Symbol polskich Tatr. Skąd się wziął krzyż na Giewoncie?

Krzyż stoi na Wielkim Giewoncie ponad 120 lat. W tym czasie stał się celem turystów, pielgrzymów i miejscem kilku tragedii. Kto i dlaczego go tam postawił?

Jest jednym z symboli polskich Tatr, miejscem pielgrzymek i atrakcją turystyczną. Ma jednak również swoją "ciemną stronę". Metalowy krzyż na szczycie Wielkiego Giewontu (1894 m n.p.m.) w masywie Giewontu został ustawiony 19 sierpnia 1901 roku dzięki parafianom Zakopanego na pamiątkę 1900. rocznicy urodzin Jezusa Chrystusa. Inicjatywa wyszła od ówczesnego proboszcza zakopiańskiego, Kazimierza Kaszelewskiego.

Wznosząc krzyż, wzorowano się na włoskich miejscowościach, gdzie w roku jubileuszowym - 1900, stawiano krzyże na szczytach gór. Wcześniej przeprowadzono testy, które miały wskazać, jak wysoki powinien być krzyż, żeby był widoczny z Zakopanego. Makietę wykonano z drewnianych żerdzi, miała 10,5 m wysokości. Metalowy krzyż zbudowała fabryka Góreckiego w Krakowie - do Zakopanego dostarczono go, w elementach, koleją.
Krzyż ma wysokość 17,5 m, z czego 2,5 m jest wkopane w skały, zaś ramię poprzeczne ma długość 5,5 m. Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej masie ok. 1900 kilogramów.

Jak krzyż dostał się na szczyt?
Części składowe dostarczono na Halę Kondratową wozami konnymi, a stąd wniesiono na szczyt na plecach. Montaż trwał 6 dni. Prace nadzorował osobiście Józef Górecki. Na skrzyżowaniu ramion krzyża znajduje się napis: "Jesu Christo Deo, restitutæ per ipsum salutis MCM" - "Jezusowi Chrystusowi, Bogu, w 1900 rocznicę przywrócenia przez Niego zbawienia".

Krzyż poświęcił 19 sierpnia 1901 roku ks. kanonik kanclerz Władysław Bandurski z Krakowa podczas mszy na Giewoncie, w której uczestniczyło ok. 300 osób. Od tego czasu miejsce to stało się celem licznych pielgrzymek. Wielokrotnie wspominał o nim w swoich wystąpieniach Jan Paweł II.

"Ciemna strona" symbolu polskich Tatr
Krzyż na Giewoncie ma jednak również swoją "ciemną stronę" - jest bardzo niebezpieczny. W czasie burzy ściąga pioruny, działając jak wielki piorunochron. Przebywanie w jego pobliżu w czasie wyładowań atmosferycznych może skończyć się nieszczęściem. Najtragiczniejszy wypadek zdarzył się 19 sierpnia 1937 roku, kiedy to podczas pielgrzymki w wyniku uderzenia pioruna zginęły 4 osoby, a 13 zostało porażonych. W czasie zbliżającej się burzy należy bezwzględnie zejść ze szczytu.
Od maja 2006 roku replika tego krzyża stoi w miejscowości Pustkowo nad Bałtykiem, Kozienicach oraz na polach lednickich.
6 września 2007 roku krzyż został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego.

Żródło :
https://www.polskieradio…
https://ciekawostkihisto…
https://www.zakopane.pl/…