mówić o polskiej kulturze.  Przypomniał, że w 2016 r. minie dokładnie 1000 lat od powstania pierwszej szkoły w Polsce.  Kształciła ona dzieci króla Bolesława Chrobrego.

  Potem rozważał rolę instytucji kulturalnych i szkół.  Powiedział, że "kultura" to po łacinie znaczy uprawa, a do jej prowadzenia potrzeba narzędzi.  Są nimi właśnie instytucje kulturalne i szkoły.  Naszkicował krótką historię ich rozwoju w Polsce, zwracając uwagę przede wszystkim na utworzenia przez Kazimierza Wielkiego, a nastepnie odnowienie przez królową Jadwigę Uniwersytetu Jagielońskiego, a później na stworzenie /przez Batorego/ Akademii w Wilnie.

  Opisał później działalność w XVIII w Stanisława Konarskiego i Komisji Edukacji Narodowej.  Stwierdził, że KEN i szkoly okręgu wileńskiego kontynuujace jej działalność wykształciły ok. 200 tys. ludzi.  Dzięki wpływom księcia Adama Jerzego Czartoryskiego na dworze w Petersburgu nawet po zaborach w wileńskim  okregu szkolnym, obejmujacym cały zabór rosyjski, polskie szkolnictwo rozwijało się bez wiekszych ograniczeń aż do połowy lat 20-tych XiX w. kiedy to na dworze carskim góre wzięła frakcja wroga polskości.

  W tych latach to Wilno było stolicą polskiej kultury, choć w 1816 Aleksander I utworzył w Warszawie Uniwersytet Królewski działający do upadku Powstania Listopadowego w 1931 roku.  Potem główne centrum polskiej kultury przeniosło się na emigrację do Paryża, gdzie działali Mickiewicz, Słowacki, Szopen, czy Norwid.  Powstały tam liczne instytucje polskie, jak Hotel Lambert, Towarzystwo Historyczne, czy też Towarzystwo Litwy i Rusi.

  Na kilka lat w okresie Wiosny Ludów ważnym ośrodkiem kultury stał się Poznań.  W Warszawie w 1857 r. otwarto Akademię Medyczną, a w latach 1862-69 działała Szkoła Główna będąca uniwersytetem.  W roku 1866 Galicja uzyskała autonomię i centrum polskiego życia kulturalnego przeniosło się do Krakowa i Lwowa.

  Profesor podkreslaal wielką atrakcyjność polskiej kultury w XIX wieku.  Wielu przedstawicieli obcych nacji polonizowało się pod jej wpływem, Niemcy, Żydzi, Czesi, Ormianie oraz inni.  O tej atrakcyjnośsi przesądzało głoszenie idei wolności i niepodległości.  O te ostatnią wielu poetów walczyło z bronia w ręku, jak Jakub Jasiński, Cyprian Godebski, czy Seweryn Goszczyński.  Profesor cytował fragmenty ich poezji n.p. słynny wiersz Goszczyńskiego "O sadzeniu róż"  /TUTAJ/.

  Profesor zauwazył, że obecnie, po Smoleńsku mamy także rozkwit podobnej poezji i wymienił tu Rymkiewicza, Wencla i Dakowicza.  Oświadczył, iż to właśnie polska kultura pozwoliła Polakom przejść przez trudny czas zaborów.  Pod koniec wykładu przytoczył obszerny fragment wiersza Bolesława Leśmiana /z pochodzenia Żyda/ "Spowiedź"  /TUTAJ/.

  Prelekcja trwała ok. półtorej godziny i zostało trochę czasu na pytania z sali.  Jeden z panów spytał, czemu profesor nic nie mówił o nauce.  Otrzymał odpowiedź, że nauka przydaje się naszemu krajowi , gdy mamy niepodległośc, inaczej działa raczej na korzyśc państw zaborczych, choc pożytek z nie czerpie cała ludzkość.  Inny słuchacz pytał dlaczego irlandzkie pieśni patriotyczne sa znane na całym świecie, a polskie nie.  Andrzej Nowak odparł, iż Irlandczycy mówią i śpiewają po angielsku.  Utracili swój ojczysty język, a Polacy nie.  Coś za coś.  Jakaś pani skarżyła się na trudności w rozpowszechnianiu jej patriotycznych utworów.  Profesor zapowiedzial, że w trzecie wtorki lutego, marca i kwietnia 2015 o godz. 16:00 będzie miał wykłady z cyklu "Jak odbudować Polskę", zapewne też w "Amicus".  W stczniu wykładu nie będzie z powodu wyjazdu za granicę.

  Spotkanie trwało do 17:45.  O 18:00 zaczęło się drugie z prof Janem Żarynem o Polakach ratujących Żydów.  Na nim jednak nie byłam.  Wykład prof. Nowaka filmowały trzy kamery, w tym Grzegorza Kutermankiewicza z Solidarnych 2010.

  Jutro, 18.12, przed Pałacem Prezydenckim przy Krakowskim Przedmieściu Solidarni 2010 organizują w godz. 10-15 (16?) pikietę z powodu tego, iż Komorowski zeznawać będzie w procesie Sumlinskiego.  Solidarni 2010 będą się domagać dymisji prezydenta.