Bohaterowie Rzeczypospolitej. Związek Odwetu

20 KWIETNIA 1940 r POWSTAŁ ZWIĄZEK ODWETU. Po klęsce Polski w kampanii wrześniowej w 1939 r., na terenie okupowanego kraju zaczęto tworzyć konspiracyjne struktury wojskowe, z których najważniejszą był Związek Walki Zbrojnej. 20 kwietnia 1940 r. komendant ZWZ płk. Stefan Rowecki „Grot” powołał do życia organizację wojskową o charakterze sabotażowo-dywersyjnym pod nazwą Związek Odwetu. 

Jego celem było podjęcie już w fazie konspiracji czynnej walki z wrogiem poprzez działania sabotażowe, dywersyjne i bojowe na wszystkich szczeblach podporządkowaną jednemu ośrodkowi dyspozycyjnemu. 

Związek Odwetu był częścią składową ZWZ i tylko ze względu na bezpieczeństwo całej organizacji został z niej wyodrębniony w osobny pion sabotażowo-dywersyjny, pracujący na własnej sieci łączności.

Dowódcą organizacji był ppłk Franciszek Niepokólczycki „Teodor”. Żołnierze Związku Odwetu dążyli do osłabienia potencjału wojennego okupanta poprzez ograniczenie jego produktywności przemysłowej, niszczenie zapasu paliw i innych materiałów. 

Zespoły sabotażowe działały m.in. w zakładach przemysłowych. Organizowano patrole dywersyjne. Istniały też kobiece patrole minerskie. Po 1942 r komendzie głównej ZO podporządkowano Oddział Specjalny „Jan” „Osjan” oraz oddział „Dysk” Dywersja i Sabotaż Kobiet pod dowództwem Wandy Gertz.

Powołanemu w lipcu 1942 r Oddziałowi Dyspozycyjnemu ZO „Motor” pod dowództwem mjra Jana Wojciecha Kiwerskiego „Lipiński” podporządkowany został Oddział Specjalny „Jerzy” z Grup Szturmowych Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów. 

Związek przeprowadził kilkaset tysięcy akcji sabotażowo-dywersyjnych, m.in. zamachy na terenie Rzeszy o dużej doniosłości politycznej z użyciem bomb zegarowych podkładanych na stacjach kolejowych we Wrocławiu i w Berlinie np. Anahalter Bahnhof, Stettiner Bahnhof, Bahnhof Alexanderplatz. 

Do najbardziej znanych operacji, w których uczestniczyli żołnierze Związku Odwetu należała akcja „Wieniec”, przeprowadzona w nocy z 7 na 8 października 1942 r., kiedy to w wyniku jednoczesnego wysadzenia torów kolejowych w warszawskim węźle kolejowym, sparaliżowano niemiecką komunikację wokół Warszawy.

Po utworzeniu Armii Krajowej w 1942 r. Związek Odwetu wszedł w skład Kierownictwa Dywersji.
.

DOWÓDCY 

mjr Franciszek Niepokólczycki ,,Teodor"

mjr Jan Wojciech Kiwerski ,,Rudzki"