Kilka miesięcy temu pisałem o potrzebie szybkiego implementowania regulacji, które pozwolą na rozwój w naszym kraju równoległego importu leków, obecnie funkcjonującego na bardzo skromną skalę.
Import równoległy to bowiem oszczędności i dla pacjentów, i dla budżetu państwa. Teraz dysponujemy dokładnymi wyliczeniami, ile – przy stosunkowo małej skali – zaoszczędził budżet ochrony zdrowia.
Gwoli przypomnienia: importerzy równolegli sprowadzają oryginalne leki z innych krajów Unii Europejskiej, gdzie są one tańsze. Takie produkty – po odpowiednim przepakowaniu i uzyskaniu zezwoleń – trafiają na polski rynek. To sprawia, że ceny spadają nie tylko w przypadku leków sprowadzonych, ale również w segmencie leków oferowanych przez innych producentów – bo presja konkurencji wymusza obniżki, działa wówczas prawo tzw. dźwigni konkurencyjnej. Leki z importu równoległego mogą być tańsze nawet do 30%.
Ten model działa w Zachodniej Europie od lat 70. Ale w Polsce jego potencjał wciąż jest niewykorzystany. Tym samym to model nadal marginalny i stanowi obecnie zaledwie ok. 1% sprzedaży leków w aptekach, z czego produkty refundowane z importu równoległego stanowią jedynie 0,25% wszystkich leków refundowanych na rynku, podczas gdy w krajach UE udział leków z importu równoległego jest dużo wyższy - na ryku niemieckim wynosi ok. 8%, a w Danii sięga nawet 30%.
Według raportu „Wpływ importu równoległego na konkurencyjność na rynku leków w Polsce w latach 2019-2024” przygotowanego na zlecenie Stowarzyszenia Importerów Równoległych Produktów Leczniczych, dzięki importowi równoległemu w latach 2019-2024 polski system ochrony zdrowia zaoszczędził łącznie ponad 3,6 mld zł, zaś w samym tylko 2024 r. – ponad 720 mln zł. Z tego ponad 35,8 mln zł - w grupie leków refundowanych. To kwota, która mogłaby sfinansować terapię dziesiątek tysięcy pacjentów lub zakup nowoczesnych technologii medycznych.
To jednocześnie realne pieniądze, które mogłyby sfinansować m.in. terapie genowe dla dzieci z SMA, program in vitro czy zakup nowych karetek. Potrzeba jedynie odpowiednich zmian w prawie, dostosowujących polski system do poziomu takich krajów UE, jak Niemcy czy Dania.
Operując zaś na konkretnym przykładzie: od września 2022 r. w Polsce dzieci cierpiące na SMA (rdzeniowy zanik mięśni) w wieku do 6 miesięcy, mogą otrzymać refundowaną terapię genową Zolgensma. Jednorazowe podanie leku może poprawić stan chorego. Koszt jednej dawki wynosi około 10 mln zł, a rocznie możliwe jest wyleczenie 60 dzieci. Oznacza to, że cały budżet NFZ na leczenie SMA można sfinansować dzięki oszczędnościom z importu równoległego leków. Pieniądze te mogłyby trafić bezpośrednio do dzieci potrzebujących leczenia.
Co istotne, to fakt, że jak informuje wspomniany raport, produkty lecznicze sprowadzane w procedurze importu równoległego to nie zamienniki a leki oryginalne, pochodzące od tych samych wytwórców. Jedyna różnica jest taka, że pochodzą z rynku państwa europejskiego, na którym ich cena była niższa niż aktualna cena w Polsce.
Ponadto niższa cena leku przekłada się nie tylko na oszczędności, ale również zapewnia lepszy dostęp do nowoczesnych terapii dla polskich pacjentów. IR stanowi bowiem jedyny sposób na to, by leki referencyjne, które są wciąż objęte ochroną patentową były dostępne w niższej cenie.
A gdyby poziom importu równoległego był taki, jak w Niemczech? Nie rozwiązałoby to problemu budżetu NFZ, ale na pewno dałoby mu pewien oddech. Dlatego ważne, by odpowiednia zmiana przepisów stała się sprawą nie tylko pilną, ale i ponadpolityczną.
Skoro jednym głosem możemy mówić ws. bezpieczeństwa, skoro nawet prezesa NIK udało się wybrać w porozumieniu wszystkich parlamentarnych ugrupowań, to czy zgoda w kwestii ważnej dla dobra pacjentów i dla budżetu państwa powinna być problemem?
Import równoległy to również mechanizm skłaniający producentów leków do obniżania cen, co przynosi dodatkowe oszczędności zarówno dla pacjentów jak i systemu ochrony zdrowia.
Oczywiście, jestem laikiem, ale trudno się nie zgodzić, że są to również pieniądze na zakup nowoczesnych technologii farmaceutycznych oraz ukończenie inwestycji związanych z budową i rozbudową infrastruktury produkcyjnej aktywnych substancji farmaceutycznych (API) w Polsce. Opóźnioną w wyniku decyzji o rezygnacji z realizacji komponentu KPO dotyczącego rozwoju API.