Pieniądz suwerenny – droga do finansowej niezależności państwa

Twój komentarz U2 dotyka niezwykle ważnego problemu, o którym rzadko mówi się wprost: żadne państwo nie istnieje w izolacji i każdy projekt reformy finansowej natychmiast budzi reakcję ze strony globalnych graczy. Ataki spekulacyjne, takie jak te, które prowadził George Soros wobec funta brytyjskiego czy walut azjatyckich, są ostrzeżeniem, że system obroni się wszelkimi dostępnymi narzędziami.

Dlatego właśnie, kiedy mówimy o suwerennym pieniądzu, nie wolno poprzestać na prostym haśle „drukujmy własną walutę i będziemy wolni”. To byłoby naiwne. Potrzebny jest plan zabezpieczeń:

1. Stabilność instytucjonalna – suwerenny pieniądz musi być emitowany w sposób przejrzysty i z jasno określonym celem (np. finansowanie inwestycji strategicznych, a nie doraźne łatanie budżetu). Wtedy trudniej atakować walutę, bo stoi za nią zaufanie społeczne i polityczna determinacja.
2. Zdywersyfikowane rezerwy – zamiast opierać się wyłącznie na dolarze czy euro, państwo powinno gromadzić złoto, ale też inne realne aktywa. To amortyzuje wstrząsy.
3. Sojusze międzynarodowe – samodzielne państwo zawsze będzie łatwym celem ataku finansowego. Natomiast blok kilku lub kilkunastu krajów, które współpracują w rozliczeniach i bronią się wspólnie, jest znacznie trudniejszy do złamania.
4. Kontrola nad sektorem bankowym – jeśli główne banki w kraju są własnością zagranicznych grup finansowych, to nawet najlepszy projekt suwerennego pieniądza może zostać storpedowany od środka. Dlatego konieczna jest stopniowa repolonizacja sektora finansowego.

Przykład Sorosa pokazuje jeszcze coś ważniejszego: siła waluty to nie tylko ekonomia, ale i polityka, a nawet wojna informacyjna. Dlatego walka o suwerenny pieniądz nie może być prowadzona w ciszy gabinetów – musi być wsparta świadomością społeczną i poczuciem, że to wspólny projekt narodu, a nie eksperyment elit.

Podsumowując: suwerenny pieniądz sam w sobie nie jest utopią, ale bez odpowiednich zabezpieczeń mógłby stać się ofiarą takich samych ataków, jakie obserwowaliśmy w przeszłości. Dlatego kluczowe jest, aby reformę traktować nie jako izolowany akt, ale jako element szerszej strategii: odbudowy instytucji, odzyskania kontroli nad bankami, budowy sojuszy i przede wszystkim – mobilizacji narodu wokół idei finansowej niezależności.

Nie rozumiesz Mazurze. Rzeczywiście, obecnie dominuje model pieniądza dłużnego, czyli każda złotówka w obiegu rodzi się jako czyjś dług, a system nie funkcjonuje inaczej. Ale warto podkreślić kilka spraw:

1. Nie chodzi o izolację – suwerenny pieniądz nie musi oznaczać zamykania się jak za Gomułki. To nie jest powrót do „siermiężnej gospodarki”, lecz stworzenie systemu, w którym emisja pieniądza nie opiera się wyłącznie na długu wobec banków komercyjnych czy zagranicznych wierzycieli. Inaczej mówiąc: to przesunięcie ciężaru – z kapitału lichwiarskiego na interes wspólnoty narodowej.
2. System obecny nie jest „naturalny” – to konstrukcja prawna i polityczna. Skoro wprowadzono go odgórnie (po II wojnie światowej w skali globalnej), to znaczy, że można również go zmienić. W historii wielokrotnie pojawiały się próby emisji pieniądza wolnego od długu – np. w koloniach amerykańskich przed rewolucją czy w systemach kredytu społecznego. Problem w tym, że zawsze napotykały opór międzynarodowej finansjery, bo zagrażały jej monopolowi.
3. Regulacje to za mało – oczywiście, że mądre regulacje są potrzebne. Ale trzeba zauważyć, że w warunkach pieniądza dłużnego nawet najlepsze prawo będzie działać połowicznie. Dlaczego? Bo sam mechanizm emisji wymusza stały wzrost długu publicznego i prywatnego, aby system się nie załamał. To jest ta „spirala”, której nie da się zregulować – można tylko spowolnić jej bieg.
4. Suwerenny pieniądz to nie utopia, tylko kierunek – nie twierdzę, że można to wdrożyć z dnia na dzień. Ale jeśli nie zaczniemy o tym mówić, pozostaniemy w systemie, w którym każda reforma – nawet najlepsza – kończy się nowymi kredytami i kolejną transzą długu. Suwerenny pieniądz to wizja, którą trzeba przygotowywać krok po kroku, zaczynając właśnie od budowy świadomości społecznej i kontroli nad sektorem bankowym.

Krótko mówiąc – pieniądz dłużny nie jest jedyną możliwą alternatywą. Jest narzuconym standardem, który działa do czasu… aż przestanie. A wtedy pytanie brzmi: czy będziemy gotowi na zmianę, czy zostaniemy zmuszeni do przyjęcia jeszcze gorszego rozwiązania, dyktowanego z zewnątrz.

 To świetny wpis Mazurze i okazja, by uporządkować kilka kwestii.

1. Pieniądz dłużny nie ma 10 tysięcy lat. To prawda, że od początków cywilizacji funkcjonowały zobowiązania, długi i zapisy w księgach świątynnych czy dworskich. Ale to nie jest to samo, co współczesny system pieniądza kreowanego przez banki jako kredyt. Dzisiejszy model globalny narodził się stosunkowo niedawno – wraz z dominacją bankowości centralnej, rezerwą cząstkową i ostatecznym odejściem od złota w latach 70. XX wieku. To system, w którym każda jednostka pieniądza rodzi się jako dług i tego w starożytności po prostu nie było.
2. Problem alokacji pieniądza suwerennego. Słuszna uwaga: kto miałby decydować? Jeśli w rękach skorumpowanego urzędnika, to oczywiście, że grozi to patologią. Dlatego koncepcja pieniądza suwerennego zakłada instytucjonalne bezpieczniki – niezależne ciało, kontrolę społeczną, przejrzystość i jasne kryteria emisji. Tego dziś w systemie bankowym nie ma – banki komercyjne same decydują, kogo finansują, a kogo nie. I jakoś nikomu nie przeszkadza, że miliardy idą w spekulacje czy „jachty dla kumpli”, tylko że prywatnych. Czyli problem nie znika – pytanie tylko, czy decyduje prywatny bankier w Londynie czy demokratyczna wspólnota ludzi. W tym miejscu wspomnę tylko o dochodzie gwarantowanym, ale opiszę go kiedyś przy innej okazji, bo wymaga szczegółowej analizy.
3. Biblia i jubileusz. Znakomity przykład! Sam pokazałeś, że starożytne społeczeństwa miały świadomość, iż spirala długu niszczy wspólnotę. Dlatego co siedem lat resetowano system – właśnie po to, by ludzie nie zostali niewolnikami długu. To nie była utopia, to była praktyka obrony ładu społecznego. Dzisiejszy system poszedł w przeciwną stronę – dług jest wieczny, nie ma jubileuszy, a spirala rośnie bez końca.
4. „Utopia” jako etykieta. Każda reforma na początku była „utopią” – prawa wyborcze kobiet, zniesienie niewolnictwa, ubezpieczenia społeczne. Pieniądz suwerenny to nie mrzonka, tylko kierunek. Czy da się go wprowadzić jutro? Nie. Czy da się o nim rozmawiać i przygotowywać grunt? Tak. Jeśli nie, pozostaniemy w systemie, który sam siebie prowadzi do krachu i wtedy, paradoksalnie, to właśnie obrona status quo okaże się największą utopią.