44 Nadzwyczajny Zjazd Podhalan

Jego Ekscelencjo Ks. Biskupie, Szanowny Panie Prezydencie, Ostomili Goście, Bracia Górale, witam syćkich z całego serca na XLIV Nadzwyczajnym Zjeździe Podhalan w Jubileusz 105-lecia Ruchu Góralskiego i 90-lecia powstania Związku Podhalan. Spotykomy się dzisiok w jednym i nojwoźniejsych dlo Góroli Mieście, gdzie powstał 1919 roku Związek Podhalan. Władysław Orkan, jeden z założycieli naszej organizacji, piewca góralszczyzny w początkach naszej działalności wskazywał : „Tradycja jest Twoją godnością, Twoją dumą, Twoim szlachectwem, synu chłopski. Dbaj o zachowanie spuścizny Twych ojców: rodzimej sztuki, rodzimej kultury. Zabiegaj o zamożność ziemi, z której wyrosłeś, i państwa, albowiem Twój własny dobrobyt nie będzie miał mocnego fundamentu, jeśli Ojczyzna Twoja będzie biedna i zagrożona”. Po latach Ojciec Święty Jan Paweł II, największy z rodu Polaków, Honorowy Członek Związku Podhalan, przypominał:„Górale to jedyne w swoim rodzaju społeczeństwo, które nosi w sobie znamiona wielkiej polskiej tradycji, tak wielkiej, że trzeba ażeby ona trwała nadal, ażeby żaden obyczaj, żaden styl i moda współczesności tej wielkiej podhalańskiej tradycji nie zniszczyły i nie wyparły.” Pod Tatrami w Zakopanem w 1904 roku zacno grupa nasych Braci Górali powołała do zycio Towarzystwo Związek Górali pod wezwaniem Błogosławionego Andrzeja Boboli. Członkiem Towarzystwa mógł zostać „Każdy Góral używający dobrej sławy. Natomiast nie mógł nim zostać ten, kto prowadzi Zycie niemoralne lub sprzedaje ojcowizne”. Jakże wielkie słowa dające sposobność odwołania się do współczesnych czasów. Na swoim Standarze wypisali słowa ”W jedności siła” co było wielkim przesłaniem tak wtedy ale i też teraz dla nas współczesnych. Z inicjatywy Związku Górali odbyły się trzy Zjazdy Podhalan, I w 1911 w Zakopanem, II 1912 odbył się w Nowym Targu, III Zjazd w 1913 miał miejsce w Czarnym Dunajcu. Towarzystwo prowadziło szeroka działalność społeczna edukacyjna patriotyczną. W tym okresie zwiększa się nabór do Drużyn Podhalańskich i Legionów, nadciąga zawierucha I Wojny Światowej. Najlepiej oddaje ducha tych czasów góralsko śpiywka: Na samym przedzie Galica jedzie Śtyry tysiące chłopców wiedzie Śtyry tysiące chłopców Góroli Hej z ciupagami na Moskoli Prawie równocześnie z odrodzeniem się Najjaśniejszej Rzeczpospolitej na IV Zjeździe w Nowym Targu 3 i 4 sierpnia 1919 powstaje Związek Podhalan. Za jego twórców uważa się uczestniczących w tym Zjeździe przedstawicieli różnych stanów, politycy, samorządowcy, nauczyciele, artyści. Dziś trzeb wymienić przynajmniej kliku: - posłowie: Wojciech Roj, Józef Bednarczyk, Jan bednarski, - przedstawiciele władz samorządowych: Jerzy Uznański, Stanisław Łęcki, Franciszek Dworski, - księża: Ferdynand Machaj , Józef Buroń, Antoni Sikora, - pisarze: Feliks Gwiżdż, Władysław Orkan, Kazimierz Przerw-Tetmajer gen. Andrzej Galica. Pierwszym Prezesem Związku Podhalan został nauczyciel z Odrowąża Jakub Zachemski. W okresie międzywojennym z inicjatywy Związku Podhalan powstały(o): - Seminarium Nauczycielskie i Wysokogórska Szkoła Rolnicza w Nowym Targu, - Spółdzielnia Mleczarska w Szaflarach, - droga na Spiszu z Niedzicy do Gronia, - liczne Kasy Stefczyka, - wiele bibliotek i kilka domów ludowych. Prowadzono akcje oświatową, organizowano sympozjum naukowe prowadzono sprzedaż maszyn rolniczych. Należy wspomnieć że prezesem Związku Podhalan w latach 1935 – 39 był Feliks Gwiżdż, również rodem z Odrowąża działacz społeczny, pisarz, poseł i senator II Rzeczpospolitej. Po II Wojnie Światowej Związek Podhalan jesienią 1945 roku wznowił formalnie działalność pod wodzą Jakub Zachemskiego jednak sytuacja polityczna i wrogo stosunek władz doprowadziły do zawieszenia działalności 31 grudnia 1948 roku. Nastały ciężkie i mroczne czasy stalinizmu. W komunistycznych kazamatach Urzędach Bezpieczeństwa 27 maja 1952 roku został zamordowany przedwojenny Prezes Związku Podhalan Feliks Gwiżdż. Po 1956 podjęto próbę reaktywowania Związku Podhalan. W 1957 udało się zrejestrować Związek Górali Tatrzańskich, którego Prezesem został pisarz z Kościeliska Stanisław Nedza-Kubiniec. XXIV Zjazd Podhalan który odbył się 6 grudnia 1959 roku powrócił do nazwy Związek Podhalan .Kolejnymi Prezesami byli: - Władysław Stachowiec - Stanisław Bafia - Wincenty Galica - Jerzy Ustupski - Józef Staszel - Andrzej Kudasik - Franciszek Bachleda-Księdzularz - Stanisław Kowalczyk - Andrzej Gasienica-Makowski - Jan Hamerski Spotkaliśmy się tutaj w stolicy Podhala w casach kie Nas Związek dział na obszarze całej Góralszczyzny Polskiej we syćkich 12 subregionach. Są my tu dzisiok Górole Podhalańscy, Babiogórscy, Czadeccy, Kliszczacy, Orawscy, Śląscy, Pieninscy, Sądeccy-Bioli i Corni, Spiscy, Zagórzańscy, i Żywieccy. Momy ponad 7 tysięcy członków skupionyk w 76 Oddziałak. Nad nasymi głowami powiywo dumnie 52 sztandary związkowe. Wydajemy własne pismo Podhalanin, ktore jes Pismem Górali Polskich. Działalność Związku Podhalan służy dobru Rzeczypospolitej Polskiej oraz gospodarczemu i kulturowemu rozwojowi Ziem Górskich. W swym działaniu pozostajemy w bliskim związku z bratnimi organizacjami Związku Podhalan w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie oraz w innych krajach Europy i świata. Tworzymy dwie zbiorowości: jedna gazduje na ziemi ojców w obliczu hal i górskich szczytów, druga w odległych krajach, w różnych zakątkach ziemi. Łączy nas rodna i rodowa tożsamość w języku, wierze chrześcijańskiej, obyczaju i obrzędzie, wspólnej tradycji i historii. Naszą pracę wiążemy z działaniami najszerszych kręgów społeczeństwa polskiego, bliskich nam organizacji społecznych, gospodarczych i politycznych, instytucji kulturalnych i naukowych oraz samorządów terytorialnych. Pozostajemy w stałej i żywej łączności z Kościołem katolickim. W Związku Podhalan od 1981 roku powołani są Kapelani Zarządu Głównego Związku Podhalan, którzy dbają o moralny obraz naszej organizacji. W roku Jubileuszowym swoimi działaniami musimy udowodnić, że nie pozwolimy żeby „różne europeizmy” naszej tożsamości góralskiej, polskiej nam odebrały. Brońmy też wartości podstawowych, z którą walczą różni naprawiacze, niech rodzina tak ważna dla Górali, która jest ostoją wychowania w duchu wiary, tradycji cieszy się szacunkiem. Zgrozom jest nazywanie rodziców ojca, matki, małżeństwa jakimiś zastępczymi słowami. Wyszydzanie z ludzi przyznających się do wiary szczególnie katolickiej jest coraz częstsze we współczesnym świecie a ja przypomnę tylko słowa Hołdu Górali Polskich, kiedy przyrzekaliśmy Naszemu Papieżowi mocno trwać w wierze i tradycji chlubnej naszych przodków. Czas próby nadszedł i My Górale członkowie Związku Podhalan musimy udowodnić, że dotrzymujemy obietnic. Niech nasze działania to pokazują i świadczą o wiarygodności godnej Górala i Polaka. Ojciec Święty Jan Paweł II w pamiętnym 1997 roku w Zakopanem pod Krokwiom zwrócił się do nas Górali słowami: „Na Was zawsze można liczyć”. Czy my dzisiaj spełniamy to zobowiązanie? Bracia Górole czując się współodpowiedzialni za Polskę, Nasze Małe Ojczyzny w tym Jubileuszowym czasie stanowczo dziś sobie odpowiedzmy. Szanowny Panie Prezydencie „Na Góroli zawsze można liczyć