W dniu ich święta. Pamięć

Z materiałów IPN :

"Sanitariuszka Małgorzatka. Kim była bohaterka słynnej powstańczej piosenki?

Nie każdy wie, że bohaterka słynnej powstańczej piosenki istniała naprawdę. Była to sanitariuszka Janina Załęska-Niewiarowska, ps. „Małgorzata”, która opiekowała się podczas Powstania Warszawskiego kompozytorem Janem Markowskim „Krzysztofem”, inicjatorem powstania utworu. Piosenka jest hołdem złożonym wszystkim sanitariuszkom i pielęgniarkom, nierzadko z narażeniem własnego życia ratujących rannych powstańców.

Pod koniec sierpnia 1944 r. do szpitala polowego trafił ppor. pułku „Baszta”, kompozytor Jan Markowski, ps. „Krzysztof”, który został raniony przez pocisk. Markowski napisał już wcześniej inny sławny utwór – „Marsz Mokotowa”. Opiekowała się nim Janina Załęska ps. „Małgorzata” z 1 kompanii zgrupowania pułku „Baszta”. 

Spotkanie z „Małgorzatką” kompozytor wspominał tak: - Gdy ocknąłem się po kilku godzinach w polowym szpitaliku w willi Brodziszów na Malczewskiego, ujrzałem nad sobą pochyloną, uśmiechniętą buzię. Blondyneczkę z „Baszty” – Małgorzatę. „Ależ, Krzysiu, napędziłeś nam wszystkim strachu! Doktór «Wania» stwierdził, że już nic z ciebie nie będzie! Udało mi się zdobyć ampułki sympatolu. Wpakowałam ci całą porcję. Jak widzisz, żyjesz, serce funkcjonuje. Nie martw się! Będziesz żył!” Tak optymistycznie oceniła sytuację Małgorzata. Po dwóch tygodniach troskliwej opieki wróciłem do swojej kompanii.

Markowski postanowił odwdzięczyć się Janinie za jej samarytańską opiekę i skomponował utwór o dzielnej „Sanitariuszce Małgorzatce”. Słowa do piosenki napisał Mirosław Jezierski, ps. „Karnisz”. W tekście pojawił się element wskazujący bezpośrednio na Janinę, a dokładnie informacja o jej przedpowstaniowym adresie - „Mieszkała gdzieś w Alei Róż”.

„Małgorzata” udzielała się w konspiracji od 1942 r. W czasie Powstania Warszawskiego organizowała szpitale powstańcze i punkty opatrunkowe dla rannych powstańców na Mokotowie. Brała udział w ewakuacji rannych na Służewiec, a następnie za Warszawę. Po wojnie ukończyła Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego oraz Wydział Biologii na Uniwersytecie Warszawskim. Zmarła w 1994 r. 

Jan Markowski ps. „Krzysztof” po Powstaniu trafił do niewoli niemieckiej, następnie znalazł się w 2 Korpusie Polskim we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. Działał wśród emigracji w Londynie i był związany z rozgłośnią Radio Wolna Europa. Zmarł w 1980 r. 

Posłuchaj „Sanitariuszki Małgorzatki”:
https://bit.ly/3ArkeIw&n…;

Obejrzyj wystawę „Powstanie Warszawskie 1944. Bitwa o Polskę”:
https://bit.ly/3fqQsLW


 Skazana na śmierć... w Dniu Kobiet

Janina Wasiłojć „Jachna” – sanitariuszka i łączniczka Armii Krajowej, była jedną z nielicznych kobiet skazanych w powojennej Polsce na karę śmierci. Służyła u „Kmicica”, „Ronina” i „Łupaszki”. To w partyzantce poznała swojego przyszłego męża ppor. Leona Smoleńskiego „Zeusa”. 

W styczniu 1947 r. wpadła w sidła UB. Podczas śledztwa była bita, torturowana i poniżana, lecz nie dała się złamać. 8 marca 1949 roku, w Dniu Kobiet, usłyszała wyrok: dwukrotna kara śmierci. Miała wówczas 21 lat. 

Na mocy amnestii zamieniono jej karę na 15 lat więzienia, którą odbywała w najcięższych więzieniach – w Fordonie i Inowrocławiu. Dla kobiet takich jak ona, z wysokim wyrokiem, nie było żadnej taryfy ulgowej. Nie mogła pracować, często wstrzymywali jej korespondencję i nie pozwalali na widzenie. 

– Im nigdy nie wystarczyło, że pozbawiono nas wolności, ale jeszcze w więzieniu poddawali nas dodatkowym szykanom – wspominała po latach. 

Choć wyszła na wolność na fali tzw. odwilży w 1956 roku, wraz z mężem była inwigilowana aż do 1989 roku. Mieszkali w Szczecinie. Janina przez wiele lat pracowała w szkołach i na uniwersytecie. Zmarła w 2010 r. w wieku 84 lat.

ℹ Za zasługi dla niepodległości została odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

 Biogram bohaterki: https://bit.ly/3hM9q0g
 Pobierz wspomnienia: https://bit.ly/3sPbnzi"



W Dniu Kobiet by nie musiały walczyć i ginąć o swoją ojczyznę i rodzinę bohaterskim  i tym zwykłym matkom, babciom Paniom życzę zdrowia i uśmiechu na co dzień.



Źródło :
https://m.facebook.com/s…
https://m.facebook.com/s…