Zbrodnie Niemieckie. K L Gęsiówka

Na temat zbrodni Niemieckich w Polsce napisano wiele przypomnę i tę zbrodnię o której niejednokrotnie zapomniano. Historyczny i ciekawie opracowany materiał  o zbrodniach Niemiec na narodzie Polskim i Żydowskim przeczytałem na portalu  "Echa Historii" :
https://www.facebook.com…

Gęsiówka” – zwyczajowa nazwa kompleksu więziennego mieszczącego się w Koszarach Wołyńskich przy zbiegu ulic Gęsiej i Zamenhofa w Warszawie. W latach niemieckiej okupacji oraz w okresie stalinowskim nazwą tą określano różne obiekty więzienne i obozowe mieszczące się w rejonie ul. Gęsiej, w tym obóz koncentracyjny KL Warschau.

19 lipca 1943 r Niemcy zamordowali tam około 4 tys więźniów, którzy zostali przywiezieni z obozów przejściowych lub aresztowani na terenie Warszawy. Tego dnia też do obozu przybył pierwszy transport więźniów z KL Buchenwald, co uznawane jest za datę rozpoczęcia działalności obozu. 
.

OBÓZ KONCENTRACYJNY W ŚRODKU WARSZAWY.

KL Warschau, znany również jako ,,Gęsiówka", powstał na rozkaz Heinricha Himmlera i funkcjonował od lipca 1943 do sierpnia 1944 r. 

Jako pierwsi, transportem z 19 lipca 1943, przybyli do KL Warschau niemieccy więźniowie z obozu w Buchenwaldzie 300 osób. Zdecydowanie przeważali wśród nich kryminaliści; w transporcie znalazła się także pewna liczba więźniów politycznych i tzw. osobników aspołecznych. 

W warszawskim obozie objęli oni stanowiska więźniów funkcyjnych kapo, blokowych itp. Funkcję starszego obozu (Lagerälteste) objął Walter Wawrzyniak, który pełnił ją do końca kwietnia 1944.

Pierwszy transport z więźniami żydowskimi dotarł do obozu przy ul. Gęsiej 31 sierpnia 1943. 

Niemcy starali się umieszczać w KL Warschau przede wszystkim Żydów z różnych krajów europejskich, gdyż liczyli, że nieznajomość języka uniemożliwi im nawiązanie kontaktu z mieszkańcami Warszawy. Do obozu przy ul. Gęsiej trafiła w rezultacie tylko niewielka liczba Żydów polskich.

Łącznie między 31 sierpnia a 27 listopada 1943 do KL Warschau skierowano z Auschwitz-Birkenau 4 transporty, w których według oficjalnych danych znalazło się 3683 Żydów. 

Przez obóz przeszło co najmniej 7250 więźniów. Byli to Żydzi z różnych krajów Europy, których zmuszano do pracy przy rozbiórce ruin getta oraz przy pozyskiwaniu i segregowaniu wszelkiego wartościowego mienia znajdującego się jeszcze na jego terenie. 
.

KL WARSCHAU 

KL Warschau zajmował obszar pomiędzy ówczesnymi ulicami Gęsią, Zamenhofa, Okopową, Glinianą, Ostrowską i Wołyńską. 

Ze względu na to że nie zachował się żaden fragment zabudowy KL Warschau, wygląd i wyposażenie obozu można odtworzyć wyłącznie na podstawie relacji świadków, zdjęć lotniczych oraz zdjęć wykonanych po wyzwoleniu obozu lub w trakcie powojennych prac ekshumacyjno-śledczych. 

Wiadomo, że obóz był otoczony wysokim murem i zabezpieczony przez wieżyczki strażnicze. Główna brama wjazdowa znajdowała się przy ul. Gęsiej 24. Na terenie obozu wybudowano 21 baraków o długości ok. 70 metrów, z których każdy mógł pomieścić 600 więźniów. 

W obrębie zabudowań dawnego więzienia wojskowego, pod współczesnym adresem ul. Karmelicka 17A, znajdowało się krematorium, w którym palono ciała zmarłych i zamordowanych więźniów oraz osób straconych w ruinach getta. 

Niemcy przystąpili też do budowy 2 innych krematoriów, nie zdołali ich jednak oddać do użytku przed ewakuacją obozu. W jednym z budynków „Gęsiówki” urządzono salę tortur, a na jednym z więziennych dziedzińców, kasyno dla esesmanów. Na przełomie 1943/44 w obozie wybudowano łaźnię.
.

WARUNKI BYTOWE 

Podobnie jak więźniowie innych kacetów Żydzi osadzeni w KL Warschau nosili obozowe pasiaki i drewniane trepy. Na piersiach naszyte mieli Gwiazdy Dawida z łacińską literą oznaczającą kraj pochodzenia. 

Nowo przybyłym ścinano krótko włosy i prowadzono ich do kąpieli i dezynfekcji, która odbywała się najpierw na Pawiaku, a później w obozowej łaźni. W odmienny sposób traktowano więźniów funkcyjnych. Nosili oni cywilne ubrania, byli uzbrojeni, mieszkali w osobnym baraku (z wyjątkiem blokowych), a nawet mogli czasami opuszczać teren obozu.

Więźniowie KL Warschau byli zatrudniani do pracy przy wyburzaniu ruin getta, usuwaniu gruzu i niwelacji terenu pod zaplanowany przez Himmlera park. 

Zajmowali się także pozyskiwaniem surowców oraz wszelkiego mienia, które znajdowało się jeszcze na terenie byłej „dzielnicy żydowskiej” np. cegieł, złomu, kabli, rozmaitych urządzeń. 

Przy wykorzystaniu ich niewolniczej pracy Niemcy uzyskali 34 mln sztuk cegieł, 7,3 tys. ton złomu żelaznego oraz 805 ton metali nieżelaznych. Z terenów getta wywieziono 131 400 m³ gruzu. 

Spośród więźniów utworzono także specjalne komando, którego zadaniem było poszukiwanie w ruinach kosztowności, dewiz i wartościowych przedmiotów. 

Odrębne komando pracowało na Umschlagplatzu przy ul. Stawki, gdzie zajmowało się sortowaniem i magazynowaniem pozyskanych surowców i mienia.

Z niewolniczej pracy więźniów korzystały niemieckie przedsiębiorstwa: „Merckle” z Ostrowa Wielkopolskiego, „Ostdeutscher Tiefbau” z Naumburga, „Berlinisches Baugeschäft” z Berlina i „Willy Keymer” z Warszawy. 

Obok żydowskich więźniów do prac na terenie byłego getta zatrudniano również Polaków i Niemców. Jako wykwalifikowani robotnicy zajmowali się najczęściej obsługą maszyn, fachowymi pracami technicznymi lub zakładaniem ładunków wybuchowych. W pewnym okresie ich liczba przewyższyła nawet liczbę więźniów obozu.

Warunki panujące w KL Warschau były niezwykle ciężkie. Wycieńczeni pracą więźniowie upadali na zdrowiu. Nie mogli liczyć ani na odrobinę odpoczynku, ani na zdrowe racje żywnościowe. Na domiar złego do obozu nie docierały żadne paczki.

Ich jedyną nadzieją na chleb była obecność polskich robotników. Tylko dzięki nim mieli możliwość nielegalnego zakupu żywności.

Sytuacji więźniów nie poprawiały fatalne warunki sanitarne, epidemie chorób zakaźnych, brak opieki medycznej i leków. Ci, którzy nie wytrzymywali obozowej rzeczywistości, natychmiast byli zabijani. 

Śmierć czaiła się wszędzie. Łatwo można było uleć wypadkowi przy pracy czy zostać rozstrzelanym przez kaprys jednego z członków załogi. Na porządku dziennym były tortury.

Żydów poddawano wyniszczeniu przez pracę. Panowały fatalne warunki sanitarne, a głodnych i wyczerpanych więźniów dziesiątkowały epidemie chorób zakaźnych. Obozowy lazaret stanowił, wedle słów dr. Felicjana Lotha, „parodię izby chorych”, a pacjenci niezdolni do pracy byli zazwyczaj zabijani. 

Strażnicy i więźniowie funkcyjni pod byle pretekstem katowali i mordowali więźniów. Często zdarzały się także śmiertelne wypadki przy pracach rozbiórkowych. 

W rozstrzeliwaniach uczestniczyli często esesmani z załogi KL Warschau, a ciała ofiar były palone w obozowym krematorium lub na stosach ułożonych na wolnym powietrzu w obrębie obozu lub w jego sąsiedztwie. 

W okresie od maja 1943 do końca lipca 1944 egzekucje odbywały się tam niemal codziennie

Do zbierania i palenia zwłok zmuszani byli żydowscy więźniowie zatrudnieni w tzw. komandzie śmierci. Po wykonaniu zadania członkowie komanda często byli likwidowani. 
.

EWAKUACJA i WYZWOLENIE 

W związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej Niemcy przystąpili latem 1944 do ewakuacji warszawskich więzień i obozów. 

Schutzhaftlagerführer Heinz Villain polecił zgłosić się wszystkim więźniom, którzy nie czują się na siłach sprostać trudom pieszego marszu. Chorym i wyczerpanym miano rzekomo zapewnić transport wozami konnymi. 

W rzeczywistości wszyscy, którzy się zgłosili, zostali rozstrzelani 27 lipca. Tego samego dnia wymordowano także wszystkich pacjentów obozowego lazaretu. Łącznie zginęło wówczas ok. 400 więźniów.

Ewakuacja KL Warschau rozpoczęła się 28 lipca. 4 tys. więźniów wyprowadzono tego dnia z obozu i w dotkliwym upale pognano pieszo w kierunku Kutna. 

W trakcie trwającego 3 dni marszu więźniowie nie otrzymali wody i pożywienia. Obozowa straż mordowała wszystkich, którzy nie mieli siły iść dalej lub zbyt wolno reagowali na polecenia. Ci, którzy przeżyli, zostali 2 sierpnia załadowani do wagonów towarowych i wywiezieni w głąb Niemiec.

Trudne warunki transportu i okrucieństwo strażników przyniosły kolejne ofiary. Ostatecznie 6 sierpnia ocalali więźniowie znaleźli się w KL Dachau.

„Marsz śmierci” i podróż koleją pochłonęły prawdopodobnie ok 2 tys. ofiar. A według autorów opracowania Encyclopedia of Camps and Ghettos w czasie ewakuacji zginęło co najmniej 500 więźniów.

W KL Warschau pozostało ok 90 esesmanów. Pozostało tam również ok 400 więźniów, których Niemcy zamierzali wykorzystać do likwidacji obozu i zatarcia śladów zbrodni. Wśród tych ostatnich znalazło się od 38 do 100 żydowskich więźniów Pawiaka, w tym pewna liczba kobiet, których 28 lipca przeniesiono z więzienia do obozu przy ul. Gęsiej.

5 sierpnia 1944 r obóz został wyzwolony przez harcerski batalion AK ,,Zośka'' zgrupowania ,,Radosław'' którzy wyzwolili 348 przebywających w nim jeszcze Żydów.

Wielu z uwolnionych Żydów walczyło i poległo w Powstaniu warszawskim. 

Ok. 50 byłych więźniów ,,Gęsiówki'' zostało zgładzonych przez Niemców ok 6 sierpnia 1944 r w składzie narzędzi rolniczych fabryki Kirchmayera i Marczewskiego przy ul. Wolskiej 79/81.

Po II wojnie światowej na terenie Gęsiówki ponownie więziono ludzi. Obóz przejął Urząd Bezpieczeństwa. Trzymano tutaj przede wszystkim niemieckich jeńców wojennych, których wykorzystywano do pracy przy odbudowie Warszawy. 

Zostali zwolnieni w 1949 r, ale nie oznaczało to końca istnienia więzienia. Powstało tam wówczas Centralne Więzienie - Ośrodek Pracy w Warszawie. Aż do 1956 r przetrzymywano w nim więźniów politycznych i kryminalnych.
.

POWOJENNE ŚLEDZTWA 

Już w maju 1945 Warszawska Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Niemieckich rozpoczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez okupantów w obozie przy ul. Gęsiej.

Kilkukrotnie przeprowadzano tam oględziny, co zaowocowało m.in. sporządzeniem bardzo cennej z historycznego punktu widzenia dokumentacji fotograficznej

Między 15 a 25 września 1946 na terenie dawnego więzienia wojskowego prowadzone były prace ekshumacyjne, w których wyniku zebrano ok. 2180 kg prochów ludzkich Prochy i szczątki ludzkie ekshumowane z terenu „Gęsiówki” zostały pogrzebane na Cmentarzu Wolskim

Prace ekshumacyjno-śledcze objęły tylko część dawnego KL Warschau, a w 1947 r zostały niespodziewanie wstrzymane. Przerwanie śledztwa było spowodowane czynnikami natury politycznej, tj. miało bezpośredni związek z utworzeniem przy ul. Gęsiej obozu pracy MBP. 

Dopiero w 1974 r Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce działając na wniosek Centrali Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu, wznowiła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez funkcjonariuszy SS w obozie KL Warschau. 

Zostało ono zawieszone w 1976 r „z uwagi na wyczerpanie możliwości dowodowych na terenie PRL”. Wobec pojawienia się nowych dowodów śledztwo wznowiono w 1986 r, natomiast 10 lat później ponownie je umorzono z powodu niewykrycia bądź śmierci sprawców zbrodni. 

Umorzone zostało także śledztwo prowadzone przez organy wymiaru sprawiedliwości RFN.

Wzrost zainteresowania polskiej opinii publicznej tematyką KL Warschau, a w szczególności przyjęcie przez Sejm uchwały w sprawie upamiętnienia ofiar obozu, spowodowały, że w styczniu 2002 r Prokuratura Okręgowa w Warszawie podjęła decyzję o wznowieniu śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez Niemców w warszawskim obozie koncentracyjnym. 

Było ono początkowo prowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie, następnie przez Oddziałową Komisję w Łodzi by ostatecznie ponownie powrócić do Warszawy. Postanowieniem z 23 stycznia 2017 roku śledztwo zostało umorzone.
.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRAWCÓW 

Po zakończeniu wojny część członków personelu KL Warschau została pociągnięta do odpowiedzialności karnej.

53 esesmanów i więźniów funkcyjnych zostało osądzonych przez wymiar sprawiedliwości Polski Ludowej, otrzymując w większości wypadków stosunkowo niskie wyroki. 

5 oskarżonych skazano na karę śmierci i stracono, 7 zmarło w więzieniu, pozostali w większości wypadków wyszli na wolność najpóźniej w 1956 r.
Kilka członków załogi KL Warschau została osądzona w procesach członków personelu niemieckich obozów koncentracyjnych, które toczyły się po wojnie w amerykańskiej strefie okupacyjnej w Niemczech. 

W gronie tym znaleźli się m.in. Friedrich Wilhelm Ruppert, Alfred Kramer i Franz Mielenz, których skazano w procesach załogi Dachau, pierwszych 2 stracono w 1946, 3 zmarł w więzieniu, a także obozowy lekarz Willy Jobst, którego skazano w procesie załogi Mauthausen-Gusen stracony w 1947.

Walter Wawrzyniak został w 1950 r skazany przez wschodnioniemiecki sąd na karę śmierci, zamienioną rok później na karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Heinz Villain jeden z najokrutniejszych członków personelu KL Warschau był sądzony w procesie załogi Majdanka. W 1981 r sąd w zachodnioniemieckim Düsseldorfie wymierzył mu karę 6 lat pozbawienia wolności.

W lipcu 2000 decyzją sądu okręgowego dla wschodniej Pensylwanii amerykańskiego obywatelstwa został pozbawiony Theodor Szehinskyj, który służył jako strażnik w kilku niemieckich obozach koncentracyjnych, w tym w KL Warschau.

Większość członków personelu KL Warschau nie poniosła odpowiedzialności za swoje zbrodnie. W szczególności nie udało się ustalić losów komendanta Nicolausa Herbeta i kierownika obozu Wilhelma Härtela. 

W styczniu 2017 r pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej przypuszczał, że żyć może jeszcze co najmniej kilku esesmanów z obozowej załogi.

****

Obecnie w miejscu „Gęsiówki” znajduje się skwer, osiedle mieszkaniowe oraz gmach Muzeum Historii Żydów Polskich.
Pomnik ofiar KL Warschau nie został dotąd postawiony.

CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI"

------------------

https://dzieje.pl/aktual…

https://warszawa.naszemi…

https://polskieradio24.p…

1943 - 1944 Gęsiówka - KL Warschau
https://youtu.be/9JL6v4z…