Publiczna introspekcja doktora Józefa Orła

  Szanowny panie doktorze Józefie


Nie policzę ile to już lat, pamiętam, że grubo ponad dwadzieścia lat, kiedy z wielkim zainteresowaniem i serdecznością obserwuję pańską patriotyczną i społeczno – dydaktyczną, jakże chlubną działalność.
Pańska postawa życiowa, ta niezliczona liczba przyjaciół, co przyznam, że jako nigdy się nie spotkaliśmy, a Pan nawet nie wie o moim istnieniu, powodowało, że też myślałem żeby też być w tym Pańskim gronie. Nieważne, że w takiej chwili akurat byłem w Zatoce Meksykańskiej.



Godzinę temu wysłuchałem, przyznam, że bardzo emocjonalnie, Pańskiego wyznania. Jak Pan mając 10 lat dowiedział się, że jest żydem. Co gorsza – będąc już jako dziecko zagorzałym katolikiem.


Jesteśmy z tego samego pokolenia. Pan nieco starszy, co zgodnie z moim wychowaniem dawało Panu naturalny szacunek.
Zdradzę, że w kręgu towarzyskim rodziców – lekarzy, prawników, pisarzy, artystów, czy kapitanów żeglugi wielkiej, było wielu wspaniałych ludzi pochodzenia żydowskiego. A ja – wiem dokładnie – do roku 1968 nie miałem najmniejszego pojęcia o pochodzeniu tych wszystkich znajomych. Moich i rodziców. O tym po prostu się nie mówiło. To wówczas nie miało najmniejszego znaczenia. To kompletnie nas nie obchodziło.
Nieco dziwię się, że tam u was w Warszawie, koledzy z podwórka tak negatywnie zareagowali na Pańskie pochodzenie. Ja miałem, jak się później okazało, żydowskich kolegów, którzy razem ze mną chodzili do plebanii na nauki religii, a co niedzielę spotykaliśmy się w kościele na mszy.
Było, jak to dzisiaj mówią młodzi, spoko.


Dom mój rodzinny wprost dyszał polskością. Obrazy polskich mistrzów, tysiące książek – prozy i poezji. I już wtedy wiedziałem, że najbardziej ulubieni pisarze i poeci byli polskimi żydami. Julian Tuwim, Bolesław Leśmian; i bohaterski Janusz Korczak, który nota bene miał wielki wpływ na zbudowanie mojej empatii książką dzieciństwa "Król Maciuś Pierwszy". A potem, rok za rokiem okazywało się, że wielu wybitnych ulubieńców to Polacy – żydzi i patrioci. Stanisław Lem – geniusz światowej sławy literatury zakwalifikowanej jako science – fiction, ale po prawdzie bardziej filozoficznej i prognostycznej. Bruno Schultz, który otwarcie podkreślał swoje żydowskie pochodzenie, będąc wybitnym pisarzem i malarzem. Reżyserzy tak wspaniałych filmów: - Aleksander Ford – "Krzyżacy", Jerzy Kawalerowicz – "Faraon", "Matka Joanna od Aniołów". I tacy malarze, czy kompozytorzy jak Artur Rubinstein i Aleksander Gierymski. Nie wiem, czy podałem tutaj jedną dziesiątą, a może nawet jedną setną żydów w Polsce, którzy się nie tylko asymilowali. Stali się Polakami, a na dodatek, właśnie jako Polacy nasz kraj rozsławiali.


Polskość dla tych ludzi była kulturą, językiem, losem i odpowiedzialnością. Wielu z nich zginęło lub cierpiało jako Polacy, nie tylko jako Żydzi. Wyrastali z dwóch światów i obydwa te światy kochali – ale to z Polską związali swój głos, twórczość i los.



Warto to dodać, że ojciec dość wcześnie wytłumaczył, że wszyscy ludzie w większości są dobrzy, choć często różnie to okazują. Są niestety ludzie źli. Trzeba na nich uważać i starać się unikać.
I nie ma najmniejszego znaczenia, jakiego są pochodzenia, czy narodowości. Tata wskazywał polskich tatarów. Jacy to spokojni i przyjaźni muzułmanie. Lecz są i tacy muzułmanie, co przy możliwej okazji utną ci łeb.
Tak też jest z żydami. Wspaniali żydzi, którzy zapytani kim są, z dumą odpowiadają - Polacy. Lecz naszą opinię kształtują choćby dwaj ostatni ambasadorowie Izraela, czy pani która została przez obecny rząd powołana na stanowisko dyrektora Muzeum Auschwitz.






Szanowny Panie Józefie. Jak te 70 lat się czuł Pan mając cały czas w sobie tę psychiczną zadrę, że znany dzisiaj waleczny Polak – patriota, nie dość, że ma żydowskie korzenie, to na dodatek rodzice komuniści płakali po śmierci Stalina, gdy miał Pan siedem lat. Rozumię to, że musiał się Pan w końcu wyspowiadać, nie przy konfesjonale, tylko przy kamerze i mikrofonie, gdzie nie tylko każdy Polak, lecz również sporo obcokrajowców wysłucha Pańskiej historii.



Dzisiaj ściskam pańską dłoń i mam do Pana jeszcze większy szacunek i dodatkowo podziw, że jest Pan takim prawym i odważnym człowiekiem.




Patriotyzm nie wynika z pochodzenia etnicznego, ale z głębokiej identyfikacji z kulturą, językiem i losem wspólnoty narodowej. Polacy pochodzenia żydowskiego przez wieki współtworzyli polską tożsamość, a wielu z nich okazywało niezwykły patriotyzm, nierzadko płacąc za to życiem. Oto wpisał się Pan w obszerną, choć niepełną listę ludzi kultury, nauki i ducha – Żydów polskich, którzy byli lojalnymi patriotami Rzeczypospolitej.