Rozdział I
Postanowienia ogólne
§ 1
1. Sołectwo ………. zwane dalej ” Sołectwem” jest jednostką pomocniczą Gminy ……
2. Sołectwo ……… stanowią: obszar oraz mieszkańcy miejscowości.
Rozdział II
Organy Sołectwa i zakres działania
§ 2 /omówienie kadencyjności/
§ 3 Do właściwości Zebrania Wiejskiego należy:
- wybór sołtysa;
- wybór Rady Sołeckiej;
- uchwalenie planów działalności;
- podejmowanie uchwał w sprawach zarządzania mieniem komunalnym stanowiącym własność Gminy, przekazanym na rzecz Sołectwa oraz wykorzystywanie uzyskanych z tego tytułu dochodów;
- inicjowanie i organizowanie wspólnych prac mieszkańców na rzecz Sołectwa;
- uchwalanie sołeckich programów działania, w tym spraw dotyczących poprawy warunków życia mieszkańców Sołectwa.
§ 4, 5, 6, 7, 8 i 9 również dotyczą Zebrania Wiejskiego
Ten konkretny, przyjęty przez radę gminy statut jest przykładem struganego prawa, które trudno nawet nazwać bublem. Wypacza on całkowicie intencje ustawodawcy, jest kwintesencją urzędniczego zadufania i ograniczenia. Łatwo dziś o porównanie. Bowiem istnieją dobrze napisane statuty sołectw. Wziąłem pierwszy z brzegu przykład z Internetu. Proszę bardzo, tak wyglądają jego dwa pierwsze paragrafy:
STATUT SOŁECTWA /wzór/
Rozdział I
Nazwa i teren działania
§ 1
1. Lokalną wspólnotę samorządową Sołectwa ……….stanowią jego mieszkańcy.
2. Teren działania Sołectwa obejmuje wieś ...................
3. Obszar sołectwa …………………przedstawia mapka stanowiąca załącznik nr 1 do niniejszego Statutu.
§ 2
1.Sołectwo………jest jednostką pomocniczą Gminy………………
Mieszkańcy Sołectwa wspólnie z mieszkańcami innych jednostek pomocniczych tworzą wspólnotę samorządową Gminy ……..
2.Sołectwo działa na podstawie przepisów prawa, a w szczególności:
- Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,
- Statutu Gminy ……………..
- niniejszego Statutu.
Wzór zaczyna się od powielenia pierwszego artykułu ustawy o samorządzie. W realnym, tym mnie dotyczącym statucie urzędnik stara się, po pierwsze odebrać sołectwu jego podmiotowość i podporządkować gminie, w tym kontekście wyraźnie rozumianej, jako urząd gminy. Urząd gminy nie jest gminą, to zespół urzędników, najemników, mających służyć mieszkańcom. Ładnie i mądrze określano to onegdaj – trzydzieści lat temu: służba gminna.
Art. 1. 1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
W realnym, mnie dotyczącym statucie urzędnik stara się, po pierwsze odebrać sołectwu jego podmiotowość i podporządkować gminie, w tym kontekście wyraźnie rozumianej, jako urząd gminy. Urząd gminy nie jest gminą, to zespół urzędników, najemników, mających służyć mieszkańcom. Ładnie i mądrze określano to onegdaj – trzydzieści lat temu: służba gminna.
Wyciągnięcie na sam początek funkcji pomocniczości sołectwa, oczywistej dla tej struktury i opisanej w ustawie, czyni cały dokument tendencyjnym. Wykoślawia prawo, które z resztą oddaje krzywą rzeczywistość. Ze złej definicji wynikają wszystkie kolejne punkty statutu, które tworzą tylko pozór prawa. Kolejne paragrafy to międlenie jednego i tego samego – tematu zebrania wiejskiego. Ważna to sprawa, o ile funkcjonuje. Praktyka pokazuje, że przez ostatnie dziesiątki lat (dziesiątki!) zebrań służących temu, co należy nie było praktycznie wcale. Zgodnie z prawem powinny odbywać się przynajmniej raz w roku. W istocie zwoływane są one tylko dla wyboru sołtysa, raz na kilka lat. Dotkliwy jest przy tym nie tyle brak planów i programów, co wyeliminowanie możliwości budowania społecznej solidarności i autentycznego angażowania się w życie publiczne. Hasła te można zauważyć we wspomnianym, dobrym wzorze statutu:
§ 5
1. Do zadań Sołectwa należy:
a) udział w rozpatrywaniu spraw socjalno-bytowych, opieki zdrowotnej, kultury,
sportu, wypoczynku i innych dotyczących Sołectwa;
b) kształtowanie zasad współżycia społecznego,
c) organizowanie wspólnych prac na rzecz Sołectwa,
d) tworzenie pomocy sąsiedzkiej,
2.Sołectwu można powierzyć zarządzanie i korzystanie ze składników mienia komunalnego, stanowiącego własność Gminy na zasadach określonych w uchwałach Rady Gminy.
§ 6
Zadania określone w § 5 Sołectwo realizuje w szczególności poprzez:
1. Podejmowanie uchwał w sprawach Sołectwa;
2. Wydawanie opinii w sprawach dotyczących Sołectwa;
3. Współuczestnictwo w organizowaniu i przeprowadzaniu przez Radę Gminy konsultacji społecznej projektów uchwał Rady Gminy w sprawach o podstawowym znaczeniu dla mieszkańców Sołectwa;
4.Występowanie z wnioskami do Rady Gminy lub wójta Gminy o rozpatrzenie spraw; których załatwienie wykracza poza możliwości mieszkańców Sołectwa.
Poprawny statut to jeszcze nie sukces, ale mógłby być pierwszym krokiem do nadwyrężenia urzędniczej hegemonii.