Rosyjskie zbrodnie na Polakach. Syberia

HISTORIA ZESŁAŃ NA SYBERIĘ 

Światowy Dzień Sybiraka przypada w rocz. napaści sowieckiej Rosji na Polskę, 17 września 1939 r Syberia była miejscem kary i wygnania. Ogromny obszar, od Uralu do Oceanu Spokojnego, obejmujący 8 stref czasowych, surowe warunki klimatyczne i słabe zaludnienie czyniły Syberię naturalnym więzieniem. Proceder zsyłek rozwinął się już w XVI w i ma długą i krwawą historię.

Losy Polaków na Syberii to temat rozległy, wielowątkowy i różnorodny.

Represyjne zesłania Polaków, buntujących się przeciwko rosyjskiemu zaborcy, władze carskie rozpoczęły już w XVIII w podczas Konfederacji Radomskiej. Nasilające się ilościowo fale zesłań znaczyły kolejne zrywy wolnościowe naszego Narodu : Konfederacja Barska, Insurekcja Kościuszkowska, Powstania: Listopadowe i Styczniowe,

Rewolucyjne ruchy w latach 1905-1906 - zaludniły polskimi patriotami bezkresne przestrzenie azjatyckich obszarów Imperium Rosyjskiego. Ofiarami tych zsyłek byli głównie mężczyźni, uczestnicy walk zbrojnych lub działań konspiracyjnych.

W latach dwudziestych XIX w. na zesłanie skazano filomatów i filaretów wileńskich, Polaków uczestniczących w kółkach rosyjskich, np. działających się w orenburskich, permskich tajnych towarzystwach, oraz za współpracę z dekabrystami (znany jest imienny wykaz 27 osób skazanych za to w roku 1827).

Carskie metody walki z politycznymi przeciwnikami zostały przejęte i "udoskonalone" przez komunistyczne władze na Kremlu, których decyzjami wywożono na Sybir już nie grupy więźniów, lecz tysięczne rzesze ludności cywilnej - kobiety, starców, dzieci.

Dotyczyło to mniejszości narodowych w Związku Sowieckim, podejrzewanych o nieprzychylność dla nowej władzy.

Jako jedni z pierwszych represjom byli poddani Polacy pozostali na przedrozbiorowych Kresach Rzeczpospolitej, których prawie ćwierć miliona rozstrzelano lub wywieziono w latach 1936-37 do Kazachstanu, gdzie ich potomkowie przebywają do dziś.

Pamiętamy

Syberia największe więzienie świata dla Polaków. 12-13 kwietnia 1940 r. II wywózka na Sybir. Deportowano wtedy rodziny jeńców mordowanych w Katyniu. Pierwsza masowa deportacja Polaków na Sybir miała miejsce 10 lutego. Mróz, głód, groza krążącej wokół śmierci, były na długie lata codziennością Polaków. W deportacjach wywieziono łącznie ok 1,5 miliona osób cywilnych. Polacy stanowili w tym transporcie 70% wszystkich wywożonych, pozostałe 30%  to ludność białoruska i ukraińska i żydowska.

Osadzono ich Kazachstanie. Kierowano ich  do pracy w kołchozach, w sowchozach, umieszczano w osiedlach robotniczych i przy budowie linii kolejowych. Wśród osób deportowanych w kwietniu liczebnie dominowali Polacy, ale wysiedlono też Żydów, Ukraińców i Białorusinów.

Następna duża deportacja to koniec czerwca 1940 r

Wywożono w deportacjach głównie osadników wojskowych, urzędników, służbę leśną oraz pracowników PKP. Zabierano całe rodziny bez wyjątku.

Zesłańców osadzono: w Komi ASRR, w archangielskim, czelabińskim, irkuckim  czkałowskim, gorkowskim, iwanowskim, jarosławskim, kirowskim, mołotowskim, nowosybirskim, omskim, swierdłowskim i wołogodzkim, w Jakuckiej i Baszkirskiej ASRR oraz Kraju Krasnojarskim i Ałtajskim. 

Wysiedlonych ludzi określono mianem „spiecpieriesieliency-osadniki”. 

Bardzo złe warunki atmosferyczne, praca ponad siły przy wyrębie lasów i takiemu  rezimowi pracy, sprawiły, że śmiertelność była bardzo wysoka i już w pierwszych miesiącach zesłania wynosiła około 3-4%.

Wielu umarło już w drodze, tysiące nie wróciły do kraju. 

Władze ZSRR traktowały wywózki nie tylko jako formę walki z wrogami politycznymi, ale także element eksterminacji polskich elit, a przede wszystkim możliwość wykorzystania tysięcy osób jako bezpłatnej siły roboczej. 

Katorżnicza praca w syberyjskiej tajdze przy sięgającym kilkadziesiąt stopni mrozie, głodzie i chorobach zabijała wielu zesłańców. Była to przemyślana i planowo przeprowadzana zbrodnia na polskim narodzie.

Deportacje na masową skalę umożliwiło Sowietom zaanektowanie wschodnich terenów Rzeczpospolitej, usankcjonowane tajnym protokołem dołączonym do Paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r.

 Po 17 września tego roku, kiedy Armia Czerwona przekroczyła granice Polski, na zagarniętych przez nią terenach, rozpoczął się terror na niespotykaną dotychczas skalę.

O wywózkach setek tysięcy Polaków zdecydowali najwyżsi przedstawiciele sowieckiej władzy z Józefem Stalinem, szefem NKWD Ławrentijem Berią i komisarzem spraw zagranicznych Wiaczesławem Mołotowem na czele.

Zarządzenia dotyczące deportacji wydano w Moskwie już w grudniu 1939 r na ich podstawie sporządzono instrukcje dla terenowych komórek NKWD, mówiące o „oczyszczaniu” zachodnich części sowieckich republik Ukrainy i Białorusi.

Deportacje były realizowane według imiennych spisów, opracowanych przez funkcjonariuszy NKWD przy współpracy miejscowych komunistów.

Wysiedlani mieszkańcy Kresów Wsch. byli często zaskakiwani przez Sowietów w nocy lub o świcie, a nst. zmuszani do jak najszybszego spakowania niezbędnych  rzeczy i prowiantu.

Potem całe rodziny, pędzono na dworzec kolejowy, na którym czekały już towarowe,  nieocieplane wagony.

Panujące w nich przepełnienie, fatalne warunki sanitarne, zimno oraz brak wody pitnej, wpływały na wielką śmiertelność już w czasie trwającego wiele tygodni transportu.

W lutym 1940 r deportowano łącznie ok. 140 tys. polskich obywateli. Ci, którzy przeżyli transport, byli skazani na niewolniczą pracę, m.in. przy wyrębie lasów i budowie linii kolejowych.

Codziennie toczyli walkę o przetrwanie w sowieckich obozach, w których, poza mrozem, więźniom dawały się we znaki głód, choroby wywołane przez robactwo, a także stosujący represje sowieccy strażnicy.

Masowe zsyłki rozpoczęte 10 lutego władze ZSRS kontynuowano. Kolejne wielkie akcje deportacyjne nastąpiły 13 kwietnia, na przełomie czerwca i lipca oraz w maju i czerwcu 1941 r.

W tych transportach Sowieci wywozili z terenów przedwojennej Polski mniejsze, kilkusetosobowe grupy mieszkańców.

Część z nich z łagrów wydostała się dzięki formowanej na terenie ZSRS (po zawarciu układu Sikorski-Majski) armii gen. Władysława Andersa.

Nie wszyscy ochotnicy dotarli jednak na miejsce tworzonych jednostek, gdyż podejmowane przez nich próby były blokowane przez Sowietów. 

Dokumenty potwierdzające obywatelstwo polskie były odbierane przez NKWD. Niejednokrotnie zmuszano Polaków do przyjęcia dokumentów sowieckich.

Kolejną szansą na opuszczenie Syberii stało się wstąpienie do tworzonej pod auspicjami Moskwy i z inspiracji komunistów polskich, a za zgodą Stalina Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, będącej zalążkiem późniejszego „ludowego” Wojska Polskiego.

Deportacje ludności polskiej w głąb ZSRR z lat 1940–1941 nie były ostatnimi. Kolejne były po wkroczeniu Armii Czerwonej w 1944 r na teren okupowanej przez Niemców Polski. 

Warunków życia w surowym klimacie syberyjskich stepów doświadczyli m.in. wywiezieni do łagrów żołnierze AK oraz ludność cywilna z zajętego przez Sowietów terytorium. 

Po zakończeniu wojny nadszedł czas powrotów. W ramach akcji repatriacyjnej lat 1945-46 i 1955-1959 do Polski w nowych granicach przyjechały setki tysięcy ludzi.

Nie wszyscy zdołali wrócić, dziesiątki tysięcy zamordowanych przez NKWD, zmarłych z chorób i wycieńczenia pozostały na zawsze z dala od Ojczyzny, tysiące żyją tam nadal bez szans na powrót.

Do Kraju nie powróciły również tysiące osób, które uratowane przez Armię gen. W. Andersa, ze względów politycznych wybrały życie na emigracji w krajach Zachodu.

Względy polityczne, a konkretnie działania reżimu uzależniającego Polskę powojenną od władz ZSRR, spowodowały i to, że cały przedstawiony tu problem eksterminacji dokonywanej na obywatelach polskich przez władze sowieckie - był tematem zakazanym w Kraju.

Prawda na ten temat może być mówiona  publicznie dopiero od czasu wielkich przemian politycznych w 1989 r. Do dziś jednak nikt z przedstawicieli władz Rosji nie wyraził wyrazów ubolewania, nie przeprosił Polski i Polaków, i nie poprosił o przebaczenie.           
 
Pamietamy o krwi, która wsiąkała w białe śniegi Syberii i grobach na obcej syberyjskiej ziemi. Pamiętajmy o rodakach Ze składek na daleki krewny Rosji za to że byli Polakami. A pamięć o zesłańcach będzie w naszych sercach na zawsze.
.

Źródło :
https://www.gov.pl/web/uw-podl...
https://ipn.gov.pl/pl/aktualno...
https://www.facebook.com/10000...