Jeszcze raz o wolności, tej prawdziwej

   Wolność osobista od wieków stanowiła fundament wartości zachodniego świata – prawo do samostanowienia, swobodnego wyrażania myśli, wyboru religii, stylu życia czy miejsca zamieszkania to podstawy nowoczesnych demokracji. Jednak w XXI wieku, w realiach gospodarki rynkowej, kryzysów ekonomicznych i nieustannego tempa życia, coraz wyraźniej widać, że wolność finansowa staje się ważniejsza od wolności osobistej. Nie dlatego, że wolność osobista traci wartość, lecz dlatego, że bez zaplecza finansowego – staje się ona najczęściej pustym sloganem, a nie realną możliwością.
   Wolność osobista w teorii oznacza, że jednostka może żyć zgodnie z własnymi przekonaniami i podejmować decyzje niezależnie od zewnętrznego przymusu. Jednak w praktyce, człowiek uzależniony ekonomicznie nie jest w stanie w pełni korzystać z tych praw. Gdy podstawowe potrzeby nie są zaspokojone – brak środków na życie, mieszkanie czy opiekę zdrowotną – wybory życiowe stają się fikcją. Osoba uboga, pozbawiona oszczędności, może być zmuszona do pracy w warunkach, które są sprzeczne z jej godnością czy przekonaniami. W takim przypadku wolność słowa czy sumienia traci swój sens – bo nie można z niej korzystać, gdy nie ma się za co żyć.
   Niezależność finansowa to nie tylko luksus – to możliwość decydowania o sobie w praktyce. Pieniądze dają realny wybór: można zmienić pracę, zakończyć toksyczną relację, wyprowadzić się do innego miasta lub kraju, zdobywać nowe umiejętności czy inwestować w siebie i bliskich. Wolność osobista bez środków jest często ograniczona – teoretycznie można zrobić wszystko, ale w praktyce… nic. Pieniądze nie są celem samym w sobie, ale narzędziem umożliwiającym życie zgodne z własnym systemem wartości.
   Dzisiejszy świat jest pełen ryzyka: pandemia, inflacja, automatyzacja pracy, zmiany klimatyczne, konflikty geopolityczne. Niezależność finansowa to tarcza ochronna przed nieprzewidywalnością jutra. Osoba, która posiada oszczędności, inwestycje lub źródło pasywnego dochodu, nie musi się bać utraty pracy czy nagłej choroby. Może działać z pozycji siły, a nie przymusu. Tymczasem nawet osoba z pełnią formalnych wolności osobistych, ale zależna finansowo od systemu, instytucji czy innych ludzi, staje się bezbronna wobec nagłych kryzysów.
   W systemie kapitalistycznym, wartość jednostki jest nierozerwalnie związana z jej zdolnością do samodzielności ekonomicznej. Osoby zależne od zasiłków, wsparcia rodziny czy pomocy charytatywnej mają mniejszy wpływ na otaczający je świat. Wolność finansowa to także możliwość bycia słyszanym, wpływania na rzeczywistość i współtworzenia społeczeństwa. Kto nie ma środków – ten rzadko ma głos, a jego wolność staje się czysto teoretyczna.
   Można powiedzieć, że największą ironią współczesnych czasów jest to, że najwięcej wolności osobistej posiadają ci, którzy mają pieniądze. To oni decydują, gdzie chcą żyć, z kim, czym się zajmować i jakie wartości promować. Tymczasem ogromna część społeczeństwa, choć formalnie wolna, musi codziennie podporządkowywać się realiom ekonomicznym, które skutecznie ograniczają ich swobodę. Wolność osobista bez pieniędzy jest przywilejem, na który stać nielicznych – na przykład artystów wspieranych przez mecenat lub obywateli państw opiekuńczych. Dla reszty – to marzenie odkładane na później.
Reasumując, nie chodzi o deprecjonowanie wartości wolności osobistej – to ona jest istotą godności człowieka. Jednak współczesna wolność ma swoją cenę – i tą ceną są pieniądze. Bez niezależności finansowej wolność osobista pozostaje często tylko teoretyczna. To wolność finansowa daje siłę, bezpieczeństwo i realną sprawczość w świecie, który coraz bardziej premiuje zaradność ekonomiczną. Dlatego dziś, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, to właśnie niezależność finansowa jest prawdziwym fundamentem wolności.

Praeterea, puto Kaczyński discedere debere et Sakiewicz veniam petere.