Niezapomniane cmentarze obrońców ojczyzny

Święto Wszystkich Świętych to dzień, w którym powinniśmy zadumać się także nad tymi, którzy pozostali Polsce wierni do końca, a ich szczątki są pochowane o tysiące kilometrów od Ojczyzny. Zbliżają się dni, w których całymi rodzinami, Polacy odwiedzają groby swoich bliskich. Podróżują do rodzinnych stron, często jadą w odległe miejsca, by uczcić pamięć tych, których już nie ma. Zapalić im lampkę i pomodlić się. Na całym świecie rozsianych jest wiele polskich mogił, które nie powinny być w tym czasie zapomniane.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w BREDZIE (Holandia)
Polski cmentarz wojskowy w Bredzie utworzono z inicjatywy lokalnych społeczników, którzy pragnęli, by miasto, wyzwolone w trakcie II wojny światowej przez polskich żołnierzy z 1 Dywizji Pancernej, posiadało własną nekropolię upamiętniającą polskich bohaterów. Aby utworzyć nowe miejsce pochówku, zgromadzono szczątki polskich żołnierzy pochowanych wcześniej na innych cmentarzach.
Otwarcia cmentarza dokonano 24 czerwca 1963 roku. W nekropolii spoczywają głównie żołnierze 1 Dywizji Pancernej, ponadto również lotnicy Polskich Sił Powietrznych, spadochroniarze z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, kilku członków ruchu oporu, jeńców oraz robotników przymusowych.
Na cmentarzu, zgodnie z własną wolą, by zostać pochowanym wraz ze swoimi żołnierzami, spoczął również zmarły w 1994 roku dowódca 1 Dywizji Pancernej, gen. Stanisław Maczek. Ostatni pochówek na cmentarzu miał miejsce w 2003 roku, kiedy to odnaleziono szczątki polskich lotników, którzy zginęli w czerwcu 1944 roku. Łącznie na cmentarzu znajdują się groby 162 Polaków
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY ŁYCZAKOWSKI- LWÓW Ukraina
Jest to największa polska nekropolia poza granicami naszego kraju. Są tu groby około 20 tysięcy Polaków, wśród nich są m.in. Artur Grottger, Gabriela Zapolska, Maria Konopnicka. Częścią Łyczakowa jest Cmentarz Orląt, gdzie pochowani są głównie studenci i uczniowie, którzy polegli w trakcie walki o Lwów w latach 1918-1919.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY ROSSA- WILNO, Litwa
Na polskim cmentarzu w Wilnie spoczywa 242 żołnierzy. Wśród wojskowych mogił centralne miejsce zajmuje grób matki Józefa Piłsudskiego, u której stóp spoczęło serce Marszałka. Miejsce pochówku wskazał sam Piłsudski. Ale na Rossie spoczywają nie tylko żołnierze, ale także poeci, filozofowie i mężowie stanu. Na przykład Joachim Lelewel czy ojciec Juliusza Słowackiego, Euzebiusz.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w KATYŃ Rosja i CHARKÓW Ukraina
Dziewięć lat temu otwarto trzy cmentarze upamiętniające polskich oficerów zamordowanych w 1940 roku na rozkaz Stalina. W Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie i Katyniu zginęło w sumie 25 700 Polaków, którzy po 17 września 1939 roku dostali się do niewoli radzieckiej.
Pierwszą nekropolię upamiętniającą ofiary Katynia otwarto latem 2000 roku w Charkowie na Ukrainie, cmentarz w Katyniu (Rosja) poświęcono tego samego roku pod koniec lipca, trzeci cmentarz polskich ofiar totalitaryzmu radzieckiego otwarto we wrześniu 2000 roku koło Tweru.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w BOLONIA, Włochy
Największy z czterech polskich cmentarzy wojennych we Włoszech znajduje się na przedmieściu San Lazzaro w Bolonii. Spoczywa tu 1427 żołnierzy 2. Korpusu gen. Władysława Andersa.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w MONTE CASSINO Włochy
Monte Cassino rozsławione piosenką o czerwonych makach jest chyba najbardziej znaną polską nekropolią. We Włoszech są 4 polskie wojenne cmentarze: na Monte Cassino, w Bolonii, w Casamassimo i w Loretto.
Cmentarz Monte Cassino położony między klasztorem benedyktyńskim a wzgórzem 593, jest miejscem spoczynku dla 1070 polskich żołnierzy 3. Dywizji Strzelców Karpackich, poległych w czasie walk we Włoszech.
Przy wejściu znajdują się 2 rzeźby polskich orłów, a pośrodku wielkie koło z wkomponowanym krzyżem Virtuti Militari i płonącym zniczem. Na wielkim marmurowym okręgu widnieje napis: Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli w jej służbie.
Decyzję o utworzeniu cmentarza Władysław Anders podjął podczas bitwy, 18 maja. Nekropolia powstała w latach 1944-1945 na płaskiej części góry pomiędzy wzgórzem „593” i klasztorem. Miejsce to podczas bitwy zwane było „Doliną Śmierci”.
Cmentarz został zaprojektowany przez polskich architektów Wacława Hryniewicza i Jerzego Skolimowskiego, a nadzorowany był przez uczestnika bitwy i późniejszego działacza polonijnego w Londynie – Romana Wajda. Uroczyste otwarcie cmentarza nastąpiło w szóstą rocznicę wybuchu II Wojny Światowej – 1 września 1945 roku.
Generał Władysław Anders, który zmarł w 1970 r. w Londynie, w swej ostatniej woli prosił, by mógł zostać pochowany wśród swoich żołnierzy pod Monte Cassino. Jego grób stanowi dziś centralny punkt cmentarza.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w PERE- LACHAISE , Paryż, Francja
Miejsce ostatniego spoczynku znalazło na Pere-Lachaise kilkudziesięciu Polaków, m.in. Fryderyk Chopin, generałowie Józef Wysocki, Walery Wróblewski i Jarosław Dąbrowski. Co roku najczęściej odwiedzanym grobem jest mogiła Fryderyka Chopina, udekorowana zniczami i kwiatami, wśród których zawsze znaleźć można ulubione przez kompozytora fiołki.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w MONTMARTRE, Paryż, Francja
Wielu Polaków, którzy osiedli we Francji po powstaniu listopadowym, spoczywa właśnie na tym cmentarzu, położonym w północnej części Paryża. Znajduje się tutaj grób Juliusza Słowackiego z jego wizerunkiem w brązie i napisem po francusku: Wielki poeta polski. Grób jednak jest pusty, gdyż szczątki poety przeniesiono w roku 1927 na Wawel.
Obok zbiorowej mogiły emigrantów, stoi zapomniana kaplica grobowa Sapiehów. Miasteczko Montmorency, położone kilkanaście km od Paryża, w XIX wieku było jednym z ośrodków Wielkiej Emigracji. Znaleźć tu można mogiły m.in.: Juliana Ursyna Niemcewicza, Cypriana Kamila Norwida, Ignacego Paderewskiego, a także grobowiec rodzinny Mickiewiczów, jednak bez prochów wieszcza, które zostały przeniesione w 1890 roku na Wawel.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w Newark, Wrexham, Wellshill, Wielka Brytania
Najważniejszym polskim cmentarzem wojskowym w Anglii jest Newark, w Walii - Wrexham, a w Szkocji – Wellshill. Newark to największa nekropolia polskich lotników. Spoczywa tu około 300 pilotów i weteranów Polskich Sił Powietrznych, a także 57 spadochroniarzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.
Są też groby trzech prezydentów RP na uchodźstwie - Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego. Do roku 1993 spoczywał tam także gen. Władysław Sikorski, którego prochy znajdują się teraz na Wawelu. Przy bramie głównej cmentarza we Wrexham ku czci spoczywających tu polskich żołnierzy i ich rodzin wzniesiono pomnik z inskrypcjami w językach polskim, angielskim i walijskim.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w Gunnesbury Cmentarz Św. Patryka, Londyn, Wielka Brytania
Cmentarz Gunnersbury w Londynie stał się miejscem spoczynku dla około 1600 Polaków, w tym prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata. Na cmentarzu Kensal Green spoczywa polski podróżnik i geolog Paweł Edmund Strzelecki, zdobywca najwyższego szczytu Australii Góry Kościuszki. W kwaterze polskiej nazwanej Wzgórzem Orła Białego na cmentarzu w Highgate mieszczą się groby Stanisława Worcella – członka Towarzystwa Patriotycznego, uczestnika Powstania Listopadowego oraz Feliksa Topolskiego – znakomitego rysownika.
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w DOYLESTOWN Stany Zjednoczone
Najbardziej znany polski cmentarz w USA, zwany "amerykańską Częstochową", znajduje się w Doylestown w Pensylwanii. Przy wejściu do tutejszego kościoła wmurowane jest serce Ignacego Paderewskiego (jego grób znajduje się w Paryżu).
.
POLSKI CMENTARZ WOJSKOWY w GUZAR, TEHERAN BAGDAD
W Uzbekistanie otwarto w 2007 roku polski cmentarz wojskowy, gdzie spoczywają prochy ponad 700 polskich obywateli. Na terytorium Iranu pochowanych zostało 2806 osób, w tym 650 wojskowych. Groby zlokalizowane są na dwóch cmentarzach polskich oraz jako polskie kwatery na innych cmentarzach, głównie ormiańskich.
Są to cmentarze: Dulab w Teheranie, w Maszhadzie, Isfahanie, Bandar Anzal i Awhazie. W Iraku polskie groby znajdują się na cmentarzach w Bagdadzie, Basrze, Mosulu, Kirkuku, Altun Kabr, Quizit Ribat, Habbanya i Abu Ghar.
W IZRAELU są cztery polskie cmentarze: w Jerozolimie, w Jaffie, koło Hajfy i w Ramli gdzie na brytyjskim cmentarzu wojennym spoczywa 272 Polaków.
.
BEJRUT i nne cmentarze wojskowe.
Szczególne znaczenie ma cmentarz w Bejrucie, gdzie między innymi została pochowana Hanka Ordonówna. Późniejsza droga żołnierzy II Korpusu to cztery cmentarze we Włoszech: pod Monte Cassino, Casamassimo, w Loretto i San Lazzaro di Savena w Bolonii. Leży tam łącznie blisko 4000 polskich żołnierzy. Niewiele polskich cmentarzy przetrwało na Wołyniu, gdzie UPA dokonało mordu polskiej ludności.
Pomnik rodzin ponarskich, ku pamięci pomordowanych przez Niemców i Litwinów w Ponarach, stoi na cmentarzu w Berżnikach na Podlasiu. Inne nekropolie ocalały. Tak jak założony w XVII wieku Cmentarz Kalwaryjski w Mińsku na Białorusi. Nekropolia nazywana jest „cmentarzem polskiej szlachty” – pochowani są tam powstańcy, arystokraci, naukowcy i poeci.
.
ISTNIEJĄ TEŻ: polski cmentarz wojenny z grobami żołnierzy polskich, którzy polegli w latach 1918-1920 w Krzywiczach na Białorusi, czy polski cmentarz w znanym z powieści Sergiusza Piaseckiego Rakowie na Białorusi.
Na Syberii zachowały się cmentarze polskie z przełomu XIX-XX w. we wsiach syberyjskich w Wierszynie (obwód irkucki), Wilence, Kanoku i Aleksandrówce (kraj krasnojarski), Białymstoku (obwód tomski), Despotzenowce, Botwino i Hryniewiczach (obwód omski).

Pozostały również polskie cmentarze przy nieistniejących obecnie wsiach, jak np. cmentarz wsi Mińsk-Dworiańskoje (obwód omski), Połozowo (obwód tomski) i Polskiego Wysieńka (Kraj krasnojarski).
W 2012 r otwarto kolejny taki cmentarz, tym razem w Bykowni pod Kijowem. I wszystkich nekropoliach rozsianych wzdłuż szlaku armii Andersa. Od Buzułuku po Bolonię.

Na szlaku Armii Andersa pozostało blisko 30 cmentarzy i tysiące mogił. W 2001 r zorganizowano w Uzbekistanie 11 cmentarzy polskich z ok 2500 zmarłych, w tym największy pod Taszkientem, a w Kazachstanie 2 cmentarze.
Jesienią 2001 r w centrum Taszkentu stanął pomnik ku czci wszystkich Polaków – żołnierzy armii gen. Andersa i osób cywilnych, zmarłych i pochowanych na terytorium Uzbekistanu.
Polskie bezimienne mogiły rozsiane są na Syberii, w Kazachstanie, Uzbekistanie, czy nawet mandżurskim Harbinie, gdzie polski cmentarz został zniszczony w czasie rewolucji kulturalnej. Święto Wszystkich Świętych to dzień, w którym powinniśmy zadumać się także nad tymi, którzy pozostali Polsce wierni do końca, a ich kości pochowane są o tysiące kilometrów od Ojczyzny.

 Na podstawie :
https://www.facebook.com/media...