"Niemiecki" okrąg stół

6 lutego 1944 roku rozpoczęły się obrady niemieckiego okrągłego stołu, które doprowadziły ostatecznie do likwidacji III Rzeszy.

     9 listopada 1938 roku podczas uroczystości upamiętniających puch monachijski z 1923 roku, Maurice Bavaud dokonał udanego zamachu na Adolfa Hitlera. Jego następcą został marszałek Hermann Goering, który zrezygnował z dalszej ekspansji terytorialnej III Rzeszy, zadawalając się przyłączeniem Austrii oraz Sudetów.

    Wkrótce jednak III Rzesza pogrążyła się w kryzysie gospodarczym. Olbrzymie koszty zbrojeń zainicjowanych przez Hitlera, robót publicznych oraz licznych programów socjalnych doprowadziły finanse Niemiec do katastrofy. Wzrost bezrobocia oraz likwidacja szeregu programów socjalnych spowodowały nasilenie żywiołowego ruchu strajkowego.

    W maju 1943 roku Goering zachowując funkcję przywódcy narodu, powierzył misję tworzenia rządu, dotychczasowemu ministrowi sprawiedliwości Hansowi Frankowi. Jednocześnie szefem Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników został Rudolf Hess.

    Minister przemysłu w rządzie Franka, Albert Speer przeforsował na jesieni 1943 roku w parlamencie uchwalenie liberalnej ustawy o przedsiębiorczości, która uwolniła gospodarkę niemiecką od ingerencji państwa i partii. Nowe rozwiązania nie zahamowały jednak wzrostu bezrobocia, nie zapobiegły także rozwojowi akcji strajkowej w niemieckim przemyśle.

    W tej sytuacji minister spraw wewnętrznych Heinrich Himmler, w porozumieniu z Goeringem zaproponował niemieckiej opozycji podpisanie paktu na rzecz reform, reformę prawa wyborczego oraz likwidację monopolu Niemieckiego Frontu Pracy, na którego czele stał Rober Ley.

    Po kilku miesiącach negocjacji 6 lutego 1944 roku w siedzibie Himmlera w Berlinie rozpoczęły się obrady niemieckiego okrągłego stołu. W obradach ze strony władz wzięli udział – szef MSW Heinrich Himmler, minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop, minister spraw wojskowych gen. Wilhelm Keitel, wpływowy sekretarz NSDAP Alfred Rosenberg, przywódca Hitlerjugend Baldor von Schirach, szef propagandy Joseph Goebbels, Robert Ley oraz redaktor naczelny „Der Sturmer” Julius Streicher.

    Z kolei opozycję reprezentowali: przedstawiciele partii socjaldemokratycznej Kurt Schumacher, Erich Ollenhauer oraz Willy Brandt, przywódcy chadecji Konrad Adenauer oraz Ludwig Erhard oraz młody członek partii liberalnej Thomas Dehler (zwolennik zacieśnienia relacji ze Związkiem Sowieckim).

    Obradowano w trzech głównych zespołach roboczych: gospodarki i polityki społecznej (przewodniczyli mu Albert Speer oraz Ludwig Erhard), reform politycznych (przewodniczyli mu Alfred Rosenberg oraz Erich Ollenhauer) oraz reform politycznych (przewodniczyli mu Baldur von Schirach, Konrad Adenauer oraz Robert Ley).

    Strona rządowa miała pełny wgląd w strategię negocjacyjną opozycji dzięki posiadaniu licznych agentów w jej składzie oraz podsłuchom umieszczonym we wszystkich pomieszczeniach, oddanych do jej dyspozycji.

   Ostatecznie na mocy podpisanego w dniu 6 kwietnia 1944 roku porozumienia zadecydowano o przeprowadzeniu częściowo wolnych wyborów do Reichstagu, przywróceniu instytucji prezydenta oraz likwidacji monopolu Niemieckiego Frontu Pracy. Uchwalona następnego dnia ordynacja wyborcza zapewniała NSDAP 65% mandatów, szanse na zdobycie pozostałych 35% miejsc w parlamencie uzyskiwała opozycja. Równocześnie umożliwiono opozycji rejestrację własnych związków zawodowych – chrześcijańskich, socjalistycznych oraz liberalnych.

    W wyniku przeprowadzonych w dniu 4 czerwca 1944 roku wyborów do Reichstagu, wszystkie 35% miejsce przedstawicielom partii opozycyjnych, które utworzyły wspólną listę. Jakkolwiek pozostałe miejsca przypadły członkom NSDAP, to jednak kilkudziesięciu spośród nowych posłów narodowosocjalistycznych nastawionych było zdecydowanie krytycznie w stosunku do władz NSDAP. Szefem klubu opozycji został Erich Ollenhauer.

   W dniu 19 lipca 1944 roku Herman Goering został wybrany przez Reichstag prezydentem III Rzeszy. Wcześniej, 3 lipca Willy Brandt na łamach „Die Zeit” opublikował artykuł „Wasz prezydent, nasz premier”, w którym opowiedział się za powierzeniem politykowi opozycji misji tworzenia nowego rządu. Próba utworzenia rządu przez Heinricha Himmlera zakończyła się fiaskiem. W tej sytuacji 19 sierpnia 1944 roku Goering desygnował Konrada Adenauera na szefa rządu. W pięć dni później Reichstag powołał go ten urząd.

W skład „rządu jedności narodowej” weszli między innymi:
Heinrich Himmler – wicepremier i minister spraw wewnętrznych,
Hjalmar Schacht – wicepremier i minister finansów,
Gen. Wilhelm Keitel – minister spraw wojskowych,
Heinrich von Brentano di Tremezzo – minister spraw zagranicznych,
Baldur von Schirach – minister sportu i młodzieży,
Kurt Schumacher – minister pracy,
Ludwig Erhard- minister planowania.

    Nowy rząd rozpoczął reform gospodarcze – tzw. plan Schachta-Morgenthau’a, w wyniki którego dokonano prywatyzacji całego przemysłu niemieckiego oraz systemu bankowego. Zdecydowaną większość akcji niemieckich przedsiębiorstw wykupili amerykańscy i brytyjscy inwestorzy, wspierani przez nowego ambasadora w Waszyngtonie Joachima von Ribbentropa. Część majątku przejęli także b. członkowie NSDAP, Gestapo i SS. Choć nowi właściciele zamknęli część fabryk i stoczni, to wielu robotników znalazło miejsca pracy w supermarketach, firmach pożyczkowych i windykacyjnych.

   Rząd Adenauera doprowadził również do likwidacji obozów pracy oraz przekształcił Gestapo w nową demokratyczną policję polityczną. Po weryfikacji dawnych członków Gestapo, szefem nowej policji politycznej został wieloletni szef Gestapo  Heinrich Muller, jego zastępcami zostali Ernst Kaltenbrunner oraz Reinhard Heydrich.

    Nowym szefem propagandy oraz nowopowstałego Radiokomitetu został Gustav Scheel, b. przywódca nazistowskiego związku studentów. Zlikwidowano ostatecznie urząd cenzury, a szerokie spektrum polityczne gazet prezentowały m.in. „Die Zeit” Willy’ego Brandta, „Nein” Juliusa Streichera, „Die Politik” Janiny Goebbels, „Heute” Rudolfa Hessa, „Die Tageszeitung” Thomasa Greisera (syn Arthura Greisera) oraz „Das Ganselbluchen” Moniki Fischer (córka Ludwiga Fischera).

    W grudniu 1944 roku Reichstag zdecydował o zmianie nazwy państwa na Niemiecką Republikę Federalną oraz powrocie do dawnego sztandaru.

     Pomimo, iż Rudolf Hess deklarował: „Towarzysze, my powinniśmy teraz dbać o każdego naszego człowieka lub każdego, który nam zawierzył, a takich ludzi niemało w Niemczech. Inaczej mówiąc, żadna pozycja, która jest merytorycznie uzasadniona, nie powinna być oddawana”, w styczniu 1945 roku doszło do zakończenia działalności NSDAP, a przywódcami nowej partii demokratycznego nazizmu zostali Baldur von Schirach oraz Alfred Rosenberg.
     
       Próba pozbawienia nowej partii demokratycznego nazizmu majątku spotkała się ze zdecydowaną krytyką Willego Brandta, wspartego przez jego „nowego” przyjaciela Juliusa Streichera. Podobny los spotkała inicjatywa przeprowadzenia denazyfikacji urzędników, lustracji agentów b. Gestapo oraz ukarania komendantów obozów pracy i winnych prześladowania Żydów. Sprzeciw partii demokratycznego nazizmu oraz zdecydowanej większości mediów uniemożliwił awansowanie płk Hansa Ostera, który dostarczył Brytyjczykom tysięcy tajnych dokumentów nazistowskiego wywiadu, umożliwiając prowadzenie skutecznej walki gospodarczej z III Rzeszą. Marszałek Goering w wygłoszonym przemówieniu powiedział, iż „jeśli uznamy Ostera za bohatera, to znaczy, że  my wszyscy, żołnierze Wehrmachtu jesteśmy zdrajcami”. Apel Goeringa został wsparty przez Willy’ego Brandta, który zauważył, iż „Oster był brytyjskim szpiegiem [...]. Jakimi kierował się motywami - nie wiem. [...] Oster szpiegował i brał za to pieniądze. [...] Sprzeciwiam się jednak robieniu bohatera z człowieka, który grzebie kolegom po szufladach. Oster jest bohaterem, ale bohaterem wywiadu brytyjskiego, i słusznie mu się należy najwyższe odznaczenie….przyznawane przez MI6”. W obawie o własne bezpieczeństwo płk Oster zmuszony był pozostać na emigracji w Wielkiej Brytanii.

     W przeprowadzonym w 1949 roku sondażu popularności pierwsze miejsce zajęli Adolf Hitler oraz Hermann Goering. Kolejne miejsca zajęli: Joseph Goebbels, Wilhelm Keitel, Rudolf Hess, Alfred Rosenberg i dopiero na siódmym miejscu Konrad Adenauer.

Wszelkie podobieństwa są zamierzone, choć zapewne Konrad Adenauer nie podjąłby się tworzyć rządu z Himmlerem, von Schirachem oraz Keitlem, a Willy Brandt nigdy nie zostałby przyjacielem Juliusa Streichera.