Bohaterowie Rzeczypospolitej. Generał Bór - Komorowski

TADEUSZ BÓR-KOMOROWSKI. ROCZNICA URODZIN.
Dowódca Armii Krajowej, Naczelny Wódz i premier rządu RP na uchodźstwie. Jego postać pozostaje w cieniu innych polskich generałów II wojny światowej Władysława Andersa, Stanisława Maczka, Stanisława Sosabowskiego, Władysława Sikorskiego czy Stefana Grota-Roweckiego.
To on podjął decyzję o odwecie na osadnikach niemieckich wysiedlających Polaków z Zamojszczyzny i pacyfikacji osiedli ukraińskich podczas rzezi wołyńskiej oraz zarządził rozpoczęcie akcji „Burza”.
Jego decyzja o rozpoczęciu Powstania wciąż wywołuje ogromne kontrowersje. Był odpowiedzialny za wydanie ostatecznego rozkazu o wybuchu Powstania Warszawskiego.
W samym dowodzeniu zrywem nie brał udziału, podjął też próbę negocjacji ze stroną niemiecką, co spowodowało konflikt z Antonim Chruścielem.
W normalnym, regularnym wojsku i frontowych warunkach wojskowa kariera gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego zakończyłaby się na dowodzeniu brygadą kawalerii.
Tymczasem oficer kawalerii, którego przypadek i zrządzenie losu, aresztowanie gen. Stefana Grota-Roweckiego wyniosło na stanowisko dowódcy AK i kazało mu decydować o losach stolicy i narodu.

Urodził się 1 czerwca 1895 r. w Chorobrowie koło Brzeżan na Podolu w starej rodzinie ziemiańskiej Mieczysława Mariana Komorowskiego herbu Korczak i Wandy Prawdzic-Zaleskiej.
Był spokrewniony m.in. z rtm. Jerzym Wołodyjowskim herbu Korczak, pierwowzorem Michała Wołodyjowskiego z Trylogii. Więzy pokrewieństwa łączyły go również z jednym z autorów zwycięstwa pod Warszawą w 1920 r., gen. Tadeuszem Rozwadowskim.

W 1913 r. ukończył we Lwowie gimnazjum. Następnie rozpoczął studia w wiedeńskiej Franz-Joseph-Militärakademie. Jak wspominał jeden z jego gimnazjalnych kolegów płk Kornel Krzeczunowicz, decyzja o wyborze wojskowej drogi kariery wynikała w przypadku Tadeusza Komorowskiego nie tylko z tradycji rodzinnych, lecz i coraz bardziej napiętej atmosfery politycznej w Europie.
,,Komorowski szybko zdecydował Polska będzie potrzebowała żołnierzy z prawdziwego zdarzenia powiedział nam i niezwłocznie po maturze zgłosił się do sławnej austriackiej akademii wojskowej"
W czasie I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej na froncie rosyjskim i włoskim. Służbę w wojsku polskim zaczął od listopada 1918 r, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, został ranny w bitwie pod Komarowem.
Za czyny wojenne w latach 1918–1920 został odznaczony srebrnym Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Tuż po zakończeniu wojny z bolszewikami płk Rómmel wydał rtm. Komorowskiemu znakomitą opinię:
„Ustalony bardzo szlachetny charakter, bardzo spokojny, energiczny, posiada wysokie poczucie obowiązku, wykwintne formy towarzyskie. Posiada nadzwyczajne wrodzone zdolności wojskowe. Znakomity oficer pod każdym względem”.

OFICER i OLIMPIJCZYK
Po nastaniu pokoju był zastępcą dowódcy 9 Pułku Ułanów. Stacjonował w Żółkwi, Czortkowie i Trembowli na bliskim losom jego rodziny Podolu.
Krótko był instruktorem jazdy konnej w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu. W 1923 r. został odkomenderowany do Centralnej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu. Tam pełnił obowiązki kwatermistrza, lecz również przygotowywał jeźdźców na zbliżające się igrzyska olimpijskie w Paryżu.

Był miłośnikiem jeździectwa, w 1924 r. starował w tej konkurencji w Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu, a 12 lat potem w igrzyskach w Berlinie był kierownikiem ekipy jeździeckiej.
W lipcu 1924 r. brązowy medal w konkursie skoków zdobył por. Adam Królikiewicz na koniu „Picador”. Był to pierwszy w historii polskiego sportu indywidualny medal olimpijski.

We wrześniu 1939 uniknął niewoli, przedostał się do Krakowa i został komendantem tamtejszego obszaru Związku Walki Zbrojnej, co m.in. zawdzięczał zdolnościom organizacyjnym, jakim wykazał się jeszcze przed wojną, dowodząc pułkiem ułanów. W pierwszej połowie 1940 roku awansował do stopnia generała brygady.
Po dekonspiracji został aresztowany przez Gestapo, ale udało mu się uciec i przedostaniu się latem 1941 do Warszawy, został zastępcą komendanta głównego ZWZ przemianowanego w lutym 1942 roku na Armię Krajową, jesienią objął dowództwo nad okręgami Poznań i Pomorze.

Po aresztowaniu gen. Stefana Grota-Roweckiego, od 1 lipca 1943 r Tadeusz Komorowski był Komendantem Głównym Armii Krajowej.
20 listopada 1943 r. wydał rozkaz do Okręgów AK o rozpoczęciu operacji „Burza”, czyli zbrojnego powstania lub wzmożonej dywersji przeciwko okupantowi niemieckiemu.
Z militarnego punktu widzenia „Burza” była próbą współpracy polsko-sowieckiej w walce z Niemcami, natomiast w wymiarze politycznym celem jej było skłonienie Sowietów do uznania polskich praw na ziemiach II Rzeczypospolitej, na które wkraczała Armia Czerwona.

Doświadczenia następnych miesięcy, walk na Wileńszczyźnie i w woj. lwowskim i tarnopolskim, pokazały jednak, że strona sowiecka nie zamierza uznawać polskiej niezależności.
21 lipca 1944 r. na spotkaniu generałów Tadeusza Komorowskiego, Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” i Tadeusza Pełczyńskiego „Grzegorza” zadecydowano o podjęciu działań zbrojnych w stolicy.
Przez kilka następnych dni trwały konsultacje wewnątrz KG AK. W tym czasie za opanowaniem Warszawy przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej opowiedziała się Rada Jedności Narodowej.
25 lipca 1944 r. gen. Komorowski wysłał do Londynu depeszę skierowaną do Naczelnego Wodza, w której stwierdzał: „Jesteśmy gotowi w każdej chwili do walki o Warszawę. Przybycie do tej walki Brygady Spadochronowej będzie miało olbrzymie znaczenie polityczne i taktyczne. Przygotujcie możliwość bombardowania na nasze żądanie lotnisk pod Warszawą. Moment rozpoczęcia walki zamelduję”.
Tego samego dnia Rada Ministrów wydała uchwałę, w której upełnomocniła Delegata Rządu „do powzięcia wszystkich decyzji wymaganych tempem ofensywy radzieckiej, w razie konieczności bez uprzedniego porozumienia się z Rządem”.
Dzień później premier Mikołajczyk polecił ministrowi spraw wewnętrznych przesłać do kraju informację o tym, iż: „Na posiedzeniu Rządu RP zgodnie zapadła uchwała upoważniająca Was do ogłoszenia powstania w momencie przez was wybranym”.

POWSTANIE WARSZAWSKIE. ROZTERKI I ROZMOWY DO OSTATNICH CHWILI.

31 lipca 1944 r., wobec coraz szybszego zbliżania się frontu do Warszawy, gen. Komorowski wydał rozkaz rozpoczęcia powstania w stolicy.
Gen. Komorowski przez cały okres powstania pozostawał w stolicy. W Warszawie w czasie walk przebywała z małym dzieckiem jego żona, będąca w ósmym miesiącu ciąży.
Gen. Komorowski pytany przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego tuż po wojnie, dlaczego nie powiedział jej o terminie wybuchu powstania i nie nalegał na wyjazd żony z Warszawy, odpowiedział: „Nie mogłem uprzedzić wszystkich kobiet w ciąży, jakie były w Warszawie, aby uciekały z miasta, więc nie mogłem robić wyjątku wobec żony”. (Janusz K. Zawodny „Uczestnicy i świadkowie Powstania Warszawskiego. Wywiady”)
30 września 1944 r. po dymisji gen. Kazimierza Sosnkowskiego, prezydent RP Władysław Raczkiewicz mianował gen. Komorowskiego Naczelnym Wodzem.
Po 63 dniach heroicznego i samotnego boju prowadzonego przez powstańców z wojskami niemieckimi, wobec braku perspektyw dalszej walki, gen. Komorowski podjął decyzję o zakończeniu walk w Warszawie.
Ogromne straty poniesione przez stronę polską w wyniku powstania powodują, iż decyzja o jego rozpoczęciu podjęta przez gen. Komorowskiego do dziś wywołuje ogromne kontrowersje.
Od października 1944 r. do maja 1945 r. gen. Komorowski przetrzymywany był w niemieckich oflagach, początkowo w Langwasser pod Norymbergą, a od lutego 1945 r. w Colditz w Saksonii. W ostatnich dniach wojny ewakuowany i przewieziony do Szwajcarii.

Pod koniec maja 1945 r. przybył do Londynu, gdzie przejął od gen. Władysława Andersa funkcję Naczelnego Wodza. Pełnił ją do listopada 1946 r.
W latach 1947-1949 Bór Komorowski był premierem rządu emigracyjnego. W latach 1949-1954 wchodził w skład Rady Politycznej, a od 1956 r. Rady Trzech.

Był współzałożycielem i przewodniczącym Rady Naczelnej koła AK oraz Rady Studium Polski Podziemnej. Z jego inicjatywy w 1966 r. ustanowiono odznaczenie pamiątkowe Krzyż Armii Krajowej.
Tadeusz Bór-Komorowski zmarł podczas polowania w posiadłości jednego ze swoich brytyjskich przyjaciół 24 sierpnia 1966 r. Pochowany został w Londynie na cmentarzu Gunnersbury. 30 lipca 1994 r. jego szczątki spoczęły na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

ORDERY I ODZNACZENIA
** Order Orła Białego (pośmiertnie, 1995)
** Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari (1947)
**Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 33 (1944)
**Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
** Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)
** Krzyż Walecznych (trzykrotnie przed i dwukrotnie po 1939)
** Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
** Medal Wojska
**Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1934)
** Srebrny Krzyż Zasługi (1925)
** Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
** Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
** Krzyż Armii Krajowej (1 sierpnia 1966)
** Komandorska Legia Zasługi (pośmiertnie, 1984, USA)
** Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża
** Zasługi Wojskowej dwukrotnie,
** Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej

Cześć i Chwała Bohaterom
---------------------------

https://www.polska-zbrojna.pl/...
https://ciekawostkihistoryczne...
https://www.1944.pl/powstan......
https://dzieje.pl/postacie/tad...
https://kultura.gazetaprawna.p......
https://ipn.gov.pl/.../148850,......
https://polskieradio.pl/.../85......