Pałac Saski. Symbol niepodległej Polski

PAŁAC SASKI W WARSZAWIE. Został wysadzony w powietrze 27-29 grudnia 1944 r przez Niemców. Pałac Saski. znajdował się w rękach niemieckich od 1939 r, kiedy Warszawa skapitulowała.
W czasie okupacji był siedzibą sztabu dowództwa wojsk niemieckich. Po upadku powstania warszawskiego, Niemcy zdecydowali o zburzeniu Pałacu. Po wojnie ówczesne władze nie zdecydowały się na jego odbudowanie.
Dziś fragmentem Pałacu Saskiego jest Grób Nieznanego Żołnierza.

Pałac Saski, był szczególnym miejscem przynajmniej z kilku powodów. To tutaj przed wojną mieściła się siedziba Sztabu Głównego Wojska Polskiego, a zaraz nieopodal w Pałacu Bruhla Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Było to też miejsce wielu defilad państwowych z udziałem marszałka Józefa Piłsudskiego, przez co poza Alejami Ujazdowskimi należało do najbardziej reprezentacyjnych w Warszawie.
Mieszkańcy przedwojennej stolicy Polski chętnie odwiedzali okolice Pałacu, zarówno ze względu na Ogród Saski, ale i charakterystyczną kolumnadę, którą zaprojektowano jako element dawnej Osi Saskiej.
Miejsce to przed II wojną światową tętniło życiem, a wysadzenie w powietrze gmachów w grudniu 1944 r spowodowało, że historia przedwojennej Warszawy została zatarta.

Pałac powstał w XVII w, ale Saski stał się dopiero w 1713 r, kiedy został zakupiony przez króla Augusta II od Jana Andrzeja Morsztyna. Jego przebudowę zakończono w 1748 r, czyli już za panowania Augusta III.
Jako rezydencja dworu królewskiego stanowił on jedno z założeń urbanistycznych tzw. Osi Saskiej. Po śmierci ostatniego Sasa na tronie polskim pałac podupadł, a jego pomieszczenia wynajmowano na biura i mieszkania.
Po kongresie wiedeńskim część pomieszczeń przeznaczono na siedzibę Liceum Warszawskiego, a w prawym skrzydle pałacu, na 2 piętrze, zamieszkał młody Fryderyk Chopin z rodziną.

W 1837 r pałac zyskał nowego właściciela, Iwana Skwarcowa, który w latach 1839–1842 dokonał kolejnej przebudowy w stylu klasycystycznym, dodając w środkowej części kolumnadę w stylu korynckim.
Od 1862 do 1915 r Pałac Saski zajmowała armia carskiej Rosji, a w latach 1894−1912 wzniesiono przed nim monumentalny sobór św. Aleksandra Newskiego z 70-metrową dzwonnicą, które po odzyskaniu niepodległości rozebrano.
W 20 leciu międzywojennym w pałacu znajdował się Sztab Generalny Wojska Polskiego, a w 1925 r w kolumnadzie pałacu, pod arkadami, urządzono Grób Nieznanego Żołnierza i odtąd było to teatrum uroczystości państwowych przedwojennej Warszawy, łącznie z defiladami związanymi z rocznicami walk o niepodległość.

W czasie II wojny światowej pałac był siedzibą sztabu hitlerowskiego. Władzom komunistycznym przypominanie II Rzeczypospolitej, tych miejsc, gdzie marszałek Piłsudski przyjmował defilady nie pasowało. Bardzo szybko uprzątnięto gruzy obu pałaców i zmieniona nazwę placu na Plac Zwycięstwa.

Zaraz po wojnie kreślono plany odbudowy zabytkowej części miasta, w tym przede wszystkim Starego Miasta, Traktu Królewskiego z Krakowskim Przedmieściem, a także Teatru Wielkiego i Narodowego. Zamierzenia architektów obejmowały również plan wskrzeszenia obu Pałaców Saskiego i Bruhla.

Jak wyglądał pamiętają już tylko najstarsi mieszkańcy stolicy, ponieważ dokładnie 80 lat temu z rozkazu samego Adolfa Hitlera żołnierze niemieckiego Wermachtu wysadzili go w powietrze.
Od tamtej pory wielokrotnie podejmowano próby jego rekonstrukcji. Najpierw przeszkodą były względy polityczne, następnie finansowe, a w końcu estetyczne.
,,Zamierzano to miejsce przywrócić miastu jako kojarzące się z niepodległą Polską oraz będące swoistym przejściem między architekturą zabytkową a nowoczesną, która miała się zaczynać za Ogrodem Saskim" przypomina varsavianista Tomasz Markiewicz.

Tak się jednak nie stało i to, jak przekonują dzisiaj historycy, nie z przyczyn finansowych czy estetycznych, ale z politycznych. Odnowiono jedynie pozostałą po zniszczeniach środkową część, w której urządzono ponownie Grób Nieznanego Żołnierza.

Później, gdy powstał w centrum Warszawy Plac Defilad, plac gdzie kiedyś stały Pałace Saski i Bruhla, został zdegradowany wyłącznie do uroczystości składania wieńców przed Grobem Nieznanego Żołnierza.
Pomimo kilkukrotnych prób rozpoczęcia prac rekonstrukcyjnych, do końca systemu komunistycznego w 1989 r nie podjęto żadnych konkretnych działań.

Plany odbudowy Pałacu. Na świecie, w tym przede wszystkim w europejskich miastach takich jak Berlin, Drezno, a nawet Londyn odbudowuje się zniszczone bombami ważne obiekty i fragmenty miast.
Natomiast w Warszawie od 1997 r, kiedy to udało się odbudować północną pierzeję placu Teatralnego, nic się nie zmieniło.

Idea odbudowy budynku odżyła w latach 2004–2006 za sprawą ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego, który uczynił ją jednym ze sztandarowych projektów swojej prezydentury w stolicy.
Podczas prac archeologicznych, związanych z inwestycją, w okolicach Grobu Nieznanego Żołnierza odnaleziono wybudowany w 1933 r tunel łączący skrzydła pałacowe.Odsłonięto również fundamenty pałacu. Najstarszymi odsłoniętymi elementami były piwnice pałacu Morsztyna. Natrafiono także na relikty studni, kanałów ściekowych i latryn.

25 listopada 2006 r wykopaliska udostępniono publiczności. Zgodnie z odpowiednią ekspertyzą większość fundamentów pałacu Saskiego była zbyt słaba, by na nich budować nową konstrukcję
17 maja 2007 r część piwnic powstałych w okresie od lat 60. XVII w do lat 40. XIX w została wpisana do rejestru zabytków. W trakcie prac archeologicznych prowadzonych w latach 2006 i 2008 zinwentaryzowano około 45 tys. obiektów ruchomych, głównie z XVIII w.

Stąd pojawiające się pomysły na odbudowę kompleksu Pałacu Saskiego, które najbliżej realizacji były w 2007 r. Wtedy na przeszkodzie stanęły odkopane piwnice, które wówczas wpisano do rejestru zabytków.
Kolejnym problemem okazały się koszty inwestycji sięgające nawet 250 mln zł, dlatego w czasie kryzysu ekonomicznego zdecydowano się ją odłożyć na przyszłość.
Pod koniec 2012 r ideę odbudowy Pałacu Saskiego, jako swój główny cel przestawiło Stowarzyszenie o nazwie „Saski 2018”. Założone przez ludzi z różnych środowisk przez prawników, archeologów i varsavianistów, chce doprowadzić do odbudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego na 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości.,

,,Te gmachy zasługują, by odbudować je w pełni, a miasto stołeczne Warszawa wydało już na tę inwestycję prawie 25 milionów złotych" przekonuje Jerzy Bombczyński, wiceprezes Stowarzyszenia.
,,Uważamy, że w wolnej Polsce nie można realizować testamentu Hitlera, który kazał oba te pałace zniszczyć ani Stalina, który zakazał ich odbudowy" – mówi varsavianista Tomasz Markiewicz.
Pałac Saski był jedną z największych atrakcji turystycznych przedwojennej Warszawy, a nawet symbolem niepodległej Polski.

https://www.facebook.com…
https://ipn.gov.pl/pl/dl…
https://palacsaski.pl/en…
https://www.money.pl/gos…