Bohaterowie Rzeczypospolitej. Kmdr.ppor. Stankiewicz

Wysłane przez Tezeusz w 26-11-2024 [20:11]

KMDR. PPOR. MAMERT STANKIEWICZ
ROCZNICA ŚMIERCI. Kapitan żeglugi wielkiej Polskiej Marynarki Handlowej, podporucznik Marynarki Wojennej II RP, dowódca statków „Lwów”, MS „Polonia” i MS „Piłsudski”. ,,Kawaler orderu Virtuti Militari, kapitan MS Piłsudski, zginął na posterunku śmiercią marynarza” taki napis widnieje na nagrobku komandora podporucznika Mamerta Stankiewicza

,,Było ich trzech, w każdym z nich inna krew, ale jeden przyświecał im cel" tak można sparafrazować słowa piosenki grupy Perfect, by dopasować je do historii bohaterów, trzech kapitanów, braci Stankiewiczów: Mamerta, Jana i Romana.

Rodzeństwo Stankiewiczów należało do licznych: było ich czterech braci i dwie siostry. Trzech z braci wybrało morze, a jeden służbę lądową Aleksander został saperem i zmarł jeszcze przed II wojną światową.

Wszyscy zostali kapitanami statków i podczas II wojny walczyli o Polskę. Mamert i Roman zginęli. Ocalał tylko Jan.

***
Mamert urodził się 22 stycznia 1889 w
Jełgawie w rodzinie polskiej szlachty pochodzącej z woj wileńskiego Jego ojciec był oficerem armii rosyjskiej, służącym w Mitawie i tam osiadłym. Był drugim z rodzeństwa. Miał trzech braci, również marynarzy Jana i Romana oraz Aleksandra sapera, oraz dwie siostry Halinę i Irenę.

Najmniej znanym z braci był najstarszy o 2 lata starszy od Mamerta, Jan. Zdecydował się na wybór kariery morskiej, przecierając niejako drogę pozostałym. W 1905 r wstąpił do Korpusu Morskiego, po ukończeniu którego pływał w carskiej flocie. Z Mamertem nie raz spotykał się na morzu, gdyż służyli na jednostkach tych samych dywizjonów.

W 1903 r Mamert Stankiewicz wstąpił do Morskiego Korpusu Kadetów w Petersburgu. Po jego ukończeniu i rejsie szkolnym na krążowniku „Aurora” na Morze Śródziemne i Czarne, w 1910 otrzymał pierwszy stopień oficerski miczmana.

Służył nst. w rosyjskiej marynarce wojennej, we Flocie Bałtyckiej. początkowo w Lipawie, kolejno na kontrtorpedowcach „Bojewoj”, „Stierieguszczij” i kanonierce „Grozjaszczij”.

W tym czasie ukończył wyższy oficerski kurs nawigacji i ożenił się z Heleną Jankowską. Mieli trzy córki: Zofię, Annę, walczyła w powstaniu warszawskim w zgrupowaniu AK „Gustaw”, oraz Irena Małecka, walczyła w powstaniu warszawskim w zgrupowaniu AK „Baszta”.

Później rozstał się z Heleną i ożenił jeszcze 2 krotnie, najpierw z p. Bobińską, a nst z Janiną Prokopiak z którą miał syna Mamerta.

Tuż przed I wojną światową i na jej początku służył ponownie na kontrtorpedowcach „Stierieguszczij” i „Turkmieniec Stawropolskij”, jako oficer nawigacyjny okrętu flagowego.

W 1915 r okręty te działały w Zatoce Ryskiej, głównie patrolując. Mamert Stankiewicz brał też wtedy udział w operacjach minowania Zatoki. Został następnie młodszym, po czym starszym oficerem nawigacyjnym okrętu flagowego krążownika dywizjonu pancernego „Ruryk”, którym był do wiosny 1917 r.

W maju 1917 został oficerem nawigacyjnym sztabu dywizjonu obejmującego wszystkie siły morskie w Zatoce Ryskiej. W sierpniu 1917 dowodził stawiaczem min. Po wybuchu rewolucji październikowej wyjechał do Stanów Zjednoczonych.

W latach 1918–1919 był urzędnikiem Konsulatu Rosyjskiego w Pittsburghu w USA. Delegowany następnie na Syberię do flotylli rzecznej. Aresztowany przez Czeka, przebywał w więzieniu w Irkucku, a następnie, do połowy maja 1921, w obozie w Krasnojarsku.

Od czerwca 1921 był już w Polsce, zweryfikowany w stopniu komandora podporucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r i przydzielony do Szkoły Morskiej w Tczewie jako kierownik Wydziału Nawigacyjnego.

Jednocześnie wykładał astronomię i nawigację w Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej w Toruniu. Tłumaczył na j. polski z angielskiego i rosyjskiego książki i podręczniki nawigacyjne.

W 1923 uczestniczył w rejsie do Brazylii na pokładzie należącego do Szkoły Morskiej żaglowca „Lwów”, a w latach 1924–1926 dowodził „Lwowem” jako komendant, następnie podjął pracę na statkach handlowych i jako pilot w Urzędzie Morskim w Gdyni.

W 1927 r. został kapitanem pierwszego statku zakupionego dla Polskiej Marynarki Handlowej, SS „Wilno” i wprowadził go do portu w Gdyni.

Było to pierwsze wejście do Gdyni statku handlowego pod polską banderą. Nazwa „Wilno” została zresztą zaproponowana przez Mamerta Stankiewicza. Od tego czasu powierzano mu najbardziej prestiżowe dowództwa. Gdy w 1931 powstały Gdynia–Ameryka Linie Żeglugowe SA, Mamert Stankiewicz przeszedł do niego i dowodził kolejno transatlantykami „Pułaski”, a następnie największym wówczas „Polonia”.

Dozorował budowę nowego flagowego transatlantyku MS „Piłsudski” i został jego kapitanem. Dowodził nim w czasie dziewiczej podróży, wskutek poważnej choroby zszedł ze statku, ale po wyleczeniu objął ponownie dowództwo.

W lipcu 1939 r udał się na urlop do Zakopanego, a na MS „Piłsudski” zastąpił go brat, kpt. Jan Stankiewicz. 24 sierpnia został odwołany z urlopu i otrzymał rozkaz przeprowadzenia do Wielkiej Brytanii SS „Kościuszko”.

Wypłynął z Gdyni 28 sierpnia i 2 września dopłynął do Dartmouth w Wielkiej Brytanii. 24 listopada objął dowództwo na „Piłsudskim” przemianowanym na transportowiec wojenny ORP „Piłsudski”.

25 listopada ORP „Piłsudski” wyszedł w swój pierwszy wojenny rejs w konwoju do Nowej Zelandii. 26 listopada o 5:36 na transatlantyku doszło do dwóch wybuchów. Kapitan Stankiewicz pozostał na statku, aby upewnić się, czy opuściła go cała załoga.

Opuścił okręt z 2 ostatnich marynarzy jeden ukrył się na pokładzie w szalupie i przeżył w niej katastrofę. Po półtorej godziny rozbitkowie zostali wyłowieni przez brytyjski niszczyciel HMS „Valorous”.

Mamert Stankiewicz zmarł wskutek hipotermii i ataku serca na pokładzie tego okrętu. Ocalony wcześniej lekarz okrętowy Wacław Korabiewicz, nie mając odpowiednich leków nasercowych, nie zdołał odratować kapitana, którego zresztą z powodu niezwykle zmienionych rysów twarzy (kapitan osiwiał w kilka godzin) nie rozpoznał.

Został pochowany z asystą wojskową na cmentarzu West View Cemetery przy West View Road w Hartlepool niedaleko Middlesbrough, na wschodnim wybrzeżu Anglii (położenie grobu kpt. Mamerta Stankiewicza kwatera: PLOT 2 RCM na cmentarzu West View Cemetery w Hartlepool.

Dawniej grobem kpt. Mamerta Stankiewicza opiekowało się Stowarzyszenie Oficerów Polskiej Marynarki Handlowej w Londynie, obecnie opiekę przejął YKP w Londynie. Jego grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B23-8-14).

Mamert Stankiewicza pisał dziennik który powstawał przez prawie 20 lat i jest zapisem bogatego w wydarzenia życia kapitana, a także niezwykłym dokumentem obrazującym codzienność ludzi morza.
.

ORDERY i ODZNACZENIA

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (pośmiertnie)

Złoty Krzyż Zasługi (10 sierpnia 1924)

Krzyż Wybitnej Służby (Wielka Brytania)
.

UPAMIĘTNIENIE

Jego imię nosił zwodowany 13 listopada 1962 statek MS „Kapitan M. Stankiewicz”.

Mamert Stankiewicz jest patronem:

Szkoły Podstawowej nr 4 w Świnoujściu

Szkoły Podstawowej nr 2 w Gryfinie

Szkoły Podstawowej nr 19 w Gdańsku

1 Harcerskiej Drużyny Wodnej z Bytomia

6 Drużyny Harcerskiej „Siklawa” w Poznaniu