Niemieckie Czechy (2)

Po zajęciu Czech Niemcy utworzyli tam Protektorat Czech i Moraw
 
        Wbrew nadziejom Henleina, który liczył na rozszerzenie swej władzy na Protektorat, Hitler mianował w dniu 18 marca 1939 roku Reichsprotektorem Czech i Moraw b. ministra spraw zagranicznych Konstantina von Neuratha, a jego zastępcą, protegowanego Heydricha,  Karla Franka, który miesiąc później został dodatkowo wyższym dowódcą SS i policji na terenie Protektoratu.
 
        O ile Neurath był zwolennikiem współpracy z Czechami, to Frank opowiadał się za rządami silnej ręki. Z jego inicjatywy po wybuchu wojny znacznie wzmogły się represje wobec ludności czeskiej. Zamierzał w ten sposób sprowokować Czechów do wystąpień przeciw okupacji, które dałyby pretekst do pacyfikacji kraju. Okazji do niej dostarczyła potężna 100-tysięczna manifestacja niepodległościowa, do jakiej doszło w dniu 28 października 1939 roku w Pradze. W czasie starć z niemiecką i czeską policją zginął jeden czeski student a kilkanaście osób zostało rannych.
 
        W dniu 15 listopada 1939 roku za zgodą władz czescy studenci zorganizowali demonstrację dla oddania hołdu koledze zabitemu w czasie poprzedniej manifestacji. Pomimo pokojowego przebiegu demonstracji Hitler nakazał zamknąć wszystkie czeskie szkoły wyższe oraz zagroził likwidacją Protektoratu. Na jego rozkaz rozstrzelano bez sądu arbitralnie wybranych 9 czeskich studentów, zaś ponad 1000 innych zostało osadzonych w obozie koncentracyjnym w Oranienburgu.
 
        Aresztowani studenci, a także członkowie „Sokoła” oraz niektórzy członkowie b. partii socjaldemokratycznej pełnili rolę zakładników, zapewniających lojalność czeskich władz Protektoratu.
 
         Na postulowane przez Franka radykalne zaostrzenie polityki okupacyjnej Hitler zgodził się dopiero po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, obawiając się strajków w czeskim przemyśle zbrojeniowym. W dniu 21 września 1941 roku von Neurath został zdymisjonowany, a jego miejsce zajął Heydrich. Wkrótce po swym przybyciu do Pragi wprowadził w znacznej części Protektoratu stan wyjątkowy, a niemiecka policja aresztowała 1300 osób, spośród których 400 stracono. Wśród aresztowanych znalazł się premier czeskiego rządu gen. Elias, który został w dniu 1 października 1941 roku skazany w procesie pokazowym na śmierć.
 
       Z inicjatywy Heydricha utworzono super ministerstwo zarządzające całą gospodarką kraju, a pozostałe resorty zreformowano na wzór Rzeszy. Niemcy zaś obsadzili zdecydowaną większość kierowniczych stanowisk w urzędach powiatowych i krajowych. I tak niemieccy komisarze zastąpili czeskich burmistrzów i wójtów, a  Josef Pfitzner objął stanowisko wiceburmistrza Pragi, w praktyce rządząc miastem.
 
        Reformy Heydricha spowodowały faktyczną likwidację autonomii Protektoratu i stanowiły istotny krok w kierunku germanizacji ziem czeskich. Po utworzeniu Protektoratu systematycznie rosła liczba Niemców tam zamieszkałych. W połowie 1940 roku żyło ich tam niespełna 250 tysięcy, a pod koniec wojny ponad 400 tysięcy. Początkowo większość przybyszy stanowili Niemcy sudeccy, a później dołączyli do nich koloniści z Europy Wschodniej i Południowej.
 
        Oprócz zamknięcia czeskich szkół wyższych, władze okupacyjne systematycznie likwidowały czeskie gimnazja oraz szkoły gminne. W tym samym czasie bez przeszkód funkcjonował w Pradze Uniwersytet Niemiecki, który w planach Heydricha miał przeistoczyć się w uniwersytet SS, a także niemieckie politechniki w Pradze i Brnie. Rozbudowywano także niemieckie szkolnictwo innych szczebli.
 
        Dalekosiężnym planem Heydricha było całkowite „oczyszczenie” z Czechów obszaru Protektoratu.  Zapowiedź tego znalazła się w wygłoszonym przez niego w Pradze w dniu 2 października 1941 roku referacie na naradzie wyższych funkcjonariuszy SS. Później zaś stała się elementem tzw. Planu Generalnego „Wschód”, określającego zasady polityki wobec podbitych narodów Europy Środkowo-Wschodniej.
 
        W dniu 4 czerwca 1942 roku Heydrich zmarł w następstwie ran odniesionych w zamachu zorganizowanym przez żołnierzy podległych emigracyjnemu rządowi Czechosłowacji.
 
        Na wieść o zamachu Hitler rozkazał zabicie 10  tysięcy czeskich zakładników. Do jego realizacji nie doszło w wyniku interwencji Franka, który przekonał fuhrera, iż powszechny terror spotęguje tylko opór Czechów i zdezorganizuje produkcję czeskich zakładów zbrojeniowych. Zamiast tego Frank zaproponował ograniczenie represji do sprawców zamachu i ich pomocników, którzy mieli zostać zabici wraz z całymi rodzinami.
 
        Trudności ze znalezieniem sprawców zamachu sprawiły, iż w dniu 10 czerwca 1942 roku niemieckie siły bezpieczeństwa spacyfikowały wioskę Lidice. Na miejscu rozstrzelano 173 mężczyzn, a 198 kobiet i 98 dzieci wywieziono do obozów koncentracyjnych (wojnę przeżyło jedynie 16 z nich).
 
        Wkrótce, dzięki zdradzie jednego z zamachowców, gestapo zlokalizowało kryjówkę, w której ukrywali się pozostali uczestnicy zamachu. W dniu 18 czerwca zginęli oni lub popełnili samobójstwo w otoczonym przez siły SS kościele św. Cyryla i Metodego w Pradze.
 
        W ramach odwetu Niemcy spacyfikowali także wioskę Leżaky, gdzie zamordowano 33 mężczyzn i kobiet, a dzieci wysłano do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie podzieliły los rodziców.
 
        Do końca sierpnia 1942 roku Niemcy zabili także ponad 1300 Czechów skazanych na sądy doraźne. Łączna liczba osób poddanych różnym formom represji sięgnęła 5000.
 
        Po śmierci Heydricha jego następcą został gen. SS Kurt Daluege, który sprawował tę funkcję do sierpnia 1943 roku.  Po jego odwołaniu Reichsprotektorem Czech i Moraw został b. minister sprawiedliwości Wilhelm Frick. Sprawował on jedynie funkcje reprezentacyjne, gdyż rzeczywista władza została skoncentrowana w rękach nowo powołanego Niemieckiego Ministerstwa Stanu dla Czech i Moraw, na którego czele stanął  Karl Frank.
 
        Niemcy sudeccy pozostali wierni fuhrerowi pomimo coraz gorszej sytuacji na frontach oraz rozpoczęciu w maju 1944 roku strategicznych bombardowania Sudetów przez aliantów. Ruch oporu tworzyło nie więcej niż kilkanaście niewielkich, odizolowanych od siebie grup, o orientacji katolickiej lub lewicowej.
 
        Rozbicie po zamachu na Heydricha czeskiego ruchu oporu zagwarantowało Niemcom także spokój w Protektoracie. Do wystąpień Czechów przeciwko Niemcom zaczęło dochodzić dopiero na wiosnę 1945 roku. Poprzedzały one najczęściej wkroczenie Armii Czerwonej lub wojsk amerykańskich.
                                                  
        W niektórych przypadkach wojskom niemieckim udawało się odbić utracone wcześniej miejscowości. Dokonywały one odwetu na ludności czeskiej. I tak w Prerovie Niemcy zabili 21 mieszkańców, a w Velkem Mezirici 60 Czechów.
 
        Po samobójstwie Hitlera nowy rząd kierowany przez admirała Karla Donitza upoważnił Franka do ewentualnego przekazania uprawnień Reichsprotektora rządowi czeskiemu. Sprzeciwił się temu dowódca stacjonującej w Protektoracie Grupy Armii „Środek” feldmarszałek Ferdinand Schorner.
 
       Po wybuchu w dniu 4 maja 1945 roku powstania w Pradze Frank wyraził gotowość likwidacji Protektoratu i przekazania władzy powstańcom  w zamian za gwarancje bezpieczeństwa dla ludności niemieckiej w Pradze i umożliwienie oddziałom niemieckim odwrotu na zachód. W tym samym czasie Schorner polecił podległym mu jednostkom lotnictwa rozpoczęcie bombardowania miasta, a jednostki Waffen-SS uderzyły na nie od południowego wschodu, dopuszczając się licznych morderstw na ludności czeskiej. W sumie w walkach oraz mordach zginęło w Pradze prawie 1700 Czechów. Klęsce powstańców zapobiegło przejście w dniu 6  maja na ich stronę żołnierzy ROA gen. Własowa oraz wiadomość o bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy.
 
       W dniu 8 maja 1945 roku Pragę opuścił Karl Frank, kierując się  na zachód, gdzie został aresztowany przez żołnierzy amerykańskich. Tego samego dnia gen. Rudolf Toussaint w imieniu wszystkich sił niemieckich w mieście poddał się przedstawicielom Czeskiej Rady Narodowej.
 
        W dniu 7 maja 1945 Henlein w przemówieniu radiowym zaapelował do sygnatariuszy układu monachijskiego o respektowanie jego postanowień. Sam nie wierząc w pozytywny jego skutek, tego samego dnia przekazał władzę gauleitera swemu zastępcy, Neuburgowi, i udał się na zachód, gdzie został aresztowany przez żołnierzy amerykańskich. W dniu 10 maja popełnił samobójstwo, podcinając sobie żyły szkłem z okularów.
 
       W ten sposób dobiegła końca niemiecka okupacja Czech, Moraw oraz Sudetów.
 
 
 
 
Wybrana literatura:
 
 
P. Majewski – Niemcy Sudeccy 1848-1948. Historia pewnego nacjonalizmu
 
J. Tomaszewski – Czechosłowacja
 
Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie w latach 1933-1945
 

Forum jest miejscem wymiany opinii użytkowników, myśli, informacji, komentarzy, nawiązywania kontaktów i rodzenia się inicjatyw. Dlatego eliminowane będą wszelkie wpisy wielokrotne, zawierające wulgarne słowa i wyrażenia, groźby karalne, obrzucanie się obelgami, obrażanie forumowiczów, członków redakcji i innych osób. Bezwzględnie będziemy zwalczali trollowanie, wszczynanie awantur i prowokowanie. Jeśli czyjaś opinia nie została dopuszczona, to znaczy, że zaliczona została do jednej z wymienionych kategorii. Jednocześnie podkreślamy, iż rozumiemy, że nasze środowisko chce mieć miejsce odreagowywania wielu lat poniżania i ciągłej nagonki na nas przez obóz "miłości", ale nie upoważnia to do stosowania wulgarnego języka. Dopuszczalna jest natomiast nawet najostrzejsza krytyka, ale bez wycieczek osobistych.

Komentarze

Obrazek użytkownika Chatar Leon

13-03-2019 [15:23] - Chatar Leon | Link:

Strasznie mylna ta nazwa "Sudety", używana w kontekście tak różnorodnych i dalekich geograficznie od Sudetów terenów, jak pogranicze czesko-bawarskie czy austriacko-morawskie.
A jednak to mylące nazewnictwo upowszechniło się. Chyba kwestia skrótu myślowego i to już zapewne zastosowanego przez Hitlera albo francusko brytyjskich nieuków podczas konferencji monachijskiej.